Термоядролы? реакциялар. К?н мен ж?лдыздарды? энергиясы 11 сынып

Сабақ 58

Мектеп Б.Садырбайұлы атындағы орта мектеп

Сабақтың тақырыбы

Термоядролық реакциялар. Күн мен жұлдыздардың энергиясы

Күні

Мұғалім есімі Шаймерденова Ж.Т.

Сынып 9

Қатысқандар саны

қатыспағандар саны

• Сабақ негізделген оқу мақсаты

Термоядролық реакциялар жайлы мағлұмат алады Тақырыптың мазмұнымен танысады, идеясын ашады. Өз ойларын айта білуге дағдыланады

Термоядролық реакцияларды өндірісте қолдана білуге үйренеді

Топта бағалай алатын болады

Термоядролық реакциялар жайлы мағлұмат беру негізгі идеясын, тақырыбын ашу. Оқушылардың есеп шығару дағдыларын дамыту;

Термоядролық реакцияларды өндірісте қолдана білуге үйрету. Топта ынтымақтастықта болуға, бірін-бірі бағалауға баулу

Оқу нәтижелері

Термоядролық реакциялар жайлы мағлұмат алады

Термоядролық реакцияларды өндірісте қолдана білуге үйренеді

Топта бағалай алатын болады

Барлық оқушылар

Оқушылардың басым бөлігі

Кейбір оқушылар

Алдыңғы оқу 5 мин

1. Атомдық реактор дегеніміз не?

2. Сындық масса дегеніміз не?

3. Ядролық реактордың негізгі бөліктері қандай? Олардың қызметтерін сипаттаңдар.

48-жаттығу есептерін тексеру

Ашық сұрақтар қою арқылы еске түсіру

Жоспар

Жоспарланған уақыт

Жоспарланған жаттығулар

Негізгі идеялар

Жеңіл элементтерді жүздеген миллион градусқа дейін қыздырғанда, олардың бейтарап атомдары тұтастығын жойып, ядролар мен электрондарға ыдырайды. Нәтижесінде оң зарядты ядролардан, теріс зарядты элетктрондардан тұратын ерекше орта – жоғары температуралық плазма пайда болады. Мұндай плазмада ядролар кулондық тебіліс бөгетін жеңе алатын кинетикалық энергияға ие болады:

Миллиондаған градус температурада жүзеге асатын ядролық бірігу рекциясы термоядролық реакция немесе термоядролық синтез деп аталады.

Термоядролық реакцияны іске асыру үшін үш мәселе шешу керек:

1.сутегі газын қыздыру арқылы ыстық рлазманың температурасын ондаған миллион градусқа көтеру қажет.

2.термоядролық реакцияны тұтандару үшін ыстық плазманы суытпай белгілі бір көлемде кем дегенде 10^-1 -10^{-2 с} ұстап тұру қажет.

3.термоядролық реакция қарқынды жүріп, энергия шығымы қажетінше мол болуы үшін ыстық плазмдағы дейтерий ядроларының тығыздығы белгілі бір шамадан кем болмауы тиіс, яғни 1 м³ көлемде 10²² бөлшек болуы керек.

Токамак – болашақ термоядролық реактор негізі.

“Токамак” қондырғысы
1950 ж. Ресей физиктері А.Д. Сахаров,
И.Е. Тамм

1-трансформатор

2-айнымалы магнит өрісі тудыратын орама

3-плазма

4-тороидальды вакуумдік камера

5-қума магнит өрісін тудыратын орама

Күн мен жұлдыздардағы энергияның негізгі көзі сутегі ядроларына айналдыратын термоядролық реакциялар болып табылады. Жұлдыздарда термоядролық реакциялар үшін қажетті жағдайлардың бәрі бар. Ғаламдағы заттардың 99%-ін сутегі құрайды.

Басталуы

2 мин

1. Сәлемдесу. Назарларын сабаққа аудару.

2. Ынтымақтастық атмосфера құру.

