Ш?лейт зонасы

Күні:11.02.13

Класс: 8

Пәні:география

Сабақтың тақырыбы: Шөлейт зонасы

Сабақтың мақсаты:

Білімділік: Оқушыларға шөлейт зонасының табиғат ерекшеліктері, климаты, топырағы, жануарлар әлемі, сол жерге тән өсімдіктер дүниесі туралы толыққанды білім беру.

Дамытушылық: Оқушылардағы табиғат зоналары, дала, орманды дала зоналарының ерекшелігі туралы бар білімді дамытып, сабаққа деген қызығушылығын арттыру.

Тәрбиелік: Оқушыларды қоршаған ортаны қорғауға, өз елін сүюге, құрметтеуге, адамгершілікке, ұжымдыққа, еңбекке тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: саяхат сабақ

Сабақта қолданылатын әдіс-тәсілдер: түсіндіру, баяндау, сұрақ-жауап, географиялық диктант, картамен жұмыс.

Сабақта қолданылатын құралдар мен көрнекілектер: суреттер, Қаз.физикалық картасы, теледидар, плакаттар, кеспелер.

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру.

Сабақтың ерекшелігі ескеріліп, сабаққа оқушылардың назары аударылады, оқу құралдарын даярлатып, мұғалім сабақты бастайды.

ІІ. Үй тапсырмасын сұрау.

Бес болсын алар бағамыз,

Білімнен бақыт табамыз.

Жер шарын танып білуге,

Қазақстанға шарлап барамыз.

Біз саяхатқа «Қазақстан-2050» жүйрік пойызымен шығамыз. Ол үшін сыныпты 2 вагонға бөліп, вагон басшыларын сайлап алайық. Бірінші вагон басшысы – Айдана, екінші вагон басшысы – Ұлболсын. Әр аялдамаға тоқтаған сайын түрлі тапсырмаларға кенелеміз. Қай вагон тапсырмаларды дұрыс орындап, ұпай сандарын көбірек жинаса сол вагон І орынға ие болады. Саяхатымызды Қазақстанның солтүстігі Орманды дала, дала зоналарынан бастап, сабағымыздың жаңа тақырыбы шөлейт зонасы арқылы өзіміздің туған өлкеміз Ақтөбеге келіп тоқтаймыз. Дайын болсаңдар саяхатымызды бастаймыз.

Сабақ басында мұғалім оқушыларға бағалау парақтарын таратады.

Оқушының аты-жөні	1-аялдама	2-аялдама	3-аялдама	4-аялдама	5-аялдама	6-аялдама	Жалпы ұпай саны

1-аялдама. Ой қозғау. «Жұмбақтар аялдамасы»

Орманды дала зонасына:

Тұрғыны жоқ елдер,

Үйі жоқ қалалар,

Ағашы жоқ ормандар,

Суы жоқ теңіздер (карта)

Дала зонасына:

Қара таудың басында

Киік кетіп барады

Қол-аяғы бауырына

Тиіп кетіп барады. (тұман)

2-аялдама «Зоналар аялдамасы»

Екі вагон мүшелеріне қағаз таратылады. Осы қағазға екі вагон өз жауаптарын жазады. Сосын бір-бірімен алмастырады. Жауаптарын толықтырады.

3-аялдама. «Картамен саяхат» аялдамасы.

Екі вагон мүшелеріне конверт таратылады. Конверттің ішінде тапсырмалар бар.

Орманды дала зонасына:Балқаш көлінен Жерорта теңізіне дейін.

Дала зонасына: Қызыл теңізден Алтай тауына дейін.

4-аялдама «Самғау». Екі вагон мүшелеріне сұрақтар қойылады. 1 минут уақыт беріледі.

Орманды дала зонасына:

1)Қазақстанның жер көлемі қанша?

2)Қазақстанды неше табиғат зонасы кесіп өтеді?

3)Қазақстанның ең ірі өзені

4)Қазақстанның климаты қандай?

5)Қазақстандағы жауын-шашынның орташа жылдық мөлшері

6)Қазақстанның ең биік шыңы

7)Қазақстандағы топырақ түрлері

8)Каспийдің эндемигі

9)Қазақстанның климатына әсер ететін ауа массалары

10)Дала зонасының алып жатқан аумағы қанша?

