Тізбек б?лігіне арнал?ан Ом за?ы. Электр кедергісі.

Саба?ты? та?ырыбы : Тізбек б?лігіне арнал?ан Ом за?ы. Электр кедергісі.

Саба?ты? ма?саты:

1. Ом за?ын т?жырымдау, электр кедергісіне аны?тама беру, та?ырыпты т?сіндіру

О?ушыларды Ом за?ыны? т?жырымдамасымен таныстырып, формуласын есептер шы?аруда

?олдану?а, электр кедергісіне аны?тама беріп, кедергіні ?лшейтін ??рал?а, тізбекте

белгіленуіне т?сінік беру;

2. Ток к?ші, кернеу, кедергіні сипаттайтын шамаларды есептеу ар?ылы ойлау ?абілеттерін,

танымды?, ?з бетімен ж?мыс жасау ?абілеттерін, шы?армашылы? де?гейін арттыру;

3. О?ушыларды ізденімпазды??а, шапша?ды??а, жауапкершілікке т?рбиелеу.

Саба?ты? типі: Аралас саба?

Саба?ты? ?діс-т?сілдері: ой ?оз?ау, с?ра?-жауап, баяндау, жеке, топпен ж?мыс

Саба?ты? ?олданыл?ан технология: де?гейлеп-саралап о?ыту

Саба?ты? к?рнекіліктер: амперметрлер,электр шамдары, вольтметрлер, ток к?зі, ?ткізгіш сымдар, кілт, резисторлар, реостаттар, ?лестірме ?а?аздар, суреттер, сызбалар, интерактивті та?та, электронды о?улы?

П?наралы? байланыс: математика, информатика, дене т?рбиесі

ЭПИГРАФ: Адам байлы?ыны? е? тамашасы – білім.

Барлы?ы со?ан ?мтылады, біра? ол ?зі келмейді
?бу Райхан ?л Беруни

Саба? барысы:

І. ?йымдастыру кезе?і

ІІ. ?й тапсырмасын тексеру.

1-тапсырма

?лгірімі т?мен о?ушылармен ж?мыс

Суреттерде берілген тапсырмаларды алып, с?ра??а жауап береді.

Орта де?гейде о?итын о?ушылар ?шін:

Жауап алын?ан тапсырмаларды? суреттерінен тізбек ??растырады.

Жо?ары де?гейде о?итын о?ушылар ?шін:

??растырыл?ан тізбекті? схемасын сызып, берілгендері бойынша есеп шы?арады.

2-тапсырма (жалпы?а бірдей слайдта орындау)

Анаграмма «Амперметр» шешу

Электр тогыны? ?серлеріні? бірі
Ток к?шіні? ?лшем бірлігі
Вольтметрді тізбекке ?алай ?осады?
Таби?атта адам ?рі б?луге болмайтын е? кішкентай заряд?а ие болатын затты? е? ?са? б?лшегі?
Атом?а электрондар келіп ?осылса немесе ол электронынан айырылып ?алса, ол неге айналады?
Ток к?шіні? ?осымша ?лшем бірлігі?
Электр ?рісіні? бар екендігін айт?ан ?алымны? бірі?
Секундпен ?лшенетін ол не?
Зарядтал?ан б?лшектерді? реттеліп ба?ыттал?ан ?оз?алысы?

- Біз осы?ан дейін ток к?ші, кернеу деп аталатын физикалы? шамалармен таныс болды?.

Б?гінгі таныс болатын физикалы? шаманы? бірі- электр кедергісі.

?ткізгіштерді? тізбектегі ток к?шін азайту, я?ни

электр тогына ?арсы ?сер ету ?асиетін электр кедергісі деп атайды.

Кедергіні R ?рпімен белгілейді.

?ткізгіштерде кедергі болады ж?не ?р т?рлі ?ткізгішті? кедергісі ?р т?рлі болады.

