Жа?а модуль бойынша физикадан лабораториялы? саба?тарда шы?армашылы? есептерді шы?аруды? ма?ыздылы?ы.

Алматы облысы

Е?бекші?аза? ауданы

Байтерек ауылы

  Аль-Фараби атында?ы

орта мектебіні?

 физика п?ніні? м??алімі:

Омиралиева   Назима   Оксикбаевна

Жа?а модуль бойынша физикадан лабораториялы?  саба?тарда шы?армашылы? есептерді шы?аруды? ма?ыздылы?ы.

Лабораториялы? саба?тарда шы?армашылы? есептерді шы?ару о?ушылардан шы?армашылы?    іс-?рекет жасауды талап етеді.    

Д?рыс ?йымдастырыл?ан лабораториялы? саба?тар о?ушыларды? ой –белсенділігін арттырып, ?з бетінше жауап іздеуге ?йретеді.

М?ны на?ты мысалмен т?сіндірейік,  « механикалы?  энергияны? бір т?рден екінші т?рге ?туі» за?дылы?ын тексерелік.

О?ушыларды? кинетикалы? ж?не потенциялды? энергияларды? ?зара т?рлену   процесін зерделеген лабораториялы? ж?мыста мынандай т?жірибелерге с?йенулері керек.

1. Жіпке ілінген шарды? тербелісі.

Б?л т?жірибеде о?ушыларды?  назарын потенциялды?  ж?не кинетикалы? энергия?а айналу за?дылы?ына ж?не ол за?дылы? сонымен ?атар шарды? амплитуда?ы т?менгі  ж?не жо?ар?ы н?ктелерді? арасында кинетикалы? (дене ?оз?алып келеді ),?рі  потенциялды?( дене т?менгі  де?гейден ?лі жо?арыда )энергия ?алпында болуына байланысты болатын фактісіне аударту керек.

Схема немесе сурет бойынша т?сіндіргенімізде м??алім есепті? шартын жазуда уа?ыт ?немдейді,не??рлым к?рнекті к?рсетеді ж?не т?ртіптейді,материялды ?айтала?анда еске т?сіруді о?айлатады.

1. Т?мен т?сетін ж?кті? ?серінен арбашаны?  ?оз?алуы.

М?нда жо?ары к?терілген гирді?  потенциялды? энергиясы ?оз?алып бара жат?ан арбаша мен гирді? кинетикалы? энергиясына айналатын д?лелдейміз.

Пружина?а ілінген ж?кті? тербелісі.

Ж?кті т?мен тартып, онан кейін ?оя берсек, оны? вертикаль жазы?та?ы  тербелмелі ?оз?алысын аламыз.

Б?л т?жірибеде потенциялды? энергияны?  кинетикалы? немесе кере ?ар жа?дайда керісінше, энергия?а айналу за?дылы?ы д?лелденіп к?рсетіледі. Біра? б?л жерде денені? потенциялды? ж?не кинетикалы?  энергиясыны? біртіндеп азайып келе жат?аны бай?алады. О?ушылар?а м?ны? себебін ауа кедергісі ?йкелісінен болатынын ?ыс?аша т?сіндіремін.

Т?жірибені мынадай есептермен ?ортындылау?а болады:

Массасы 10 кг дене жо?арыдан ??лап, 4 секундта жерге т?сті,оны?  жолыны? орта??ы н?ктесіндегі кинетикалы?  энергиясы неге те? ?

?орытынды : эксперименттік есептерді шы?ару процесінде о?ушылларды? ба?ыла?ышты?  да?дысы дамытылады,физикалы? прибормен  ж?мыс  істеу да?дылары жетілдіріледі.

Т?жірибелер арнасы –саба?ты?  тиімділігін арттыруды? жайы екеніне назар аудару керек.  барлы? саба?тар осындай мы?да?ан элементтерден ??ралатыны белгілі.

8-сынып             

Саба?ты? та?ырыбы :  Затты?  агрегатты? к?йлері. Денелерді?  бал?уы мен ?атаюы. Бал?уы ж?не ?атаю температуралары.

Саба?ты? ма?саты :  

1. О?ушыларды таби?атта?ы заттарды? ?ш к?йімен таныстырып, оларды? бір-бірімен айырмашылы?ын ажырата білуге ?йрету.

2.   О?ушыларды?  затты? ?ш к?йі – газ,с?йы?,?атты дене болатынды?ымен таныстыру.

