Халимов Давронжон Дилшодович, учитель физкультуры 18-й школы города Каттакурган, Самаркандская область, Республика Узбекистан

Dars qismlari

Darsning mazmuni

Dars miqdori

Uslubiy ko`rsatmalar

Tayyorlov qism

Umumiy saflanish hamda navbatchidan yoki sinf sardoridan sinf to`g`risidagi ma`lumotni (raport) qabul qilish, o`quvchilar bilan salomlashish so`ng o`quvchilar sog`lig`ini so`rash, o`quvchilarning spot kiyimlarini bir qator ko`zdan kechirish.

O`tilgan mavzuni mustahkamlash:

Mavzu: Yengil atletika: 1000-1500 metrga natijaga yugurish.

Nazariy savollar: bu orqali o`quvchining onigiga qanchalik o`tilgan mavzu singganini aniqlaymiz.

1) Yugurishda necha xil masofalar mavjud ? (qisqa, o`rta, yuqori) masofalar.

2) 1000-1500 metr masofada yugurganda nafas olish tizimini qanday yo`lga qo`yamiz ? (burundan nafas olib og`izdan chiqarish).

3) Uzoq masofalarga qanday masofalar kiradi ? (1800 dan yuqori) masofalar.

Amaliy tarzda 1500 metr masofadagi harakatlar (qo`llar harakati, nafas olib chiqarish)ni turgan joyida 20 sekund davomida ko`rsatib berish.

Ma`naviy daqiqa: Yil davomida eng yaxshi natijalarni ko`rsatgan sportchilar haqida, jahonda yuz berayotgan yangiliklar hamda sportchilarning intizomi o`zini tutish qoidalari muomala madaniyati haqida. Yurtimizdagi sport sohasida olib borilayotgan islohatlar.

O`quvchilarni sportdagi ma`naviy yetukligini shakllantirish: Birinchi Prezidentimiz ta`kidlaganidek "Mashhur insonlarni ham sport tarbiyalaydi" I.Karimov

1 Daqiqa

2 Daqiqa

1 Daqiqa

Umumiy saflanganda o`quvchilarning sport formasiga e`tibor qaratish.

O`quvchilarning bo`yma bo`y saflanishlariga e`tibor qaratish.

O`uvchilarning gigiyenik holatlarini bir qator ko`zdan kechirish.

Tayyorlov qism

Yangi dars mavzusi: Yengil atletika: Past startdan chiqib 100 metr yugurishda masofada yugurish, marradan kesib o`tish texnikasini o`rganish. Haqida nazariy tushuntirish tushuncha berish: Dastlab starga turish yoki chiqish holatlari: 1-pastki starga turish, 2-yuqori starga turish holatlari haqida nazariy tushunchalar. 100 m masofaga yugurganda pastki startga turish, oyoqlar oyoq tirgagichga (kalotkaga) to`g`ri qo`yilishi oyoqning kuchiga qarab, kuchli oyoq orqaga qo`yiladi, qo`llar start chizig`i oldida, bosh to`g`rig` qaragan holda turishini nazariy tushuntirish hamda o`quvchilarga zamon bilan hamnafas ta`lim va jismoniy ko`nikmalar berish maqsadida yangi pedagogik texnalogiyadan foydalanamiz. Kompiyuter slaydlardan foydalanib takomillashtirilib o`quvchilar ongiga mavzu mazmunini yetkazish darsning amaliy qismini samaradorligini yanada oshirish maqsadida: Video lavhalar orqali startga turish, masofa bo`ylab yugurish, finishga yetib kelib kesib o`tishlar ko`rsatiladi Kalotkaning amaliy vazifalari bir qator aytib o`tiladi. (startdan tez chiqish, tezlanishni oshirish).

Umum rivojlantiruvchi mashqlar:

1) Maydon bo`ylab qo`llar belda oyoq uchlarida yengil yurish yarim aylana.

2) Qo`llar belda oyoqning tovon qismida yurish yarim aylana.

3) Qo`llar belda oyoqning tashqi tomonlari bilan yurish yarim aylana.

4) Qo`llar belda oyoqning ichki tomonlari bilan yurish yarim aylana (krug).