?р т?рлі ?ткізгіш деп отыр?анымыз, мысалы ?ткізгіштерге, мыс, нихром, никелин, аллюминий сымдарын жат?ызу?а болады. ?р т?рлі ?ткізгіштерді? кедергісіні? ?р т?рлі болатынды?ы туралы алда?ы та?ырыптарда ?арастыратын боламыз.

- Бізге таныс бол?ан ток к?ші, кернеу, кедергі ??ымдары электр тізбектерінде ?тетін ??былыстармен байланысты. Осы физикалы? шамаларды? арасында белгілі бір байланыс болуы м?мкін. Осы байланысты ал?аш рет жан-жа?ты зерттеген Г. Ом болды.

Ол ток к?шіні? кернеу мен кедергіге т?уелділік за?ын ашты. Б?л за? Омны? ??рметіне Ом за?ы деп аталды.

Ом за?ыны? т?жырымдамасы:

Тізбекті? б?лігіндегі ток к?ші - осы б?лікті? ?штарында?ы кернеуге тура пропорционал, ?ткізгішті? кедергісіне кері пропорционал. I=U/R

Кедергіні ХБЖ Оммен ?рнектейді. Ом за?ына с?йкес кедергіні т?мендегі формуламен есептейді: R=U/I

Тізбектегі кедергіні? шартты белгісі:

Кедергіні ?лшеу ?шін реостаттар деп аталатын ??рал ?олданылады.

реттегіш

Реостат іске ?ос?ыш

Реостат тізбектегі кедергі ?згергенде, ток к?шін баяулату ?шін ?ажет.

Ом за?ы бойынша тізбектегі кернеуді ?лшеу ?шін U=IR формуласы ?олданылады.

/д?птермен ж?мыс: негізгі формулаларды жазу/

І?. Жа?а саба?ты бекіту 2 минут

-Біз б?гін ?андай жа?а ??ымдармен, ?лшем бірлікпен, ?андай за?дармен танысты?. Жалпы жа?а саба?тан нені т?сіндік?

1. Та?атада ілінген плакатта?ы кестені толтыру

Нені білемін?

Нені білдік?

Нені білгім келеді?

2. «Формула жаз»

?. Теорияны практикада ?олдану.

«Эстафеталы? ойын»

18-жатты?у.

№1. ?ткізгіштен 0.40А ток к?ші ?ткенде,?ткізгішті? ?штарында?ы потенциалдар айырымы 8В болды. ?ткізгішті? кедергісі неге те? ?

Берілгені : Шешуі: Шы?арылуы:

І=0,40A R=U/I R= 8В/0,40А=20 Oм

U=8 В

Т/к: R-?

№4. Электр б?р?ы орамыны? кедергісі 20Ом. Егер электр б?р?ы 19А ток к?шіне есептелген болса,онда о?ан ?андай кернеу берілуі тиіс?

Берілгені : Шешуі : Шы?арылуы :

R=20 Ом U=R*I U= 20Ом*19А=380 В

I= 19 A

Т/к: U -?

№6. Электр сор?ыту ?ондыр?ысыны? кернеуі 45кВ. Су мен м?най аралас?ан

?оспаны? кедергісі 15кОм болса,онда ?оспа ар?ылы ?тетін токты? шамасын

есепте?дер.

Берілгені : Шешуі: Шы?арылуы:

U=45кВ=45000 В I=U/R I=45000 В / 15000 Ом= 3 A

R=15кОм=15000 Ом

Т/к: I -?

?І. Ой тол?ау. Шы?армашылы? ж?мыс 4 минут

О?ушылар?а алдын-ала берілген с?ра?тар бойынша ?з ойларын орта?а салады.

-электр энергиясыны? к?нделікті ?мірдегі ма?ызы

-жа?а ?лгідегі электр энергиясын т?тынушы техникалы? ??ралдар туралы не білемін?

-жо?арыда атал?ан техникалы? ??ралдар ерте кезде ?андай ?лгіде болды деп ойлайсы??

-электр энергиясын ?немдеу туралы сені? ойы? ж?не бас?алар?а айтар ке?есі??

