Ж?лдызды са?ат

Саба?ты? та?ырыбы: Ж?лдызды са?ат. 7-класс. 
Саба?ты? ма?саты: 
а) білімділік: «Физика ж?не астрономия –таби?ат туралы ?ылымдар. Затты? 
??рылысы. ?оз?алыс. Масса ж?не к?ш. ?ысым.» тараулары бойынша 
негізгі ??ымдарын бекіту, т?сінігін ба?ылау. 
?) дамытушылы?: О?ушыларды? п?нге деген танымды? ?ызы?ушылы?ын дамыту ж?не 
ойлау ?абілетін арттыру. 
б) т?рбиелік: Білімін практикада ?олдана білу білігін ?алыптастыру. О?ушыларды 
шапша?ды??а, ??ыптылы??а, адамгершіліке т?рбиелеу. Ізденімзазды??а 
?йрету. 
Саба?ты? т?рі: ойын саба?ы. 
Саба?ты? ?дісі: С?ра? – жауап, т?сіндірме- илюстрация, есеп шы?ару. 
Саба?ты? к?рнекілігі: Интерактивті та?та, жасал?ан слайдтар, ж?лдызшалар, мензурка, 
таразы, кірлер,ж?к, су ??йыл?ан ыдыс. 
Саба?ты? барысы: ойын т?ртібімен таныстыру. 
Ойынн?а сегіз о?ушы ?атысады. Сынып ішінен ойыншыларды іріктеп алу ?шін физикалы? ??былыстар?а байланысты с?ра? ?ойылады. Сол с?ра??а жауап берген о?ушы ойын?а ша?ырылады. Ойын ?стелінде номермен белгіленген (1,2,3,4,5,,6) тая?шалар жатады. ?р турда с?ра?тар беріледі. Д?рыс жауапты к?рсету ?шін ойыншы с?ра? номеріне с?йкес тая?шаны к?теру керек. Д?рыс жауап берген о?ушы?а бір ж?лдызша беріледі. ?р тур сайын ж?лдызшалар саналып отырады, ж?лдызшасы аз о?ушы ойыннан шы?ады.А?ты? ойында екі о?ушы сайыс?а т?седі. Со?ында же?імпаз аны?талады. 
Ойын?а ?атысушыларды іріктеу. 
1-с?ра?: ?атты денелерде диффузия ??былысын ?алай жеделдетуге болады? 
- ?атты денелерде диффузия ??былысын жеделдету ?шін дене температурасын жо?арлату керек,жо?ару температурада диффузия ??былысы тез ж?реді. 
2-с?ра?: Неліктен вертикаль жо?ары ла?тырыл?ан доп жерге т?седі? 
- Себебі ?лемдегі барлы? денелер бір – біріне тартылады. Б?л жа?дайда доп?а Жер тарапынан тартылыс к?ші ?сер етеді. 
3-с?ра?: Ш?меледегі пішенді тюк жасап престегенде оны? массасы ?згере ме?
- Жо?, массасы ?згермейді, к?лемі кемиді. 
4-с?ра?: Аузы ты?ындал?ан б?телкеге жартысына дейін су ??йыл?ан. Б?телкені? жо?ары жа?ында су жо? деп айту?а бола ма? 
- Б?телкені? жо?ары жа?ында су болады, біра? ол бас?а к?йде – газ т?різді, су буы т?рінде болады. 
5-с?ра?: Неліктен стол ?стіндегі сия да?тарын ол т?гілісімен тазарту о?айыра? та, ал ол кепкеннен кейін тазарту ?иыныра?? 
- Егер да? пайда бол?ан мезеттен бастап к?п уа?ыт ?тпеген болса, онда бояушы затты? молекулалары материал?а тере? еніп ?лгермейді. Уа?ыт ?ткен сайын бояуды? ену тере?дігі болып жат?ан диффузияны? салдарынан арта т?седі де да?ты кетіру ?иын?а т?седі. 
6-с?ра?: Неліктен ж?к к?теретін кран?а ж?кті дереу ?атты к?теруге болмайды? 
- Ілініп т?р?ан ж?к ?зіні? тынышты? к?йін са?тау?а тырысады. Ал кран ж?кті дереу к?тергенде ж?к ?зіліп кетеді. (Инерция ??былысы) 
1-ші тур 
Та?тада н?мірмен белгіленген физик ?ылымдар белгіленген: 

1.Б.Паскаль. 2. И. Ньютон 3. Ломоносов 
4. Галилей 5. ?убакіров Т. 6. Аристотель 

1- с?ра?: ?ылым?а «физика» - деген с?зді енгізген ?алым кім? (Аристотель) 
2- с?ра?: Орыс тілінде «физика» атауын енгізген ?алым кім? (Ломоносов) 
3- с?ра?: С?йы?тар мен газдар?а т?сіретін ?ысымды д?лелдеген ?алым кім? (Паскаль) 
4- с?ра?: Е? ал?аш ?арыш?а ?ш?ан ?аза? ?арышкері кім? (?уб?кіров Т.) 
5- с?ра?: Инерция за?ын аш?ан кім? (Галилей) 
6- с?ра?: К?ш ??ымын ?ылым?а енгізген ?алым кім? (И. Ньютон) 
2-ші тур 
Та?тада бізді? ата – бабаларымыз ?олдан?ан ?лшем бірліктер берілген: 

1. Ша?ырым 2. Шаршы 
3. П?т 4. ?ас - ?а??анша 

1-с?ра?: Уа?ытты? ?лшем бірлігі секунд б?рын?ы уа?ытта ?алай атал?ан? (?ас-?а??анша) 
2-с?ра?: Ертедегі ата – бабаларымыз ?олдан?ан масса бірлігі? ( П?т) 
3-с?ра?: ?аза? ?ыздарыны? та?атын орамалыны? ?лшемі? ( Шаршы) 
4-с?ра?: ?азіргі орын ауыстыру бірлігі километрді ата-бабамыз ?алай ата?ан? (ша?ырым) 
3-ші тур 
Та?тада физикалы? шамаларды? формулалары к?рсетілген. 