3 Daqiqa

1 Daqiqa

O`quvchilarni ongini shakllantirish maqsadida nazariy bilimlarni to`liq va to`g`ri yetkazish.

O`quvchilar mashqlarni to`g`ri bajarayotganliklarini nazorat qilish.

Tayyorlov qism

5) Yengil maydon bo`ylab yugurish 2 aylana.

6) O`tirgan holda qo`llar boshda yurish

1 aylana (krug).

7) 1 Bir aylana yurish chuqur nafas olib chiqargan holda.

8) Umum rivojlantiruvchi mashqlarni bajarish uchun 5 ta (qator) kalonnaga saflanish.

9) Qo`llar belda oyoqlar yelka kengligida boshni to`rt marta chapga to`r marta o`nga aylantirish harakatlantirish. 4 marta bajarish.

10) Qo`llar belda oyoqlar yelka kengligida boshni ikki marta oldinga ikki marta orqaga ikki marta chapga ikki marta o`nga siltash mashqi. 3 marta bajarish.

11) Qo`llar yelkada oyoqlar yelka kengligida yelkalarni oldinga orqaga aylantirish to`rt martadan. 4 marta bajarish.

12) Qo`llar ko`krak oldida har ikki sanoqga oldinga, chapga,o`nga yozish mashqlari.

3 marta bajarish.

13) Qo`llar belda belni to`rt marta chapga to`rt marta o`nga aylantirish mashqni chap tomondan boshlaymiz. 4 marta bajarish.

14) Oyoqlar yelka kengligida kattaroq yarim engashgan holatda qo`llar bir biriga qovushtirilib tizzalarni bukmagan holda bir chap oyoqga tekkizish ikki o`rtaga uch o`ng oyoqga tekkizish to`rt turish 3 marta bajarish.

15) Tizzalarni ichkariga tashqariga to`rt martadan aylantirish 4 marta bajarish.

16) Tizzalarni juft holatda chapga o`nga aylantirish mashqni chap tomondan boshlaymiz 4 marotaba bajarish.

4 Daqiqa

O`quvchilar mashqlarni to`g`ri bajarayotganliklarini nazorat qilish.

O`qituvchi o`quvchilarni o`ziga qarata olgan holatda mashqlarni to`liq bajartirishi. (o`qituvchi boshchiligida)

Tayyorlov qism

17) Qo`llar oldinda turgan joyida o`tirib turish mashqini 10 marta bajarish.

18) Yerga tayangan holatda qo`llarda tayanib tushib ko`tarilish mashqi 10 marta bajarish.

19) Qo`llar oyoqlar kistlarini aylantirish 6-8 martadan.

20) Qo`l tirsaklarini ichkariga tashqariga aylantirish 4-6 martadan.

2 Daqiqa

O`quvchilarni qo`llar harakatini nazorat qilish

Asosiy qism

Yengil atletikaning maxsus mashqlari: (Hamma mashq usullar dastlab o`qituvchi tomonidan ko`rsatilib beriladi).

-Tizzalarni baland ko`tarib ikki qo`llarning kaftlariga tekkizib o`rtacha tezlikda yugurish maydon bo`ylab 1 aylana. (krug)

- Kiyikcha yugurish qo`llar va oyoqlar holati, havoda ma`lum vaqt uchish fazasi hosil bo`lganda qo`l o`yoqlarni to`xtatib-to`xtatib harakatlanib yugurish yarim aylana. (40 metr)

-Bedanacha yurish qo`llarni pastga tashlagan holatda oyoq uchlarida tez va ohista harakatlanib mushaklar faoliyatini normallashtirish. 1 aylana

Asosiy yuklama: O`quvchining organizmi to`liq asosiy yuklama bajarishga tayyor holatga kelgandan so`ng. Past startdan chiqib 100 metr yugurishda masofada yugurish, marradan kesib o`tish texnikasini o`rganish. Dastlab pastki startga turish holati o`qituvchi tomonidan ko`rsatib beriladi.

Startda qo`yilgan oyoq tirgagich (kalotka) ga startda vaqtida tez chiqishni ta`minlash uchun birinchi kuchli oyoq orqa tirgagichga qo`yiladi, so`ng kuchi kamroq oyoq masalan chap oyoq oldingi tirgagichga qo`yiladi.