?ІІ. ?алымдар туралы не білеміз? Тарихи м?лімет беру

- Слайд ар?ылы берілген тарихи м?ліметтер бойынша электр ??былыстары за?дылы?тарына е?бегі сі?ген, тарихта ?ал?ан физик-?алымдар туралы ма?л?мат алу.

?ІІІ. Ба?алау О?ушылар?а саба? барысында?ы ?рбір тапсырмасына белгілер таратылып отырады, со?ында арифметикалы? ортасын табу ар?ылы, ба?аланады.

ІХ. ?йге тапсырма 1 минут

1. §38 о?у.

2. 18-жатты?у

Х. ?орытындылау Рефлексия

Слайдта т?нні?, айды?, к?нні? суреттері берілген осы суреттерді пайдаланып, б?гінгі саба?ты ?орытындылау

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?

Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.

Быстро и объективно проверять знания учащихся.

Сделать изучение нового материала максимально понятным.

Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.

Наладить дисциплину на своих уроках.

Получить возможность работать творчески.

=> ПОЛУЧИТЬ СУПЕРСПОСОБНОСТИ УЧИТЕЛЯ <=

Просмотр содержимого документа
«Тізбек б?лігіне арнал?ан Ом за?ы. Электр кедергісі. »

Сыныбы: 8^а,ә күні: 28.01.15. (37/6)

Сабақтың тақырыбы : Тізбек бөлігіне арналған Ом заңы. Электр кедергісі.

Сабақтың мақсаты:

1. Ом заңын тұжырымдау, электр кедергісіне анықтама беру, тақырыпты түсіндіру

Оқушыларды Ом заңының тұжырымдамасымен таныстырып, формуласын есептер шығаруда

қолдануға, электр кедергісіне анықтама беріп, кедергіні өлшейтін құралға, тізбекте

белгіленуіне түсінік беру;

2. Ток күші, кернеу, кедергіні сипаттайтын шамаларды есептеу арқылы ойлау қабілеттерін,

танымдық, өз бетімен жұмыс жасау қабілеттерін, шығармашылық деңгейін арттыру;

3. Оқушыларды ізденімпаздыққа, шапшаңдыққа, жауапкершілікке тәрбиелеу.

Сабақтың типі: Аралас сабақ

Сабақтың әдіс-тәсілдері: ой қозғау, сұрақ-жауап, баяндау, жеке, топпен жұмыс

Сабақтың қолданылған технология: деңгейлеп-саралап оқыту

Сабақтың көрнекіліктер: амперметрлер,электр шамдары, вольтметрлер, ток көзі, өткізгіш сымдар, кілт, резисторлар, реостаттар, үлестірме қағаздар, суреттер, сызбалар, интерактивті тақта, электронды оқулық

Пәнаралық байланыс: математика, информатика, дене тәрбиесі

ЭПИГРАФ: Адам байлығының ең тамашасы – білім.

Барлығы соған ұмтылады, бірақ ол өзі келмейді
Әбу Райхан Әл Беруни

Сабақ барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі

1. Сәлемдесу.

2. Сынып оқушыларының назарын сабаққа аудару

3. Сыныптың сабаққа дайындығын тексеру.

4. Оқушыларды сабақтың барысымен таныстыру.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру.

- Балалар, алдымен үй тапсырмасы бойынша алдымызға мақсат қояйық:

1.теориялық білімді практикада тексеру.

2.өз бетінше жұмыс жасау

3.достық көмек беру

4.алдыңғы қатардан көріну

1-тапсырма

Үлгірімі төмен оқушылармен жұмыс

Суреттерде берілген тапсырмаларды алып, сұраққа жауап береді.

Орта деңгейде оқитын оқушылар үшін:

Жауап алынған тапсырмалардың суреттерінен тізбек құрастырады.

Жоғары деңгейде оқитын оқушылар үшін:

Құрастырылған тізбектің схемасын сызып, берілгендері бойынша есеп шығарады.