1. V= S / t 2. S = V*t 3. m = ρ* V 
4. ρ = m / v 5. P = F / S 6. V = m / ρ 

1- с?ра?: Ты?ызды?ты? формуласы: 4 
2- с?ра?: Жылдамды?ты? формуласы: 1 
3- с?ра?: Массаны? формуласы: 3 
4- с?ра?: Жолды? формуласы: 2 
5- с?ра? К?лемні? формуласы: 6 
6- с?ра?: ?ысымны? формуласы 5 
Аз ж?лдызша жина?ан о?ушы ойыннан шы?арылады. 
4-ші тур 
Ж?мба?тар шешу. 
1. Д?ниедегі е? шапша? н?рсе не? ( ой - ?иял) 
2. Не н?рсе сені? меншігі?, біра? оны сені? ?зі?нен г?рі бас?алар к?бірек атайды. (есім) 
3. Нені санды??а ты?а алмайсы? ? (к?нні? жары? с?улесі) 
4. Ая?ы жо?,?олы жо?, біра? ?йге кіреді. ( суы? пен жылу) 
5. Атасы ?ал?ып м?лгиді, ?кесі зор?а жылжиды 
А?асы – шабан, ?зі – жор?а, 
Інісі – жылдам, баласы- ж?йрік зымырап т?р?ан. (жыл, ай, к?н, са?ат,минут) 
6. Жо? ?зінде бас та, ?ас та, мойын да, 
?зынды?ы жазулы т?р бойында. ( сыз?ыш ) 

5-ші тур 
Демонстрациялы? стол?а назар аудары?ыздар. Стол?а ?р т?рлі т?жірибелер жасау ?шін ?ажет ??рал – жабды?тар берілген. ? ай ??рал ?андай т?жірибе жасау ?шін ?ажет екендігіне жауап беріп, жасап к?рсету керек. 


1. Су ??йыл?ан мензурка 2. Сыз?ыш пен білеуше 
3. Мензурка, таразы, кірлер, ж?к. 4. мензурка, таразы, кірлер, ж?к, су ??йыл?ан ыдыс. 
1-с?ра?: Білеушені? ?лшемін аны?тау – 2 
2-с?ра?: С?йы?ты? к?лемін аны?тау – 1 
3-с?ра?: С?йы?ты? ты?ызды?ын аны?тау – 3 
4-с?ра?: Денені? массасын оны? ты?ызды?ы мен к?леміне байланысты аны?тау – 4 
Ж?лдызшалар саналып, аз жина?ан о?ушы ойыннан шы?ады. 
6-шы тур 
1-есеп: К?мір?ыш?ыл газы бар ашы? ыдысты таразыда те?геріп ал?ан. Уа?ыт ?туімен таразы те?дігі неге б?зылды? (ашы? ыдыстан газ молекулалары ?шып шы?ып, м?лшері азаяды.) 
2-есеп: ?атты денелердегі диффузия процесін ?алай тездетуге болады?(температураны жо?арлату ар?ылы) 
3-есеп: ?андай зат с?йы? к?йден ?атты к?йге к?шкенде бас?а атау?а ие болады? (Су) 
4-есеп: Жа?ындап келе жат?ан к?лікті? алдынан, к?шені неліктен кесіп ?туге болмайды? (Инерция) 
5-есеп: А?аш, алюминий ж?не болат шарларды? ?лшемдері бірдей. Осыларды? массасы е? ?лкен, ал ?айсысынікі е? кіші? (е? ?лкені болат, е? кішісі а?аш) 
6-есеп: ?алы? ?арда жаяу ж?ру ?иын, ал ша??ымен ж?ру о?ай. Себебі не? ( ?ысым?а 
байланысты) 
7-ші тур 
1-есеп: Массасы 461,5 г металл кесегіні? к?лемі 65 см³. Б?л ?андай металл? 
2-есеп: Массасы 300 г білеушені? ?лшемі 15х5х2 см. Білеуше жасал?ан затты? ты?ызды?ын аны?та?дар. 
3-есеп: ?зынды?ы 30 см ж?не ені 20 см аквариумге 25 см биіктікке дейін су ??йыл?ан. Аквариумдегі суды? массасын аны?та?дар. 
4-есеп: Машина?а арнал?ан болат детальды? массасы 780 г. Оны? к?лемін аны?та?дар. 
Аз ж?лдызша жина?ан о?ушы ойыннан шы?арылады. 
8-ші тур 
А?ты? ойын. 
Та?тада «Динамометр» деген с?з берілген. 1 минут ішінде осы ?ріптерді пайдаланып, ?мірде на?ты бар заттарды жазу керек. Берілген уа?ыт ?ткеннен кейін жаз?ан с?здерін кезекпен о?иды.Кім к?п жазса, сол же?іске жетеді.