5 Daqiqa

2 Daqiqa

Maxsus yengil atletika mashqlarini to`liq hamda to`g`ri bajarilishini har bir o`quvchi misolida nazorat qilish.

Asosiy qism

-Oyoq tirgagichda turgan vaqtda o`ziga bo`lgan ishonchni o`quvchida orttirish maqsadida: Ularni o`qituvchi yonida guruhli metoddan foydalangan holda 2 guruhga bo`lib masalan: 8 nafardan saflab start kalotkalariga turishni ko`rsatish shunda o`quvchi osonroq ko`rib qabul qilish tezlashadi, bajarishda samaradorlik oshadi.

-Har bir o`quvchi pastki startga turish holatini mustaqil ravishda navbat bilan turib bajarib ko`rishadi.

-O`quvchilarga signaldan yoki hushtakdan so`ng startdan chiqish holati o`qituvchi tomonidan ko`rsatib beriladi.

-Bunda o`quvchilarni diqqatlilik sifatlari alohida ta`kidlab o`tiladi. Signal bo`lgandan so`ng bor kuchni orqa kuchli oyoqga berib u oyoq zarbni kalotkaga berib katta tezlikda startdan chiqish ko`rsatiladi va har bir o`quvchi ushbu mashq usulni yakka metoddan foydalanib o`zi mustaqil bajarib o`zida ko`nikma hosil qiladi.

-O`qituvchi 100 metr masofa bo`ylab yugurishni ko`rsatib beradi: Unda bosh qism 50 gradus pastga qaragan holda sababi (shamol qarshiligini yengib tezlikni maksimal darajaga ko`tarish). keyingi harakat qo`llar harakati barmoqlar yarim bukilgan yoki to`g`ri holatda tirsaklarni harakatlanganda oxirigacha yozmasdan (tashlamasdan) tirsak yarim bukilgan holatda yugurish. Oyoqlar dastlab startdan chiqayotganda ma`lum darajada maydalashadi (qisqaradi) masofaning 15-20 metri bosib o`tilgandan so`ng to`liq katta qadamlarda yugurish.

8 Daqiqa

5 Daqiqa

Dars jarayonini sust

o`zlashtirayotgan o`quvchilarga

alohida e`tibor qaratish.

Starga har bir o`quvchini to`g`ri turishini ta`minlash.

Asosiy qism

-Marra (finish) ga yaqinlashganda tezlik darajasini tashlamas (sekinlashtirmas) dan marra chizig`idan o`tish: o`tganda dastlab bosh qism oldinroqqa ya`ni tananing bosh qismi asosiy qism hisoblanadi.

Shundan so`ng juftlik metodidan foydalanilgan holda har bir o`quvchilar o`z juftlari bilan turishadi va birinchi juftlik ko`rsatilganidek start chizig`i oldidagi oyoq tirgagichlar (kalotkalar) ga joylashadi, hamda o`qituvchining ishorasi, signali yoki hushtak ovozidan so`ng startdan chiqilib, masofa bo`ylab yuguriladi hamda marrani kesib o`tiladi.

5 Daqiqa

Yakuniy qism

Yangi mavzuni mustahkamlash:

Yangi mavzuni mustahkamlash maqsadida o`quvchilar o`z juftlari mustaqil ravishda 100 metr masofa bo`ylab yugurishni nazariy tomonlarini aytib berishaddi va 4 nafar o`quvchi ko`rsatib beradi. O`quvchilar qanchalik berilgan mashqlarni yaxshi mustahkamlasa ularda shunchalik ko`nikma va malaka hosil bo`ladi.

Qayta saflanish:

-Yengil sport zal bo`ylab yugurish 2 aylana.

- Asta sekinlik bilan yurishga o`tish 1 aylana.

- Chuqur nafas olib chiqarish qo`llarni yuqoridan pastga harakatlantirgan holatda yurish mashqlari 1 aylana.

- Qayta besh kalonnaga saflanish.

Organizmni dastlabgi holatga qaytarish mashqlarini ketma ketlikda bajarish.

-Qo`llar harakat mashqlari 10 sanoqda yuqori o`rta past holatlarda bajariladi.