2-тапсырма (жалпыға бірдей слайдта орындау)

Анаграмма «Амперметр» шешу

Электр тогының әсерлерінің бірі /магниттік/
Ток күшінің өлшем бірлігі /ампер/
Вольтметрді тізбекке қалай қосады? /параллель/
Табиғатта адам әрі бөлуге болмайтын ең кішкентай зарядқа ие болатын заттың ең ұсақ бөлшегі? /электрон/
Атомға электрондар келіп қосылса немесе ол электронынан айырылып қалса, ол неге айналады? / иондар/
Ток күшінің қосымша өлшем бірлігі? /миллиампер/
Электр өрісінің бар екендігін айтқан ғалымның бірі? /Фарадей/
Секундпен өлшенетін ол не? /уақыт/
Зарядталған бөлшектердің реттеліп бағытталған қозғалысы? /электр тогы/

						А
						М
						П
						Е
						Р
						М
						Е
						Т
						Р

ІІІ. Жаңа сабақты түсіндіру.

- Біз осыған дейін ток күші, кернеу деп аталатын физикалық шамалармен таныс болдық.

Бүгінгі таныс болатын физикалық шаманың бірі- электр кедергісі.

өткізгіштердің тізбектегі ток күшін азайту, яғни

электр тогына қарсы әсер ету қасиетін электр кедергісі деп атайды.

Кедергіні R әрпімен белгілейді.

Өткізгіштерде кедергі болады және әр түрлі өткізгіштің кедергісі әр түрлі болады.

Әр түрлі өткізгіш деп отырғанымыз, мысалы өткізгіштерге, мыс, нихром, никелин, аллюминий сымдарын жатқызуға болады. әр түрлі өткізгіштердің кедергісінің әр түрлі болатындығы туралы алдағы тақырыптарда қарастыратын боламыз.

- Бізге таныс болған ток күші, кернеу, кедергі ұғымдары электр тізбектерінде өтетін құбылыстармен байланысты. Осы физикалық шамалардың арасында белгілі бір байланыс болуы мүмкін. Осы байланысты алғаш рет жан-жақты зерттеген Г. Ом болды.

Ол ток күшінің кернеу мен кедергіге тәуелділік заңын ашты. Бұл заң Омның құрметіне Ом заңы деп аталды.

Ом заңының тұжырымдамасы:

Тізбектің бөлігіндегі ток күші - осы бөліктің ұштарындағы кернеуге тура пропорционал, өткізгіштің кедергісіне кері пропорционал. I=U/R

Кедергіні ХБЖ Оммен өрнектейді. Ом заңына сәйкес кедергіні төмендегі формуламен есептейді: R=U/I

Тізбектегі кедергінің шартты белгісі:

Кедергіні өлшеу үшін реостаттар деп аталатын құрал қолданылады.

реттегіш

Реостат іске қосқыш

Реостат тізбектегі кедергі өзгергенде, ток күшін баяулату үшін қажет.

Ом заңы бойынша тізбектегі кернеуді өлшеу үшін U=IR формуласы қолданылады.

/дәптермен жұмыс: негізгі формулаларды жазу/

ІҮ. Жаңа сабақты бекіту 2 минут

-Біз бүгін қандай жаңа ұғымдармен, өлшем бірлікпен, қандай заңдармен таныстық. Жалпы жаңа сабақтан нені түсіндік?

1. Тақатада ілінген плакаттағы кестені толтыру

Нені білемін?

Нені білдік?

Нені білгім келеді?

2. «Формула жаз»

Ү. Теорияны практикада қолдану.

«Эстафеталық ойын»

Эстафета ойыны туралы не білеміз? Ойынның шарты қандай?

Оқушылар жауабы:

Олай болса қазір есепті де эстафета шарты бойынша шығаратын боламыз. Ол үшін екі топқа бөлініп топпен жұмыс жасайық.

Есептердің шартымен танысып төмендегі ретпен тақтада орындайды.

Есептер мәтін есептер, суретті есептер болып бөлінген.

