Баяндама "?лтты? т?рбие - тал бесікті? тамыры"

?ЛТТЫ? Т?РБИЕ – ТАЛ БЕСІКТІ? ТАМЫРЫ.

Б?гінгі ?рпа? – ?лт болаша?ы, ?о?амны? ??нды байлы?ы. ?лтты? т?рбиені? тамыры тере?де. ?р халы? ?зіні? салт – д?ст?рлерін ?рпа?тан ?рпа??а жеткізу ар?ылы са?тап келеді. Жастарды ?лтты? рух, ?аза? хал?ыны? бай т?жірибесі ар?ылы т?рбиелеу керек. Сонда ?ана ?з Отаныны? патриотын т?рбиелеу міндеті шешіледі. М?ны е? алдымен ?аза?ты? салт – д?ст?рлері мен ?дет – ??рыптарына деген с?йіспеншілігін ?алыптастырудан, адамдар арасында?ы ?арым – ?атынас ?йлесімділігін орнатудан бастау керек. Балаларды? жас ерекшеліктеріне байланысты ?ш кезе?де б?ліп ?йымдастыру ?ажет.

Балалы? ша?тан бастап отанс?йгіштік сезімін, ана тіліне деген ??рметін, Отанына деген с?йіспеншілігін ?алыптастыру. Б?л кезе? о?ушыларды? отанс?йгіштік сезімін, Отан?а ?ызмет ету ж?не оны ?ор?ау идеясын, ата?ты ?скери д?ст?рлерді к?бейтуге, батырлар т?л?асыны? мысалы ар?ылы ?з тарихын, ата – бабалары мен хал?ыны? ерліктерін ма?тап т?ту, ?з хал?ы мен бізді? елімізде ?мір с?ретін этностарды? ?лтты? д?ст?рлері мен м?дени ??ндылы?тарын ??рмет т?туды ?алыптастыру?а байланысты.
Б?л кезе?де елімізді? м?дени м?расына, отбасында?ы т?рбиеге ?атысты м?селелер ?арастырылады. Ата – аналар мен отбасыны? ересек м?шелеріні? ?мір жолы, ?рпа?тар саба?тасты?ы тарихы, айналада?ылармен ?арым – ?атынас, ізгілік, ?депті істер мен мінез – ??лы? туралы с?хбат ?ткізіледі. ?аза? хал?ы мен этностар м?дениетіні? ерекшеліктерін о?ушылармен бірге тал?ылау.
Д?ст?рлі дін, оны? ?о?амда?ы ролі, туында?ан ауыт?ушылы?тар мен оларды? салдары туралы осы жаста тал?ылау?а болады, толеранттылы? туралы т?сінік беруге болады. Сонымен ?атар азаматты? ?станымды, ?з хал?ына еркімен ж?не саналы т?рде ?ызмет етуге т?рбиелеу, ???ы?ты? м?дениетін ?алыптастыру кіреді. Азаматты? ?станымы белсенді адам ?зін батыл сезінеді ж?не ол ?шін Отан ??ымы ?асиетті ??ым болады.

?азіргі заманда жастар арасында кездесіп жататын ана-тілін ??пау, салт-д?ст?рін білмеу, ?лкенді сыйламау сия?ты келе?сіздіктер, отбасында?ы кездесіп жатады. М?ны? б?рі т?рбиені? жеткіліксіздігі ата-ананы? бала т?рбиесіне аса м?н бермуінен болып отыр.?лы ??ламаларды? е?бектерін о?и отырып б?рын?ы ?лтты? т?рбиені? ма?ызыны? жо?ары екендігін біліп отырмыз. Б?рын?ы ?лтты? т?рбиені? баланы ?арапайым санау?а, жаттау?а, о?у?а, есептеуге есте са?тау?а, ?йренуге ?ажетті ы?пал ету ??ралы ретінде ?улет д?ст?рі мен т?рмысты? ?арым – ?атынаста ?ызмет етіп келгеніне к?з жеткіздік.

Халы? т?жірибесіндегі ?лтты? т?лім – т?рбиені? негізгі ?зегі ?діс-т?сілдер екенін айта келе оны? т?мендегідей ж?йесін к?рсетуге болады:

А?ыл-ке?ес беру.
?лгі ?неге к?рсету.
?йрету, к?рсету.
Т?сіндіріп то?ыту, жатты?тыру.
Салыстыру, ??ла??а?ыс ету.
Ынталандыру (аймалау, иіскелеу).
Мада?тау (сый-к?рсету).
Талап ?ою: а?ыл айтып талап ?ою, сенім артып талап ?ою, ?тінішпен талап ?ою, ?ас-?аба?, ыммен талап ?ою, ?олпаштау ар?ылы талап ?ою, с?гу ар?ылы талап ?ою, шарт ар?ылы талап ?ою, ?ор?ыту ар?ылы талап ?ою.
?дет –??рып, д?ст?р ?лгісімен т?рбиелеу.

?лемдік рухани-м?дени ??ндылы?тарды игеруді ?лтты? озы? м?дениет ?лгілерін ?астерлеуден бастау – ?ылым мен білім, ?р ?лтты? рухани ?азынасын адамзат игілігіне жарату, ?дебиет пен ?нер саласы, дін мен жалпы м?дениет атаулыда насихатталатын озы? идеяларды о?у – т?рбие ж?йесінде басшылы??а ала отырып оны о?ушы –жастарды? ж?регіне ?ялату, с?йтіп ізгілік, имандылы?, парасаттылы? т.б адами асыл ?асиеттерді ?рбір ?о?ам м?шесіні? ??рмет т?туы – білім мен т?рбие ісіні? басты ?а?идасы.

