Та?ырыбы: "География ?лемі" сайыс
?рбір мемлекетті? болаша?ы мектептен шы?далады. Мектепте білімді, сапалы, т?рбиелі бала т?рбиелеу м?селесі – бізді? елімізді? ?лтты? ?рлеуімізді? н?рлы болаша?ыны? м?селесі. Ал, б?л м?селеге мемлекетіміз ?лкен к??іл б?ліп отыр. О?ушыларды танымдылы??а баулу, кездейсо? жа?дайларда ?р т?рлі тапсырмаларды орындау?а, шапша?дылы??а, да?ды мен икемдерін дамыту?а т?рбиелеу, білім алу?а деген ынтасыны? ?суіне ы?пал ететін осындай іс-шараларды? бірі — "География ?лемі".
?ткізу т?ртібі: "География ?лемі" сайыс саба?ына 7-сынып о?ушылары ?атысады. Сайыс саба?ы мынадай шарттардан т?рады: "Таныстыру", "?ткел", "?ажайып онды?", "Шешендік", "Ребустар", "Толысу", "Зымыран", "?орытынды". М?нда?ы ерекшелік 7"в" ж?не 7"а" сыныбынан 8 о?ушы алынып, екі топ?а б?лу ар?ылы бір-бірімен жарыс т?рінде ж?зеге асады. Сонымен сайыс м?шелерімен таныс болы?ыздар.
Еуразия тобыны? м?шелері: Азия тобыны? м?шелері:
-
1)
-
2)
-
3)
-
4)
?діл?азы ал?алары: 1…
1 тур. "Таныстыру". ?рбір топ ?здеріні? топтарыны? атауын жеке-жеке таныстырып ?теді, б??ан 5 ?пай.
1) Еуразия тобы. 2) Азия тобы.
2 тур. "?ткел". Екі топ?а барлы?ы 10-10-нан 20 с?ра?, ?р д?рыс жауап 5 ?пай.
Еуразия тобына:
-
М?хит суыны? басты ?асиеттері (температурасы мен т?здылы?ы)
-
Географиялы? ?абы?та?ы е? ірі таби?ат кешендері (материктер мен м?хиттар)
-
Жер ?з білігінен айнал?анда?ы ??былыс (К?н мен т?н ауысады)
-
Осыдан шамамен 180-200 миллион жыл б?рын?ы материк атауы? (Пангея)
5) Гондвананы? ??рамында?ы материктерді ата?дар (О?т?стік Америка, Африка, Аустралия, Антарктида)
6) Гималай тауы шы?ыны? атауы (Джомолунгма 8848 м)
7) Еуразия материгіндегі е? ?зын ?зен (Янцзы 5800 км)
8) Е? тере? к?л атауы (Байкал 1620 м)
9) Те?із де?гейінен е? т?мен жат?ан жері — ?лім а??ары (-86 м) деп аталады. Б?л ?андай материк? (Солт?стік Америка)
10) ?аза?станда?ы облыс саны ?анша? (14)
Азия тобына:
1) Су т?здылы?ыны? к?рсеткіші немен есептеледі? (промилле ‰)
2) Жерді? К?нді айналуынан ?андай ??былыс бай?алады? (жыл мезгілдері ауысады)
3) Лавразияны? ??рамына жататын материктерді ата?ыз? (Еуразия мен Солт?стік Америка)
-
Кордильера тауыны? шы?ы ?алай аталады? (Мак-Кинли 6193 м)
-
Жер шарында?ы е? ?лкен к?л (Каспий S — 390 мы? км²)
-
Месопотамия ойпаты ?ай ?зендер аралы?ында жатыр? (Тигр ж?не Евфрат)
-
Жер шарында?ы кіші материк (Аустралия 7,6 млн км²)
-
Д?ние ж?зінде е? суы мол ?зен (Амазонка)
-
Те?із де?гейінен е? т?мен жат?ан жері – валдес (-40 м) т?бегі деп аталады. Б?л ?ай материк? (О?т?стік Америка)
-
?аза?станда?ы б?лінген экономикалы? аудандар саны (5)
?діл?азы ал?аларынан 2 тур бойынша ?тілген тапсырмаларды? ?пай санын аны?тап, келесі турды жал?астыру.
3 тур. "?ажайып онды?". Б?л шартта 10 ?яшы?та п?нге байланысты с?ра?тар жазыл?ан. ?пайы жо?ары топ бастайты. Д?рыс жауап 5 ?пай.
1-?яшы?.
Орталы? Азия мемлекеттерін ата?ыз?
Жауабы: ?аза?стан, ?збекстан, ?ыр?ызстан, Т?ркіменстан, Т?жікстан.
2-?яшы?.
Б?л материкті? шеткі н?ктелері мынадай:
Солт?стік н?ктесі – Мэрчисон
О?т?сттік н?ктесі — Марьято
Батыс н?ктесі – Принц Уэльс
Шы?ыс н?ктесі – Сент – Чарльз ?ай материк?
Жауабы: Солт?стік Америка
3-?яшы?.
Е? жас эра.
Жауабы: кайназой
4-?яшы?.
??лау биіктігі 1054 метрден асатын сар?ырама атауы
Жауабы: Анхель
5-?яшы?.