1. О?ушыларды? п?нге деген ынтасын ж?не ?абілетін дамыту.

К?рнекілігі : спиртовка,суы бар колба,ты?ын шыны т?тік,парафин,кесте,термометр,?атынас ыдыстар,мензурка,т?сі боял?ан су,сурет.

Демеонстрация:

1. С?йы?тарды? белгілі бір формасы жо? к?лемін  са?тай алатынды?ын к?рсету.
2. Кристалл денелерді?  молекулаларыны?  ретпен  орналасуын  к?рсету.
3. Парафинні?  бал?уы  мен  ?атаюын ба?ылау.
4. Парафинні?  бал?уы  мен  ?атаю  температурасын  аны?тау.

Саба?ты?  т?рі :   Жа?а саба?ты  ме?герту.

                      Саба?ты?  барысы:  1.  ?йымдастыру кезе?і, ?айталау.

2.Жа?а  саба?ты  т?сіндіру.

3.Жа?а  саба?ты  бекіту.

4.Физикалы?  с?ра?.

5.Физикалы?  ма?ал.

6.?ызы?ты  физика.

7.?йге  тапсырма.

Жа?а  саба?ты  бекіту :1. Кестемен  ж?мыс

А) м?з  ?ай  температурада  бал?иды

б )сынап  ?ай  температурада  ?атаяды

в)  к?міс  ?ай  температурада  бал?иды

2.Физикалы?  с?ра?:  Суы? к?нде  жылу  батереялары  істен  шы??анда онда?ы  суды  а?ызып  тастайды.Оны  ?андай  ма?сатпен  жасайды?

3.Физикалы?  ма?ал – м?тел:

а) темірді  ?ыз?ан  кезде  со?,

б) тау мен тасты су б?зады,адамзатты  с?з  б?зады.

?ызы?ты  физика.Неге сынапты термометрді  сілкігенде, онда?ы сынап  т?мен  т?седі?

?йге  тапсырма : 8-жатты?у №7-8

8 сыныпта «Жылу ?ткізгіштік» та?ырыбына сапалы? есептерді? барлы?ын т?птеп «Алдар к?се бізде ?она?та» деген рубрикасымен ?ткіземіз.

О?ушылар?а мынадай сауал ?ойдым:

     Бір к?ні ?лемге ?йгілі Алдар к?се Шы? бермес  Шы?айбайды?  ?йіне ?она??а келеді. Алдар к?се ?за? ??гіме айтып,к?п отырып ?алада да, бай оны шай?а ша?ырады. Шай?а байды? ?ызы Бикеш темірден ?ріліп жасал?ан ыдыс?а бауырса?ты  салып ?келіп дастархан?а ?ойып жатыр былай дейді:

     Бауырса?ты ысты? кезінде жеген  д?мдірек,сонды?тан да бауырса? тез суып  ?алмас  ?шін мына темірден ?ріп жасал?ан ыдыс?а ?дейі салып ?келдім. Д?мінен ауыз тиі?іздер.

     Сонда к?пті к?рген    ?у   Алдар былай деп жауап ?айтарады:

       Жо?,?арындасым,  сіз ?ателесіз.  Темір ыдыс?а бауырса? тез суиды, ал бауырса? тез  суымасын десе?із,бауырса?ты а?аштан ?ріліп  жасал?ан ыдыс?а сал?аны?ыз ж?н болар  еді.

     Енді о?ушылар?а мынадай с?ра?  ?ойдым:

     Алдарды?  дастархан  басында берген ке?есі д?рыс па?

     О?ушылар  ойланып,?р айтыл?ан  н?рселерді  ойелегінен ?ткізіп, Алдарды? берген  ке?есіні? д?рысты?ын физика т?р?ысынан да  д?лелдейді. ?йткені  а?ашты?   жылу  ?ткізгіштігі  металл-темірдікінен   аз  екендігін  айтады.

     Осылайша  физиканы?  негізгі  за?дылы?тары  мен   ??былыстарын  ?мірмен байланыстыра ?ызы?ты   етіп  беруді   ойластырамын. М?ндай  тапсырмалар  балаларды?   п?нге  деген ?ызы?ушылы?ын   арттырып  ?ана ?оймай, олар?а физиканы? за?дылы?тарыны?  ?мірде ке?інен ?олданылатынын    та?ы   ??ындырады.

     Кейде а?ын-жырауларды? ?ле?дерін о?ытып,онда а?ын таби?и  ??былыстарды ?алай жырла?анын айтып кетемін.