Конспект урока на тему: "Тоғызқұмалақ ойынының тарихы".

Сабақ № 20

Сабақтың тақырыбы: Тоғызқұмалақ ойынының тарихы.

Сабақтың түрі: жаңа материалды меңгерту

Сабақтың әдісі: «ШЫНДЫҚ па әлде ЖАЛҒАН ба?» әдісі, «Екі жақты әңгіме» әдісі, «Қарлы кесек» стратегиясы.

Сабақтың мақсаты: тоғызқұмалақ ойынының шығу тарихымен, ұғымдар-мен танысу, ойнау техникасын меңгерту.

Өткізу орны: спорт зал

Құрал-жабдықтар: тоғызқұмалақ, ойын тақтасы, парталар, орындықтар

Сабақ	Мазмұны	Жүктеме	Әдістемелік
бөлімі		мөлшері	нұсқаулар
	Білу	1 минут	Зейін қойып
	1. Сапқа тұру рапорт беру сәлемдесу.		тыңдау
	2. Сабақ мақсатын хабарлау	1 минут
)	3. Ықылас салу жаттығулары	30 сек.	Дәл орындау
минут
	4. Орнында қозғалыста орындалатын	1-2 минут	Тез, нақты
	саптық жаттығулар.		орындау
12	5. Жүру жаттығулары:	0,5 айна-	Денені түзу,
-	а) аяқтың ұшымен жүру	лым	тік ұстау
(10
	ә) өкшемен жүру т.б.
. Кіріспе
	6. Жүгіру жаттығулары:	0,5 айна-	Еркін дем
	а) оң жақ, сол жақ қырмен жүгіру т.б.	лым	алу
	ә) жүру, тынысты қалпына келтіру жат-
І	тығулары.
	б) жүріп келе жатып, орнында тұрып
	орындалатын жалпы дамыту жаттығула-
	ры
	Түсіну	15 минут	Әдістемелік
	Сабақтың тақырыбы: Тоғызқұмалақ		н ұ с қ а у д ы
	ойынының тарихы.		тұрақты беру,
	Тоғызқұмалақ – әлемдік мәдениетінің		орындалға-
	озық үлгерімен бой теңестіре алатын зи-		нын бақылау
	яткерлік (интеллектуалдық) ойын, логи-		қажет,	жат-
	калық ойлау өнері.		тығу	орын-
	Археолог-ғалымдарының пайымдауын-		далған кезде-
	ша ойынның пайда болу мерзімі 4000		гі қателерді
	жыл шамасын қамтиды. Жасөспірім ұр-		әдістемелік
	пақтың дене шынықтыру тәрбиесімен		н ұ с қ ау л а р
	қатар, ақыл-ойының дамуына да зор мән		беріп, түзетіп
	берген бабаларымыз осы ойынды ойлап		отыру.
	тауып, зерделілік және зияткерлік даму
	құралы ретінде қолданған.

ІІ. Негізгі (28-30 минут)

Бүгінгі күнге дейін жарық көрген бірқа-тар еңбектерде «тоғызқұмалақ» атауын оның екінші сыңарына байланысты зат-тық, тұрмыстық негізде түсіндіру – оның құндылығы мен қасиетін өз дәрежесінде таныта алмай отыр. Яғни құмалақты – қойдың нәжісі деп, тоғызқұмалаққа «қой-шылар ойыны» деген қарабайыр тіркесті жамау – ұлттық ойынның мәнін өз дәре-жесінде көрсетпейді.

Тоғызқұмалақ ойынында әр адамға 9 ұяшық, 81 құмалақ береді. Барлығы 162 құмалақ арқылы ойналады.

Тоғызқұмалақ ойыны республикалық деңгейде Қазақстан Республикасы, Қы-рғызстан, Моңғолия, Ресейде, Алтай мен Қарачай-Черкесия елдерінде ойналады. Қытайда және Еуропа елдерінде ойынды ақпараттық жағынан насихаттап отырған көптеген жанашырлары бар. Амырика-ның Нью-йорк қаласындағы Аляска Уни-верситеті Тоғызқұмалақ ойынын зерттеу-мен айналысып отыр.

Қазақстан Республикасында қазір спорт түрі ретінде Тоғызқұмалақ қанатын кеңге жайып, танымал ойын болып дамуда. Қа-зақстан Республикасының Тоғызқұмалақ ойынынан жекелей чемпионаты ресми түрде 1974 жылдан бастап өткізіліп ке-леді. Бүгінгі таңда Қазақстан Респу-бликасының Туризм және спорт мини-стрлігі жыл сайын ересектер арасында жекелей және командалық, жастар мен жасөспірімдер арасында, ардагерлер арасында чемпионаттар өткізуде. 1998 жылдан бастап Қазақстан Республикасы Президенті Н.Ә.Назарбаевтың жүлдесі үшін халықаралық жарыстар ұйымда-стырылып келеді. 8 жыл ішінде бұл жа-рысқа Моңғолия, Ресей, Қырғызстан, Өз-бекстан елдерінің спортшылары қатысып үлгерді.

ІІІ. Қорытынды (3-5 минут)

Тоғызқұмалақ әуесқой ой-ыншыларының Қазақстан Республикасы Тоғызқұмалақ Федерациясы 2001 жылы құрылды. Басты мақсат – адамға үйлесімді (гармони-ялық) тәрбие беру.

Қазіргі тоғызқұмалық тақтасы

Ежелгі тоғызқұмалақ тақтасы
Қолдану	15 минут
1. Жаттығу техникасын үйрету.

1. Қойылған міндетті орындау үшін қол-данылатын бейнелеу, жақындататын, ар-найы жаттығулар.

Оқушылар түрлі түсті 9, 81 сандары топтасады.

Талдау (Бұл мәлімет ШЫНДЫҚ па әлде 5 минут ЖАЛҒАН ба?)

1. Тоғызқұмалақ еліміздің дәстүрлі ойы-ны. +

2. Ойынның тарихы 5 мың жылдық ке-зеңді қамтиды. –

3. Тоғызқұмалақты арнаулы тақтада ой-найды. +

4. Тоғызқұмалақ шапшандықты талап етеді. +

Жинақтау

«Қарлы кесек» стратегиясы. (Оқушы-

лар бір біріне доп лақтыру арқылу су-рақтар қояды)

— Тоғызқұмалақ қандай ойын?

— Қай жылдық кезеңді қамтиды?

— Өткен ғасырларда тоғызқұмалақ қай жерлерде кең тараған ойын болатын?

— Тоғызқұмалақ қайда ойналады?

— Бұрынғы кезде қалай ойнаған?

— Тоғызқұмалақ нені талап етеді? т.б.

Сабақты қорытындылау.

Бағалау

– Тоғызқұмалақтың адам өміріне қандай көмегі бар? («Екі жақты әңгіме» әдісі)

Екі топ өз пікірлерін айтады

Үйге тапсырма:

Тоғызқұмалақтың құрылымымен танысу.

Рефлексия

Оқушылардың басбармақтарын көрсету арқылы сіз түсіндіргенді олардың ұғу деңгейін тексеріңіз.

Басбармақ жоғарыға қарай = Мен түсінемін.

Басбармақ көлденең = Мен түсінгендеймін. Басбармақ төмен қарай = Мен түсінбедім