Саба? та?ырыбы: § 26.Жылу ?оз?алт?ыштарыны? П?К-і. Техниканы?
дамуында?ы жылу ?оз?алт?ыштарыны? р?лі. Жылу машиналарын пайдалануда?ы
экологиялы? м?селелер ж?не ?орша?ан ортаны ?ор?ау.
Саба? ма?саты:
Білімділік: Жылу ?оз?алт?ыштарыны? П?К-і туралы жа?а ??ымды е?гізу, техниканы? дамуында?ы жылу ?оз?алт?ыштарыны? р?лі туралы т?сінік беру.
Дамытушылы?: О?ушыларды? ?ылыми д?ниетанымын ?алыптастыру, ?з бетімен ?ылыми ой ?орытындыларын жасай білуге жетелеу.
Т?рбиелік: Жауапкершілікке, тияна?тылы??а т?рбиелеу,таби?атты ?ор?ау?а ?йрету;.
Саба? типі: жа?а саба?ты ме?герту
Саба? т?рі: д?ст?рлі саба?
Саба? ?дісі: баяндау, с?ра?-жауап.
Саба??а керекті ??рал-жабды?тар: карточкалар,суреттер,схемалар.
Пайдаланыл?ан ?дебиеттер: http://kk.wikipedia сайты, о?улы?, «Физика есеп
шы?аруды? жолдары» М.Б.Симакин
П?наралы? байланысы: математика, экология.
Саба? барысы:
І. ?йымдастыру кезе?і.
ІІ. ?й тапсырмасын с?рау.
ІІІ. Жа?а саба?.
IV. Пысы?тау.
V.?орытындылау.
VІ. Ба?алау.
VІІ. ?йге тапсырма:
І. ?йымдастыру кезе?і.
а/ Амандасу;
?/ О?ушыларды? саба??а дайынды?ын ?ада?алау;
б/ Керекті ??ралдарды шы?ару;
в/Сныпты? гигиеналы? талабын ?арау;
ІІ. ?й тапсырмасын с?рау.
Карточкалар ар?ылы /Сынып о?ушыларына карточкалар ?йлестіремін.
10 минут ішінде о?ушы жауап беруі тиіс./
О?ушы: ________________________________
Тапсырма-1 Жылу машиналарыны? тарихынан
С?йкестікті тап:
Х?ІІ ?. 90жылдары
Т.Ньюкомен
1711ж
Дж. Уатт
1765ж
Д. Папен
1774ж
Ленуар
1860ж
И.И. Ползунов
Тапсырма-2 ІЖ?
3? Цилиндр
1? ?а?па?ша
4? Шатун мен кривошип
6? Маховик
7? Т?тандыр?ыш шам
5? Иінді блок
2? ?а?па?ша
Тапсырма-3 ?оз?алт?ышты? бір толы? цикілі мынадай 4 тактісінен т?рады: Сору, сы?у, ж?мысты? ж?ріс, шы?ару
Тапсырма-4 То?азыт?ышты? ??рылысын жаз
1-вентиль;
2-кептіргіш;
3-то?азыту камерасы;
4-компрессор;
5-конденсатор.
С?ра?тар:.
- Реактивті двигательдер дегеніміз не?
- Оны? ?андай т?рлері бар?
- То?азыт?ыш м?шинелеріні? т?рлері?
ІІІ. Жа?а саба?.
1. Біз ?ткен саба?та айтып ?ткеніміздей жылу м?шинелеріні? ішкі энергиясы механикалы? энергия?а айналады. О?ан к?нделікті ?мірдегі авток?лікті алайы?. Оны ?оз?алыс?а т?сіру ?шін е? алдымен отын пайдаланамыз. Т?тандыр?ан кезде бензин жанып ішкі энергия пайда болады, ал авток?лікті ?оз?алт?ан кезде ішкі энергия механикалы? энергия?а айналады. Осы процесс кезінде бізде - пайдалы ?рекет коэффициенті /П?К/ ??ымын пайдаланамыз. Оны сіздер 7 сыныпта ?тті?іздер. Барлы?ымыз есімізге т?сіріп жіберейік.
/Та?тамен ж?мыс/
Та?басы-η /этта/
?лшем бірлігі- [η]-%
Формуласы /1/
м?нда?ы
Aт- толы? ж?мыс /Дж/
Q- ?ыздыр?ышты? жылу м?лшері /Дж/
П?К-ті? формуласына ?арай отырып ережені д?птерімізге т?сірейік.
Пайдалы ?сер коэффициенті (П?К) дегеніміз- істелінген толы? ж?мысты?,
?ыздыр?ыштан ал?ын?ан жылу м?лшеріне ?атынынасына те?.
Ал, толы? ж?мыс
Ат=Q1-Q2 /2/
Q1- ?ыздыр?ышты? жылу м?лшері;
Q2-сал?ындат?ышты? жылу м?лшер;
/1/формуланы т?рлендіреміз.
/3/
М?шинені? П?К-і температурамен байланысты.Со?ан байланысты
/4/
T1-?ыздыр?ышты? температурасы
T2-сал?ындат?ышты? температурасы
Енді та?ырып?а байланысты есептерді? шы?ару жолы:
1 есеп
Авток?лікті ?ыздыру?а кеткен жылу м?лшері 200Дж,ал сал?ындат?ышты? жылу м?лшері 180 Дж болса,авток?лікті? П?К-ін пайызбен есептеп табы?дар.
Берілгені: Талдау шешуі:
Q1- 200Дж
Q2- 180Дж жауабы:
т /к :η
2-есеп
?ыздыр?ышты? температурасы 800 К, ал суыт?ыштыкі 270С. Жылу
двигателіні? П?К-ні? е? ?лкен м?ні /62,5%/
Берілгені: ХБЖ Талдау шешуі:
Т1- 800К
t2 -270С Т2- 270С +273-300К жауабы:
т /к :η
Бекіту. Есептер /карточкалар ар?ылы/
1. Жылу машинасы бір циклде 1 кДж жылу м?лшерін ж?тып 400 Дж ж?мыс
істеді.
Машинаны? б?ліп шы?аратын жылу м?лшері.
2.?ыздыр?ышты? температурасы 1270С,ал сал?ындат?ышты? температурасы 770С болса,жылу двигателіні? П?К-ін табы?дар.
3.
С?ра?тар /карточкалар ар?ылы/
Жылу ?оз?алт?ышыны? П?К-і дегеніміз не?
П?К-ті? формуласы?
V.?орытындылау.
VІ. Ба?алау.
VІІ. ?йге тапсырма: §26. Жылу ?оз?алт?ыштарыны? П?К-і. Техниканы? дамуында?ы жылу ?оз?алт?ыштарыны? р?лі. Жылу машиналарын пайдалануда?ы экологиялы? м?селелер ж?не ?орша?ан ортаны ?ор?ау.13-ж. №4. №5
ХҮІІ ғ. 90жылдары 
1711ж
1765ж
1774ж
/4/