- Tirsaklar harakati ichkariga tashqariga aylantirish.

3 Daqiqa

Yakuniy qism

- Oyoq tizzalarin ichkariga tashqariga aylantirish qo`llar bilan tizzalarni ushlab 4-6 marta bajarish.

- Tik turgan holda qo`llar yuqoridan pastga harakatlantiriladi hamda chuqur nafas olib chiqariladi.

-Nafas olishlar o`pka va qo`rin qismga navbat bilan olinadi.

Qayta besh kalonnadan bir sherengaga saflanish:

Dars jarayonida faol qatnashga ishtirok etgan usullarni to`liq bajargan hamdan taktik tayyorgarlikda faol bo`lgan o`quvchilarni baholash.

Uyga vazifa (topshiriq) berish:

O`quvchilarni jismoniy sifatlari ikoniyatlariga qarab topshiriqlar beriladi. Dars jarayonida sustkashtlik qilgan o`quvchilarga bedanacha yurish va pastki startga turish holatlarini uyda 5-6 marotabadan bajarish.

Dars jarayonida faol qatnashgan o`quvchilarga jismoniy sifatlari yaxshi rivojlangan o`quvchilarga alohida mashqlar ya`ni pastki starga turish, startdan chiqish, masofa bo`ylab yugurib finishni kesib o`tish topshiriqlari beriladi hamda kiyikcha yugurishlar 3-4 martadan bajarish sababi: 1-jismoniy sifatlari hisobga olinib 2-kuchli o`quvchilarni O`zbekiston Respublikasida joriy etilga 3 bosqichli sport musoboqalarining birinchi bosqichi yani "Umid nihollari" ga zahira yaratish.

3 Daqiqa

O`quvchi organizmini to`liq dastlabgi holatga qaytishini nazorat qilish

O`quvchining

F.I.SH.

Rustamov Humoyun

145

140

128

135

130

125

120

115

110

105

100

95

90

85

80

75

75

70

72

65

60

55

50

Dars jarayonida o`quvchining yurak urishining taqsimoti

Tayyorlov qism

Asosiy qism

Yakuniy qism

2- Daqiqa

3- Daqiqa

4- Daqiqa

5- Daqiqa

6- Daqiqa

7- Daqiqa

9- Daqiqa

11- Daqiqa

14- Daqiqa

15- Daqiqa

16- Daqiqa

19- Daqiqa

21- Daqiqa

23- Daqiqa

25- Daqiqa

27- Daqiqa

28 - Daqiqa

29- Daqiqa

30- Daqiqa

31- Daqiqa

32- Daqiqa

33- Daqiqa

35 - Daqiqa

37 - Daqiqa

40 - Daqiqa

42 - Daqiqa

45 - Daqiqa

O`quvchining

F.I.SH.

Rahmatullayev

Azim

145

1 43

140

135

130

125

120

115

110

105

100

95

88

90

85

83

80

75

70

65

60

55

50

Dars jarayonida o`quvchining yurak urishining taqsimoti

Tayyorlov qism

Asosiy qism

Yakuniy qism

2- Daqiqa

3- Daqiqa

4- Daqiqa

5- Daqiqa

6- Daqiqa

7- Daqiqa

9- Daqiqa

11- Daqiqa

14- Daqiqa

15- Daqiqa

16- Daqiqa

19- Daqiqa

21- Daqiqa

23- Daqiqa

25- Daqiqa

27- Daqiqa

28 - Daqiqa

29- Daqiqa

30- Daqiqa

31- Daqiqa

32- Daqiqa

33- Daqiqa

35 - Daqiqa

37 - Daqiqa

40 - Daqiqa

42 - Daqiqa

45 - Daqiqa

T/r

Daqiqalar

Yuklama

Izoh

1

1-Daqiqa

Raport qabul qilish, salomlashish

2

2-Daqiqa

Ma`naviy daqiqa

3

3-Daqiqa

O`tilgan mavzuni takrorlash so`rash

4

4-Daqiqa

Yangi mavzu haqida nazariy ma`lumot va tushunchalar

5

5-Daqiqa

Maydon bo`ylab yugurish hamda mashqlar uchun saflanish

6

6-Daqiqa

Umum rivojlantiruvchi mashqlarni bajarish ketma-ketlikda

7

7-Daqiqa

Shu qatorda uyga vazifa umum rivojlantiruvchi mashqlarni o`quvchining o`zi mustaqil ravishda qolgan o`quvchilarga bajarib ko`rsatishi hamda o`zi bajarishi.