Дала зонасына:

1)Орманды дала зонасының аумағы қанша?

2)Топырақтың құнарлығын кемітетін табиғаттың бір апаты?

3)Қара топырақтағы гумус мөлшері

4)Дүние жүзіндегі ең ұлкен көл

5)Қазақстандағы ең көп жауын-шашын түсетін аймағы

6)Қазақстандағы ең салқын өлке

7)Ауа қысымы бірдей нүктелерді қосатын сызық?

8)Дала зонасындағы таралған топырақтың түрі

9)Ылғалдану коэффициентін анықтаудың формуласы

10)Дала зонасындағы жауын-шашын мөлшері

ІІІ. 5-аялдама. «Жаңалықтар аялдамасы»

Бүгінгі тыңдайтын жаңалықтарын «Шөлейт зонасы». Бәрің жақсылап тыңдап отырыңыздар.

Қазақстанның шөлейт жерлері дала мен шөл зоналары аралығында орналасып, Жайықтың жағасынан Алтай тауларына дейін 2900 км-ге созылған. Ол республика аумағының 10,8%-ын алып жатыр. Зонаның Оңтүстік шекарасы 48°с.е. бойымен өтеді.

Тұрақты ағатын өзендері – Ойыл, Жем, Торғай, Сарысу, Аягөз. Шөлейт зонасында 3000-нан астам көл бар. Олардың көпшілігінің суы кермек немесе ащы болады.

Шөлейт зонасының негізгі топырағы – ашық қара қоңыр топырақ. Беткі қабатында шірінді 2-3%.

Шөлейт зонасының климаты жайлы бізге климатологымыз, өсімдіктер дүниесі туралы – ботаник, ал жануарлары туралы зоологымыз әңгімелеп береді.

Цифрлы есеп.

10,8%

2900 км сссозылған

Шірінді 2-3%

Шөлейт

3000 көл

Қыста -15-17°С

Жазда 22-24°С

48° с.е.

Ж-ш 180-300 мм

«Ақтөбе өңіріне саяхат». Бейнефильм

6-аялдама. «Білгірлер аялдамасы». Сәйкестік тест орындау.

Орманды дала -

Дала –

Шөлейт –

1)Жайықтың жағасынан Алтай тауларына дейін 2900 км-ге созылып жатыр.

2)Зонаны Ертіс, Есіл, Тобыл, Жайық, Нұра, Торғай, Шар, Ырғыз өзендері кесіп өтеді.

3)Жалпы көлемі 1 млн.га

4)Батыстан шығысқа қарай 2200 км-ге созылған.

5)Республиканың 10,8%-ын алып жатыр.

6)Шөптесін өсімдіктерге бай.

7)Шоқ қайыңдар мен шоқ қарағайлар және бұталар 10 млн.га алып жатыр.

8)Жауын-шашын мөлшері 180-300 мм.

9)Жаздың орташа температурасы 18-20°С.

10)Аумағы 77 млн.га жерді алып жатыр.

11)Қаңтардың орташа температурасы -15-17°С.

12)Топырақтағы шірінді мөлшері 6-9%.

ІV. Қорытындылау

• Міне, біздер орманды дала, дала, Қазақстан өлкесін шарлап, өз туған өлкемізге де оралдық. Бүгінге саяхатымызда алған білімдерімізді, ұпайларымызды есептеп үздік вагонды анықтайық.

Мұғалім оқушылардың білімдерін бағалайды.

Айдын көл кемеріне соғатындай,

Аққу, қаз қаңқылдасып жататындай.

Дүние бастапқыдай дәурен кешіп,

Еш жерде бомба түспей оқ атылмай.

Жарқырап сонда заңғар мөлдіресе,

Майда жел ептеп қана гүлді үрлесе,

Бұлбұлдар тәтті әуенін төгер еді,

Бірақ,...

Адамдар бәрін қайта бүлдірмесе!... (К.Ахметов)

VІ. Үйге тапсырма. §39. Шөлейт зонасы. «Қазақстан табиғатын қорғауға мен қандай үлес қосар едім?» тақырыбында шағын эссе жазу.

Тоқмансай негізгі мектебі

Шөлейт зонасы

География пәнінің мұғалімі: Жарбусинова М.М.

2013 жыл