Voleybol o'yini texnikasi

Samarqand viloyati Kattaqo’rg’on tuman 53 maktab jismoniy tarbiya fani o’qituvchisi Murodov Zafar

MAVZU:O’QUVCHILARGA VOLEYBOL O’YINI TEXNIKASINI O’RGATISH .

REJA:

• O’yin texnikasining o’rgatish metodlari tasnifi
• O’yinchilarni yakka harakatlarini takоmillashtirish uchun mashqlar
• O’yinchilarning jismoniy sifatlarini tarbiyalash.

Voleybol o’yin texnikasini o’yinda qo’llaniladigan harakat faoliyatlarining maqsadga muvofiq, aniq vazifalarni xal qilishga imkon beradigan usullari yig’indisi deb atash mumkin. «Texnika» so'zi yunoncha so’z bo’lib, «mahorat» ma’nosini anglatadi. Takomillashgan texnik usullarni egallash bilan yuqori mahoratga erishiladi. Voleybol o’yin texnikasi o’yinni olib borish uchun zarur bo’lgan harakat usullari majmuasidan iboratdir, xarakatlar texnikasi turli vaziyatlarda maqsadga muvofiq, samarali harakat qilish bilan baholanadi, o’yindagi har bir texnik usulni bajarish bir-biri bilan uzviy bog’langan harakatlanish tizimidan tashkil topadi. Harakat texnikasi harakat vazifalarini muayyan usul bilan hal qilish uchun zarur va yetarli bo’lgan harakatning dinamik va kinematik xususiyatlaridir (kuchlarning muayyan izchilligi, gavdaning ayrim qismlari o’rtasidagi muvofiqlik va shu kabilar).

Texnikaning asosiy qismi - ma'lum bir harakatdagi asosiy mexanizmning eng muhim va xal qiluvchi qismidir. Texnikaning asosiy qismini bajarish nisbatan katta kuch sarflanishi bilan ifodalanadi.

Texnikaning detallari - harakatning asosiy mexanizmini buzmaydigan ikkinchi darajali xususiyatdir. tehnika detallari turli sportchilarda turlicha bo’lib, bu ularning morfologik va funksional imkoniyatlariga bog’liq bo'ladi.

Texnik harakatlarni bajarishda harakatlarning vaqt jihatidan ma’lum bir fazalari farqlanadi. Odatda, harakatlarning uch fazasi: tayyorgarlik, asosiy va yakunlovchi fazalarini belgilab qo’yish mumkin.

Tayyorgarlik fazasini ahamiyati harakatning bosh fazada bajarish uchun qulay sharoit yaratishdan iborat. Bu sharoitlar yugurib kelish, sakrash, aylanma hafakatlarni (to’siq qo’yganda, koptokni o’yinga kiritganda, hujum zarbasini berishda) bajarish bilan yaratiladi. Asosiy fazadagi harakatlar bevosita asosiy harakat vazifalarini hal qilishga qaratiladi. Biodinamik nuqtayi nazardan bu fazadagi eng muhim narsa harakatlantiruvchi kuchlardan tegishli vaziyatda, tegishli yo’nalishda samarali foydalanishdan iboratdir.

Yakunlovchi fazadagi harakatlar gavdaning muvozanatini saqlash maqsadida so’nib boradi yoki keskin tormozlanadi.

Voleybol juda dinarnik o’yin bo’lganligi sababli voleybolni turii texnik usullarni egallashi, o’yin vaziyatidan kelib chiqqan holda ularni tanlay olishi va uni tez, aniq bajarishi lozim. Bu esa o’yinchining texnik mahoratini belgilaydi.

Yuqori texnik mahorat belgilari quyidagilarda ifodalanadi:

-harakat usullarining aniq va sarnarali bajarilishi;

-halal beruvchi omillar (charchash, psixologik keskinlik, tashqi sharoltning salbiy ta'siriari va boshqalar) mavjudligida harakatlarning bajarilish barqaroriigi;

-raqib harakatlariga qarab javob harakatlarini tanlash, ularni qayta qurish va bunda harakat qismlarini boshqara olish;

-usullarning bajarilish ishonchliligi.

Voleybol rivojlanishining har xil davriarida texnik harakatlarni bajarish usullari, talablari, shakli, mazmuni o’zgardi va takomillashlb bordi. Texnik usullarning o’zgarishiga o’yin qoidalarining o’zgarishi, taktik harakaflarning takomillashuvi, o’yinchilar jismoniy tayyorgarlik darajasining o’sib borishi asosiy sabab bo’ldi. Hujum va himoyadagi o’yin dinarnikasining o’sishi, harakatlar potensialining oshib borishi, hujum va himoyadagi kombinatsiyalar arsenalining kengayishi ham texnik usullarni yangilashga yoki qayta qurishga turtki bo’ldi.

Shunday bo’lsada, o’yin texnikasida foydalaniladigan usullarning bundanda samaraliroq imkoniyatlari yo’q deb bo’lmaydi. Malakali sportchilarning funksional va jismoniy imkoniyatlari o’yin texnikasiga yangi, ilgor usullarni kiritish va uni ro’yobga chiqarish uchun istiqbol yaratadi.