Мейірімді жүрекпен,

Ақпейілді тілекпен,

Амандасып алайық,

Бір жадырап қалайық

1. Топқа «оң заряд, теріс заряд» бөлу

Бағалау парақтарын тарату

Білу 3 мин

Жаңа тақырыпты өтпес бұрын өздерінің бүгінгі тақырып бойынша қандай білімдері барын көрсетеді. 1.Термо сөзі жайлы не білесіңдер? 2.Кинетикалық энергияны еске түсіру. 3. Термоядролық реакция жайында не білесіңдер? 4. Күн мен жүлдыздардың энергиясы жайында не білесіңдер?

1. Тақырып бойынша бейне ролик (электронды оқулық) Бүгінгі тақырып тақтадан көсетіледі. Мақсатын оқушылар арқылы ашып алу.

Түсіну 10 мин

Мәтін мазмұнын меңгеруде ДЖИКСО стратегиясын қолдану. Мақсаты: Мәтінді алдымен жұпта, содан соң ұжымда талқылау

Ортасы

Қолдану 5 мин

.

49 – жаттығу есептерін шығару

Есептер шығару арқылы күрделі ойлау операциясын меңгереді.

5 мин

Кесте толтыру. Қолдан басқарылатын термоядролық реакцияларды іске асырудың үш мәселесін кестеге толтыру.

Аяқталуы

Жинақтау 5 мин

5-жол өлең «Термоядролық реакция» сөзі

1 сөз зат есім, 2 сөз сын есімнен, 3 сөз етістіктен,

4 сөз кез-келген сөз табы, 5-сөз (Талдау әдетте зат есім)

Бағалау 5 мин

«Төрт сөйлем» тәсілі

1.Пікір 2. Дәлел 3.Мысал 4. Қорытынды

Оқушылар өздерінің түсінік және жұмыс жасау деңгейлерін бағалайды

Кейінгі ақпарат § 8.11 тақырыбын оқу. Эссе жазу

Саралау - Сіз қосымша көмек көрсетуді қалай жоспарлайсыз?

Бағалау - оқушылардың үйренгенін тексеруді қалай жоспарлайыз? Топтағы оқушылардың өзін-өзі бағалауы. Топты бағалау кестесін толтыру Жасаған жұмыстарын

2 жұлдыз, 1 ұсыныспен бағалау.

Кері байланыс (не үйрендім, не қиын болды, сұрақ.) (3 минут)

Пәнаралық байланыс

Қауіпсіздік және еңбекті қорғау ережелері

АКТ-мен байланыс құндылығы байланысы

Рефлексия

Сабақтың оқу мақсаты шынайы ма?

Бүгін оқушылар не білді?

Сыныптағы ахуал қандай болды?

Мен орындаған саралау шаралары тиімді болды ма?

Мен бүкіл уақыт ішінде үлгердім бе?

Мен өз жоспарыма қандай түзетулер енгіздім және неліктен?

Төмендегі ұяшыққа сабақ туралы өз пікірлеріңізді жазыңыз. Сол ұяшықтағы Сіздің сабақтың тақырыбына сәйкес келетін сұрақтарға жауап беріңіз.

Сабақ мақсаты шынайы. Оқушылар термоядролық реакциялар және Күн мен жұлдыздардың энергиясы туралы білді. Сыныптағы ахуал өте жақсы болды.Мен орындаған саралау шаралары тиімді болды. Мен бүкіл уақыт ішінде жоспарлаған кезеңдерімді аяқтап үлгердім. Мен өз жасаған жоспарларыма ешқандай түзетулер енгізбедім.

Қорытынды бағамдау 2 мин

Қандай екі нәрсе табысты болды? (оқытуды да, оқуды да ескеріңіз)

1. Жұптағы оқушылардың өзін-өзі бағалауы.

2. Жұпты бағалау кестесін толтыру.

Қандай екі нәрсе сабақты жақсарта алды? (оқытуды да, оқуды да ескеріңіз)

1. Топ мүшелері бірін-бірі оқытуға, сол арқылы ойлауға үйренеді.

2. Оқушының оқуға деген қызығушылығы артады.

Сабақ барысында мен сынып немесе жекелеген оқушылар туралы менің келесі сабағымды жетілдіруге көмектесетін не білдім?

1. Үлгерімі төмен оқушылармен жұмысты жандандыра түсу керек.

2. Дарынды оқушыларға күрделі тапсырманы көбірек дайындау керек.