1. Ереже – асықтың жарыс өткізу шарттарын реттейді. Асық ойыны балалардың бойында қазақ халқының тарихи-мәдени мұрасына құрмет сезімін қалыптастыру, сондай-ақ ептілікке, мергендікке, ұқыптылыққа, сергектікке баулиды, қазақтың ұлттық ойындарын білуге құштарлығын арттыру мақсатында өткізіледі. 2. Асық ойынында қолданылатын негізгі терминдер: Асық – арқар, таутеке, қой, ешкі, елік, киіктің асық жілігіменжіліншегінің (сирағының) ортасындағы шағын сүйек; Алшы – асықтың қырынан тұрғанда ойығы үстіне, ал тегістеу, тәйке жақ беті астына қарап түскен қалпы; Тәйке – асықтың алшыға қарама-қарсы түскен қалпы; Бүк (бүге) – асықтың дөңес жағының жоғары қарап түскен түрі; Шік (шіге) – асықтың қуыс жағының жоғары қарап түскен түрі; Омпы (омпа,оңқа) – асықтың ашасы бар жағының жерге қадалып түскен түрі; Шоңқа – асықтың омпыға қарсы жағымен жерге қарап түскен түрі; Кеней (ке най) – жаппай ойынға немесе ұтысқа салынатын жай қарапайым асық; Құлжа – құлжаның (таутекенің) асығы; Топай – сиырдың асығы; Сызық, шеңбер – ойын барысында асық тігілетін орындар; Көн, көмбе – асық тігілетін жердің атаулары; Қарал, қаралық – ойын тәртібіне сай келмейтін іс-әрекет, яғни адал ойнамау деген сөз; Табан, адым – ойында қолданылатын өлшемдер; Қағу, қаржу, иіру, шерту, басу, тап басу – асық ойындарында қолданылатын әдістер мен тәсілдер; «Үй ішілік» («тақта ойыны»), «далалық» («алаң ойыны») – ойнау орнына қарай ойын түрлері; «Алшы», «Қаржу», «Бес табан» - ойнау әдісіне қарай аталатын ойын түрлері; «Шыр» - кенейлерді бір жерге тігіп, ұтысқа ойналатын асық ойынының аты. «БЕС ТАБАНДЫ» сақамен ойнайды. Алаңға көмбе сызығы сызылады. Осы жерге әр бала 2-3см аралығында 5,7 немесе 9 асық тігеді. Көмбе сызығынан бес табан өлшеніп сызық сызылады.Бұл бес табан сызығы болады. Бес табан сызығынан 4-5 метр қашықтықта атыс сызығы сызылады. Осы сызықтан балалар кезек-кезек көмбедегі асықтарды қатты құлаштап атып, тігілген кенейлерді көмбедегі сызықтан әрі қарай 5 табан сызығынан шығаруы керек. Ойыншылар екіге бөлініп сақаларын иіріп ату кезегін анықтап алады, содан кейін атуды бастайды. Көмбеден шыққан асық атқан баланікі болып есептеледі. Егер ол көмбеден шығара алмаса, сақа тиген асықты қайтадан атады (қайтадан ату мүмкіндігі беріледі) тигізе алмаған жағдайда, келесі бала атады. Ойын осылайша жалғаса береді. Ең көп асық жинаған бала жеңімпаз болып табылады. Қаралық ойнамау түрлері. Ату сызығын баспау, ару кезінде аяқтың өкшесін көтермеу, секіріп атпау, Топттық комбинациялық жумыс 1. Көмбенің ату сызығы. 2. Сақаны шыйырып лақтыру. 3. Асыққа көздеп тигізу. 4. Көмбе сызығын баспау. 5. Көмбедегі асықтың үстінен аттамау. 6. Мүмкіндік асығын ату. Отырып ойналатын ойын «Ханталапай». |