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?

Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.

Быстро и объективно проверять знания учащихся.

Сделать изучение нового материала максимально понятным.

Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.

Наладить дисциплину на своих уроках.

Получить возможность работать творчески.

=> ПОЛУЧИТЬ СУПЕРСПОСОБНОСТИ УЧИТЕЛЯ <=

Просмотр содержимого документа
«Баяндама "?лтты? т?рбие - тал бесікті? тамыры"»

ҰЛТТЫҚ ТӘРБИЕ – ТАЛ БЕСІКТІҢ ТАМЫРЫ

Бүгінгі ұрпақ – ұлт болашағы, қоғамның құнды байлығы. Ұлттық тәрбиенің тамыры тереңде. Әр халық өзінің салт – дәстүрлерін ұрпақтан ұрпаққа жеткізу арқылы сақтап келеді. Жастарды ұлттық рух, қазақ халқының бай тәжірибесі арқылы тәрбиелеу керек. Сонда ғана өз Отанының патриотын тәрбиелеу міндеті шешіледі. Мұны ең алдымен қазақтың салт – дәстүрлері мен әдет – ғұрыптарына деген сүйіспеншілігін қалыптастырудан, адамдар арасындағы қарым – қатынас үйлесімділігін орнатудан бастау керек. Балалардың жас ерекшеліктеріне байланысты үш кезеңде бөліп ұйымдастыру қажет.

Балалық шақтан бастап отансүйгіштік сезімін, ана тіліне деген құрметін, Отанына деген сүйіспеншілігін қалыптастыру. Бұл кезең оқушылардың отансүйгіштік сезімін, Отанға қызмет ету және оны қорғау идеясын, атақты әскери дәстүрлерді көбейтуге, батырлар тұлғасының мысалы арқылы өз тарихын, ата – бабалары мен халқының ерліктерін мақтап тұту, өз халқы мен біздің елімізде өмір сүретін этностардың ұлттық дәстүрлері мен мәдени құндылықтарын құрмет тұтуды қалыптастыруға байланысты.
Бұл кезеңде еліміздің мәдени мұрасына, отбасындағы тәрбиеге қатысты мәселелер қарастырылады. Ата – аналар мен отбасының ересек мүшелерінің өмір жолы, ұрпақтар сабақтастығы тарихы, айналадағылармен қарым – қатынас, ізгілік, әдепті істер мен мінез – құлық туралы сұхбат өткізіледі. Қазақ халқы мен этностар мәдениетінің ерекшеліктерін оқушылармен бірге талқылау.
Дәстүрлі дін, оның қоғамдағы ролі, туындаған ауытқушылықтар мен олардың салдары туралы осы жаста талқылауға болады, толеранттылық туралы түсінік беруге болады. Сонымен қатар азаматтық ұстанымды, өз халқына еркімен және саналы түрде қызмет етуге тәрбиелеу, құқықтық мәдениетін қалыптастыру кіреді. Азаматтық ұстанымы белсенді адам өзін батыл сезінеді және ол үшін Отан ұғымы қасиетті ұғым болады.

Қазіргі заманда жастар арасында кездесіп жататын ана-тілін ұқпау, салт-дәстүрін білмеу, үлкенді сыйламау сияқты келеңсіздіктер, отбасындағы кездесіп жатады. Мұның бәрі тәрбиенің жеткіліксіздігі ата-ананың бала тәрбиесіне аса мән бермуінен болып отыр.Ұлы ғұламалардың еңбектерін оқи отырып бұрынғы ұлттық тәрбиенің маңызының жоғары екендігін біліп отырмыз. Бұрынғы ұлттық тәрбиенің баланы қарапайым санауға, жаттауға, оқуға, есептеуге есте сақтауға, үйренуге қажетті ықпал ету құралы ретінде әулет дәстүрі мен тұрмыстық қарым – қатынаста қызмет етіп келгеніне көз жеткіздік.

Халық тәжірибесіндегі ұлттық тәлім – тәрбиенің негізгі өзегі әдіс-тәсілдер екенін айта келе оның төмендегідей жүйесін көрсетуге болады:

Ақыл-кеңес беру.
Үлгі өнеге көрсету.
Үйрету, көрсету.
Түсіндіріп тоқыту, жаттықтыру.
Салыстыру, құлаққағыс ету.
Ынталандыру (аймалау, иіскелеу).
Мадақтау (сый-көрсету).
Талап қою: ақыл айтып талап қою, сенім артып талап қою, өтінішпен талап қою, қас-қабақ, ыммен талап қою, қолпаштау арқылы талап қою, сөгу арқылы талап қою, шарт арқылы талап қою, қорқыту арқылы талап қою.
Әдет –ғұрып, дәстүр үлгісімен тәрбиелеу.

Әлемдік рухани-мәдени құндылықтарды игеруді ұлттық озық мәдениет үлгілерін қастерлеуден бастау – ғылым мен білім, әр ұлттың рухани қазынасын адамзат игілігіне жарату, әдебиет пен өнер саласы, дін мен жалпы мәдениет атаулыда насихатталатын озық идеяларды оқу – тәрбие жүйесінде басшылыққа ала отырып оны оқушы –жастардың жүрегіне ұялату, сөйтіп ізгілік, имандылық, парасаттылық т.б адами асыл қасиеттерді әрбір қоғам мүшесінің құрмет тұтуы – білім мен тәрбие ісінің басты қағидасы.