1 оқушы-есептің берілгенін жазады

2 оқушы –берілген шамалардың өлшем бірліктерін жазады

3 оқушы- есептеуге қажетті формуланы жазады

4 оқушы-формуланың орнына қойып, есептеулерді орындайды.

5 оқушы-жауаптың дұрыстығын тексереді.

18-жаттығу.

№1. Өткізгіштен 0.40А ток күші өткенде,өткізгіштің ұштарындағы потенциалдар айырымы 8В болды. Өткізгіштің кедергісі неге тең ?

Берілгені : Шешуі: Шығарылуы:

І=0,40A R=U/I R= 8В/0,40А=20 Oм

U=8 В

Т/к: R-?

№4. Электр бұрғы орамының кедергісі 20Ом. Егер электр бұрғы 19А ток күшіне есептелген болса,онда оған қандай кернеу берілуі тиіс?

Берілгені : Шешуі : Шығарылуы :

R=20 Ом U=R*I U= 20Ом*19А=380 В

I= 19 A

Т/к: U -?

№6. Электр сорғыту қондырғысының кернеуі 45кВ. Су мен мұнай араласқан

Қоспаның кедергісі 15кОм болса,онда қоспа арқылы өтетін токтың шамасын

есептеңдер.

Берілгені : Шешуі: Шығарылуы:

U=45кВ=45000 В I=U/R I=45000 В / 15000 Ом= 3 A

R=15кОм=15000 Ом

Т/к: I -?

ҮІ. Ой толғау. Шығармашылық жұмыс 4 минут

Оқушыларға алдын-ала берілген сұрақтар бойынша өз ойларын ортаға салады.

-электр энергиясының күнделікті өмірдегі маңызы

-жаңа үлгідегі электр энергиясын тұтынушы техникалық құралдар туралы не білемін?

-жоғарыда аталған техникалық құралдар ерте кезде қандай үлгіде болды деп ойлайсың?

-электр энергиясын үнемдеу туралы сенің ойың және басқаларға айтар кеңесің?

ҮІІ. Ғалымдар туралы не білеміз? Тарихи мәлімет беру

- Слайд арқылы берілген тарихи мәліметтер бойынша электр құбылыстары заңдылықтарына еңбегі сіңген, тарихта қалған физик-ғалымдар туралы мағлұмат алу.

ҮІІІ. Бағалау Оқушыларға сабақ барысындағы әрбір тапсырмасына белгілер таратылып отырады, соңында арифметикалық ортасын табу арқылы, бағаланады.

ІХ. Үйге тапсырма 1 минут

1. §38 оқу.

2. 18-жаттығу

Х. Қорытындылау Рефлексия

Слайдта түннің, айдың, күннің суреттері берілген осы суреттерді пайдаланып, бүгінгі сабақты қорытындылау

1. Электор зарядтарының өзара әрекеттесу күшін кім ашты?

а) Ом ә) Ампер б) Кулон

2. Теріс зарядталған бөлшек қалай аталады?

а) ядро ә) электрон б) ион

3. Ядроның заряды қандай?

а) теріс ә) оң б) зарядсыз

4. Зарядты өлшейтін құралды ата?

а) амперметр ә) диномометр б) электроскоп

5. Атомның құрылысы

а) протон, нейтрон

ә) ядро, электрон

б) электрон, пратон, нейтрон

6. Өткізгіштің ұштарындағы кернеу 6 В, кедергісі 2 Ом. Ток күші неге тең ?
а) 12 А ә) 6 А б) 3 А
7. Өткізгіштерді тізбектей қосқанда, барлық өткізгіштерде, қай шама бірдей болады ?
а) ток күші ә) кернеу б) кедергі
8. Қалта фонары қыл сымының кедергісі 15 Ом болса және ол кернеуі 4, 5 В батареяға

қосылса, онда осы қалта фонарының электр шамынан өтетін ток күші неге тең болар

еді?

а) 0,3 А ә) 19,5 А б)10,5 А

9. Электр зарядының сақталу заңының мәні

а) q₁+q₂+q₃+… +q_n= const ә) q₁-q₂-q₃-… -q_h= const б)