Жары?ты? сыну ??былысы. Толы? ішкі ша?ылу. Жазы? параллель пластинкада?ы, призмада?ы сын?ан с?уле жолдары.

Сабақ жоспары

Сабақ реті_23 Пәні физика Сынып 11 Күні__________

Сабақтың тақырыбы: Жарықтың сыну құбылысы. Толық ішкі шағылу. Жазық параллель пластинкадағы, призмадағы сынған сәуле жолдары.

Сабақтың мақсаты:

• Білімділік мақсаты: Жарықтың сыну заңдарын, жарықтың толық ішкі шағылуын, жазық параллель, призма туралы түсінік беру..

• Дамытушылық мақсаты: Оқушылардың білім деңгейін және білім мазмұнының тұрақтылығы мен оны игерудегі іскерлік пен дағдыны бақылау.

• Тәрбиелік мақсаты: Ұқыптылыққа, алғырлыққа, тиянақтылыққа үйрету.

Сабақтың түрі: жаңа білімді қалыптастыру.

Сабақтың әдіс-тәсілдері:   лекция, кітаппен жұмыс, өз бетімен жұмыс.

Сабақтың көрнекіліктері: видепроектор,плакаттар, суреттер, слайд

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі: 

1. Сәлемдесу;

2. Оқушыларды түгендеу;

3. Сынып бөлмесінің тазалығын тексеру;

4. Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру (жұмыс орны, отырыстары, сыртқы түрлері);

5. Оқушылардың назарын сабаққа аудару.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру, қайталау.

А) теориялық білімдерін тексеру.

Ә)есептерін тексеру.

ІІІ. Білімді жан-жақты тексеру.

ІV. Жаңа материалды меңгерту:

Жарықтың сыну деп бірінші ортадан екінші ортаға өткенде жарық сәулелерінің таралу бағытының өзгеруін айтады.

Сыну заңы:

1. түскен сәуле 1, сынған сәуле 3 және екі ортаның шекарасында сәуленің түсу нүкетсіне тұрғызылған перпендикуляр бір жазықтықта жатады;

2. түсу бұрышы синусының сыну бұрышының синусына қатынасы берілген екі орта үшін тұрақты шама және ол сыну көрсеткіші деп аталады:

Бірінші ортада таралатын жарық жылдамдығының екінші ортада таралатын жарық жылдамдығынан неше есе үлкен екенін көрсететін физикалық шаманы салыстырмалы сыну көрсеткіші деп атайды.

Жарықтың вакуумде таралу жылдамдығының жарықтың берілген ортада таралу жылдамдығынан неше есе артық екенін көрсететін физикалық шаманы берілген ортаның абсолют сыну көрсеткіші деп атайды:

Ортаның абсолют сыну көрсеткішінің жарық сәулесінің түсу бұрышының синусына көбейтіндісі тұрақты шама

-оптикалық инвариант.

Жарықтың толық ішкі шағылуы.

Жазық параллель пластинкалар дегеніміз – екі жағы параллель беттермен шектелген мөлдір дене. Мұндай пластинкалардан өткеннен кейін жарық сәулелері түскен сәулеге параллель қалғанымен, біраз қашықтыққа ығысады:

Шын және көрінерлік тереңдік.

Көлдің шыны тереңдігі:

Призма –қиылысатын жазықтықтармен шектелген мөлдір дене. Қиылысытаны жазықтықтардан пайда боған бұрышты призманың сындыру бұрышы деп, ал қиылысытаны жазықтықтарды сындыратын жақтар деп атайды. Жазықтықтардың қиылысқан сызықтарын сындыру қабырғалары деп, сындыру бұрышына қарсы тұрған жазықтықты призманың табаны деп атайды.

ε –призамынң сындуру бұрышы.

θ –сәуленің бастапқы бағытынан ауытқу бұрышы.

Жұқа призамынң формуласы:

Жарықтың призмадан өткеннен кейінгі максимум ауытқу шарты

V. Оқытылып отырған  оқу материалын қабылдаудағы оқушы түсінігін тексеру.

1. Жарықтың сынуы деген не?

2. Жарықтың сыну заңын тұжырымдаңдар?

3. Жарықтың абсолют және салыстырмалы сыну көрсеткіштерінің физикалық мағынасын түсіндіріңдер.

4. Жарықтың толық шағылуы дегеніміз не? Ол қалай байқалады?

5. Жарық жазық параллель пластиналар арқылы өткенде қандай құбылыстар байқалады?

6. Көлдің шын және көрінерлік тереңдіктері деген не?

7. Призманың негізгі қасиеттеріне анықтама бер.

8. Призмадағы сәуленің жүру жолын қалай анықтауға болады?

VІІ. Оқытылып отырған оқу материалын бекіту немесе дағдыландыру жұмыстарын жүргізу.

Бос орынды толтыр.

1. _________ ортада таралатын жарық жылдамдығының _________ ортада таралатын жарық жылдамдығынан неше есе __________ екенін көрсететін физикалық шаманы салыстырмалы сыну көрсеткіші деп атайды.

2. Жарықтың вакуумде таралу жылдамдығының жарықтың берілген ортада таралу жылдамдығынан неше есе артық екенін көрсететін физикалық шаманы берілген ортаның ________________________ деп атайды:

3. Жазық параллель пластинкалар дегеніміз – екі жағы параллель беттермен шектелген _____________.

4. ________________________ - оптикалық инвариант.

Есепті шығару.

Сыну бұрышы түсу бұрышынан екі есе кіші болуы үшін жарық сәулесі шынының бетіне қандай бұрышпен түсуі керек? Шынының сыну көрсеткіші 1,5.

Берілгені: β= (1) сыну заңын пайдаланамыз. β= болғандықтан, α= 2β.

n = 1,5

α - ? Сонда (1) формула былай жазылады: Тригонометриядан sin2β=2sinβ·cosβ екені белгілі. Осыны ескерсек. немесе cos= Бізге формуласы белгілі. Бұдан sin. Сыну бұрышы синусының бұл мәнін (1) формуласына қойып, аламыз.Осыдан жарық сәулесінің түсу бұрышын табамыз: sin. Сән мәндерін қойып табатын болсақ, sin = 0,992 шығады, ал α=83º

VIІI.Бағалау. Үй тапсырмасын беру: Жарықтың сыну құбылысы. Толық ішкі шағылу. Жазық параллель пластинкадағы, призмадағы сынған сәуле жолдары. 22.4-22.6 жаттығулар, 179 бет