8

8-Daqiqa

Yengil atletikaning maxsus mashqlar yuriqnomasi

9

9-Daqiqa

1-Maxsus mashq tizzalarni baland ko`tarib yugurish kiyikcha yugurish o`qituvchi tomonidan so`ng o`quvchilar

10

10-Daqiqa

Kiyikcha yugurish

11

11-Daqiqa

Turli yugurishlar

12

12-Daqiqa

Bedanacha yurish

13

13-Daqiqa

Qo`llar, oyoq tizzalarini qizdirish

14

14-Daqiqa

Startga turish holatlari

15

15-Daqiqa

Kalotkaga turish startdan chiqish yugurishni ko`rsatish

16

16-Daqiqa

Kalotkaga turish startdan chiqish yugurishni ko`rsatish

17

17-Daqiqa

Kalotkaga turish startdan chiqish yugurishni ko`rsatish

18

18-Daqiqa

O`quvchilar mustaqil ravishda ko`rsatilgan mashqlarni bajarishi

19

19-Daqiqa

O`quvchilar mustaqil ravishda ko`rsatilgan mashqlarni bajarishi

20

20-Daqiqa

O`quvchilar mustaqil ravishda ko`rsatilgan mashqlarni bajarishi

21

21-Daqiqa

O`quvchilar mustaqil ravishda ko`rsatilgan mashqlarni bajarishi

22

22-Daqiqa

O`quvchilar mustaqil ravishda ko`rsatilgan mashqlarni bajarishi

23

23-Daqiqa

O`quvchilar mustaqil ravishda ko`rsatilgan mashqlarni bajarishi

24

24-Daqiqa

O`quvchilar mustaqil ravishda ko`rsatilgan mashqlarni bajarishi

25

25-Daqiqa

O`quvchilar mustaqil ravishda ko`rsatilgan mashqlarni bajarishi

26

26-Daqiqa

Xatolarni tuzatish hamda to`g`ri yuruq berish

27

27-Daqiqa

Oquvchilarni diqqatliligini oshirish

28

28-Daqiqa

O`quvchilar juft holatda bu ko`rsatilgan masofa bo`ylab 100 m masofaga yugurishni bajarish

29

29-Daqiqa

O`quvchilar juft holatda bu ko`rsatilgan masofa bo`ylab 100 m masofaga yugurishni bajarish

30

30-Daqiqa

O`quvchilar juft holatda bu ko`rsatilgan masofa bo`ylab 100 m masofaga yugurishni bajarish

31

31-Daqiqa

Psixalogik ta`sir o`tkazish o`quvchilarga

32

32-Daqiqa

Yakka holatda bu ko`rsatilgan mashqlarni bajarish

33

33-Daqiqa

Yakka holatda bu ko`rsatilgan mashqlarni bajarish

34

34-Daqiqa

Yakka holatda bu ko`rsatilgan mashqlarni bajarish

35

35-Daqiqa

Yakka holatda bu ko`rsatilgan mashqlarni bajarish

36

36-Daqiqa

Yakka holatda bu ko`rsatilgan mashqlarni bajarish

37

37-Daqiqa

Yakka holatda bu ko`rsatilgan mashqlarni bajarish

38

38-Daqiqa

Yakka holatda bu ko`rsatilgan mashqlarni bajarish

39

39-Daqiqa

O`tilgan mavzuni mustahkamlash

40

40-Daqiqa

O`tilgan mavzuni mustahkamlash

41

41-Daqiqa

Maydon bo`ylab yengil 2 aylana yugurish

42

42-Daqiqa

1 aylana chuqur nafas olib chiqargan holatda yurish

43

43-Daqiqa

Qayta saflanish

44

44-Daqiqa

Dars jarayoniga faol qatnashgan o`quvchilarni baholash

45

45-Daqiqa

Uyga vazifa topshiriqlar berish.