Hujum texnikasi

Holatlar va harakatianish, dastlabki holatlar

Holatlar. Voleybol o ‘yinida o‘yinchilar to‘p bilan qisqa vaqt

ichida harakat qilishlari lozim. Shu sababli u yoki bu o ‘yin sharoitida

o ‘yinchi to‘p bilan o‘ynashi uchun yuqori tayyorgarlik ko‘rishi talab

etiladi. Shu maqsadda turli harakat usullarini bajarish uchun turlicha

holatlarni egallash kerak.

Dastlabki holatlar. Dastlabki holatlar u yoki bu texnik usullarni

bajarishga tayyorgarlik fazasini belgilaydi. Dastlabki holatlami

egallashning bajarilishi kutilayotgan harakatni bajarish uchun qulay

sharoitni va harakatlanishni ta’minlashi darkor. Texnik usulning

bajarilishidan qat’i nazar. dastlabki holatlar birmuncha statikligi bilan

farqlanadi: to‘pni uzatishdan oldin (4 a-rasm), pastdan to‘pni qabul

qilishda (4 b-rasm), to*siq qo‘yishda (4 v-rasm) va hujum zarbasini

berishda (4 g-rasm).

То‘р uzatish

Bu texnik usul orqali hujumni tashkil qilish va amalga oshirish

uchun qulay sharoit yuzaga keltiriladi. To‘pni: tayanch hoiatdan ikki

qo‘llab, sakrab ikki qo‘llab, sakrab birqoMlab, orqaga yiqilib turib ikki

qoMlab uzatish mumkin. Oxirgi usuldan voleybolda kamdan-kam,

keskin holat yuzaga kelganda foydaianiiadi.

Yo‘nalishi bo‘yicha to ‘p uzatishlar (to‘p uzatuvchiga nisbatan)

quyidagicha boMadi: oldinga, o ‘z ustiga, orqaga.

Uzunligi bo‘yicha: uzun - zonalar osha; qisqa - zonadan zonaga;

qisqartirilgan - zona doirasida.

Murakkab hujum kombinatsiyalarini tashkil qilishda, to‘p baland

berilganda yoki to‘pning uchish vaqtini kamaytirish maqsadida sakrab

to ‘p uzatish usulidan foydalaniladi. Bu holatda qoMlar bosh ustidan

birmuncha baland ko‘tariladi va qollaming faol ishlashi hisobiga

sakrashning yuqori nuqtasidan to‘p uzatiladi. Xuddi shu holatda qisqa

to‘p uzatishda asosiy harakat qo‘l barmoqlarining faol ishlashi hisobiga

amalga oshiriladi (6-rasm).

To‘pni orqa tomonga (mo‘ljalga orqa tomon bilan turganda)

uzatishda o‘yinchi to'pning tagiga kirib boradi. Bunda qoMning orqa kaft

qismi bosh orqasigacha ko‘tariladi. To‘p uzatish qoMlami tirsak qismida

bukib-yozish hisobiga bajariladi, gavda orqaga-yuqoriga harakatianadi,

bunda harakat umurtqa pog‘onasining ko‘krak va bel qismtarining

bukilishi hisobiga bo‘ladi (7-rasm).

Sakrab orqaga to‘p uzatish xuddi

tayanch holatda orqaga to*p uzatish kabi bajariladi. To‘p uzatishning eng

murakkab usuli bu sakrab bir qo‘l bilan to*p uzatishdir. Bu usul to'p to‘r

ustiga kelib qolgandagi murakkab sharoitda bajariladi. Bu holda qo'l

tirsaklarda bukilib, oldinga chiqariladi (8-rasm). Kaftlar oldinga

qaratiladi, barmoqlar bukilib, tarang holga keltiriladi. To‘p uzatish tirsak

bo‘g ‘inining bukib-yozilishi hisobiga bajariladi.

To‘pni kiritish:

Pastdan to ‘g ‘ri to ‘p kiritish. O‘yinchi oldinga engashib,

oyoqlarini tizza qismida bukkan, bir oyog‘ini (zarba beruvchi qo'lga

nisbatan qarama-qarshi) oldinga chiqargan holatda turadi

Yuqoridan to‘g‘ri to‘p kiritish. O‘yinchi to‘rga qaragan holda

yuqori holatni egallaydi

Hujum zarbalari:

Himoya texnikasi:

Yakunlovchi fazadagi harakatlar gavdaning muvozanatini saqlash maqsadida so’nib boradi yoki keskin tormozlanadi. Voleybol juda dinarnik o’yin bo’lganligi sababli voleybolni turii texnik usullarni egallashi, o’yin vaziyatidan kelib chiqqan holda ularni tanlay olishi va uni tez, aniq bajarishi lozim. Bu esa o’yinchining texnik mahoratini belgilaydi. Yuqori texnik mahorat belgilari quyidagilarda ifodalanadi:

• harakat usullarining aniq va sarnarali bajarilishi;
• halal beruvchi omillar (charchash, psixologik keskinlik, tashqi sharoltning salbiy ta'siriari va boshqalar) mavjudligida harakatlarning bajarilish barqaroriigi;
• raqib harakatlariga qarab javob harakatlarini tanlash, ularni qayta qurish va bunda harakat qismlarini boshqara olish;
• usullarning bajarilish ishonchliligi.

E’tiboringiz uchun rahmat