О?т?стік Американы? е? ?лкен аралы
Жауабы: Отты жер аралы, к?лемі 47000 км²
6-?яшы?.
Ауа ?ысымын ?лшейтін ??рал.
Жауабы: барометр
7-?яшы?.
Ысты? су мен бу ат?ылап т?ратын б?ла?.
Жауабы: гейзер
8-?яшы?.
?ндістер мен негрлерді? некелесуінен тара?ан ?рпа? атауы
Жауабы: самбо
9-?яшы?.
Орталы? Азия ш?лі.
Жауабы: Гоби
10-?яшы?.
Индонезияны? е? ?лкен аралы.
Жауабы: Калимантан
4тур. "Шешендік" Шарты бойынша ?пайы к?п топ бастайды. Б?нда 2 ?яшы? берілген, бір топ 1 ?яшы?ты та?дайды. Толы? жауап?а 5 ?пай.
1-?яшы?. Арал-арым
2-?яшы?. Бай?о?ыр-?алам
5тур."Ребустар". Сайысты? шарты 12 ребус беріледі. Екі топ бірдей бастайды, ?р шешілген ребус 5 ?пай. Уа?ытын тиімді пайдалан?ан топ келесі турды бірінші боп бастайды.2 топ?а ?р т?рлі ребустар беріледі.
6тур."Толысу". Б?л турда ?діл?азы ал?аларын екіге б?ліп, топ жанк?йірлері ретінде с?ра? ?ойылады. Барлы?ы 2 с?ра?, д?рыс жауап 10 ?пай.
1 с?ра?.1991 жылы 21 желто?санда ?аза?стан Республикасында ?андай ?згерістер болды? (ТМД)
2 с?ра?.1992 жылы 2 наурызда ?аза? елінде ?андай ?згерістер болды?
(Б??)
7 тур. "Зымыран". ?р топты? басшысына жеке ?ойылатын с?ра?тар. 1мин ішінде 20 с?ра? ?ойылады. ?р-бір д?рыс жауап 5 ?пай
Зымыран с?ра?тары:
Еуразия тобына:
1) К?н ж?йесінде ?шінші орналас?ан ?аламшар (Жер)
2) ?аза?стан туыны? авторы ( Ш. Ниязбеков)
3) Д?ние ж?зінде неше са?атты? белдеу бар? (24)
4) Ресей мемлекетіні? астанасы (М?скеу)
5) Жер бетіндегі ауа ?абаты (атмосфера)
6) Таулар ?андай т?спен боялады? (?о?ыр)
7) Д?ние ж?зіндегі е? ?зын ?зен (Ніл)
8) ?збекстанны? а?ша бірлігі (сум)
9) Су ?абаты (гидросфера)
10) Канаданы? астанасы (Оттава)
11) Ливингстон кім? (саяхатшы)
12) Емен ?анша жыл жасайды? (2000 жыл)
13) Е? к?п тарал?ан дін (христиан)
14) Е? ?лкен арал (Гренландия)
15) Трактор зауыты ?айда орналас?ан? (Павлодар)
16) Ыл?алды материк (О?т?стік Америка)
17) Е? ?лкен материк (Еуразия)
18) Эифель м?нарасы орналас?ан ?ала (Франция)
19) Е? кішкентай ??с (колибри)
20) А?Ш – ты? ?азіргі президенті (Барак Обамма)
Азия тобына:
1) К?н ж?йесіндегі к?нге жа?ын орналас?ан ?аламшар (Меркурий)
2) Елта?баны? авторы (Ш. Уалиханов)
3) ?аза?станда неше са?атты? белдеу ?теді? (3 са?ат)
4) ?ытай мемлекетіні? астанасы (Пекин)
5) Жерді? тас ?абаты (литосфера)
6) Жазы?тар ?андай т?спен боялады? (жасыл)
7) Е? биік тау (Гималай)
8) Германияны? а?ша бірлігі (еуро)
9) Тіршілік ?абаты (биосфера)
10 ?ндістан астанасы (Дели)
11) Васко–до–Гамма кім (саяхатшы)
12) Жер серігі (ай)
13) ?аза? еліні? діні (Ислам)
14) ?аза?стан жер к?лемі бойынша нешінші орында (9)
15) ?ыр?ызстанны? а?ша бірлігі (сом)
16) Е? кіші материк (Аустралия)
17) Суы? материк (Антарктида)
18) Жазда?ы та?ерте?гілік бай?алатын су тамшысы (шы?)
19) Мойны ?зын жануар (керік)
20) Ресейді? президенті (Дмитрий Медведев)
8 тур."?орытынды". Сайыс ?з м?ресіне жеткен со?, ?діл?азы ал?алары барлы? ?пайларды есептеп, же?імпаз топты аны?тайды.
Осымен бізді? б?гінгі "География ?лемі" сайыс саба?ымыз ая?талды. Б?гінгі же?імпаздарымызды ??тты?таймыз! География п?ніне ?ызы?ушылы?ын одан ?рі арттыру?а к?мек болды деп есептеймін. Алтын уа?ыттары?ызды б?ліп келгендері?ізге рахмет!