Термодинамиканы? I-ші за?ы

Күні __________ Айы __________ Сынып ________

Сабақ тақырыбы: Термодинамиканың I-ші заңы.Газ бен будың ұлғаюы кезіндегі жұмысы.

Сабақтың мақсаты:

1.Білімділік: Оқушыларға термодинамиканың I-ші заңы және оның жалпы сипатының мәні,газ бен бу ұлғайғандағы жұмыс түсінік алуға жағдай жасау. 2.Дамытушылық: Оқушылардың ғылыми дүниетанымын қалыптастыру,өз бетімен,ғылыми ой қорытындыларын жасай білуге жетелеу. 3.Тәрбиелік: Жауапкершілікке,тиянақтылыққа тәрбиелеу.

Көрнекіліктер: кесте плакаттар

Сабақтың түрі: аралас

Сабақтың әдістері:баяндау,сұрақ-жауап

Сабақтың барысы:

1. Ұйымдастыру кезеңі

2. Үй тапсырмасын тексеру кезеңі

3. Жаңа сабақты түсіндіру кезеңі

4. Жаңа сабақты қорытындылау кезеңі

5. Жаңа сабақты бекіту кезеңі

6. Үйге тапсырма беру кезеңі

7. Бағалау кезеңі(бағалау нормасына сай оқушылардың білімін бағалау)

I.Ұйымдастыру кезеңі:Сәлеметсіңдерме балалар?Отырыңдар.Сыныпта кім кезекші?Сабақта кім жоқ?Себепті ме?Себепсіз бе?Отыра ғой.

II. «Заттың агрегаттық күйінің өзгеруі» тарауын қорытындылау. (20 минуттық тест жұмысы).

І нұсқа.

1. Мұз 0⁰С температурада ериді. Бұл кезде энергия

А. Жұтылады

В.Бөлінеді

С. Жұтылмайды да, бөлінбейді де

Д. Әуелі жұталады, содан кейін бөлінеді.

Е. Әуелі бөлінеді, содан кейін жұтылады.

2. 1 кг затты жанған кезде бөлінетін жылу мөлшерін анықтайтын физикалық шама

А. Меншікті булану жылуы

В. Меншікті жану жылуы

С. Жану жылуы

Д. Меншікті балқу жылуы

Е. Меншікті жылу сыйымдылығы.

3. Булануға кері процесс

А. Компенсация

В. Диссоциация

С. Конденсация

Д.Рекомбинация

Е. Диффузия.

4. Сұйықтың булану жылуы

В. Температураға

С. Сұйықтың еркін бетінің ауданынан

D. А, В,С жауаптарынан және желдің болуынан

Е. Тек температура мен ауданнан тәуелді.

6. Қаныққан будың қанықпаған будан айырмашылығы

А. Қаныққан будың тығыздығы жоғары

В. Қаныққан будың қысым жоғары

С. Қаныққан бу өз сұйығымен динамикалық тепе-теңдікте болады

D. Қаныққан атмосферамен динамикалық тепе-теңдікте болады

Е. Қаныққан будың температурасы жоғары.

7. Ауаның салыстырмалы ылғалдылығының формуласы

А.

В.

С.

Д.

Е. .

8. Массасы 1 кг сұйықты қайнау температурасында буға айналдыру үшін қажетті жылу мөлшерін анықтайтын физикалық шама

А. Меншікті булану жылуы

В. Меншікті балқу жылуы

С. Меншікті жылу сыйымдылығы

Д. Меншікті жану жылуы

Е. Жыуөткізгіштік.

9. Температурасы 19⁰С бөлменің салыстырмалы ылғалдылығын анықтаңдар. Бөлме ауасындағы су буының қысымы 1,1 кПа. (Осы температурадағы қаныққан бу қысымы 2,2 кПа).

А. 20,9 %

В. 11 %

С. 19 %

Д. 22 %

Е. 50 %.

10. Қуаты 1150 Вт электр шәйнегінде 0,6 кг су бар. Судың меншікті булану жылуы 2,3·10⁶ Дж/кг. Қанша уақыттан кейін шәйнектегі су қайнап бітеді?

А.

В.

С.

Д.

Е.

ІІ нұсқа.

1. Сұйықтың қайнау температурасы қай кезде басталады?

А. 100⁰С

В. Сұйықтың қаныққан бу қысымы атмосфералық қысымға тең болғанда

С. 100⁰С температурада және қалыпты атмосфералық қысымда

Д. Сұйықта ау көпіршіктері болғанда

Е. Сұйықтың температурасы артқанда.

2. Сұйықтың қайнау температурасының сыртқы қысымға тәуелділігі

А. Тәуелді емес

В. Неғұрлым қысым артқан сайын, қайнау температурасы төмендейді

С. Қысым неғұрлым артқан сайын, соғұрлым қайнау температурасы артады – тура пропорционалдық тәуелділік

Д. Қайнау температурасы қысымның квадратына пропроционал

Е. Қайнау температурасы қысымның квадратына кері пропорционал.

3. Ауаның ылғалдылығын анықтайын аспап

А. Динамометр

В. Психрометр

С. Ареометр

Д. Мензурка

Е. Ешқайсысы да емес.

4. Бұлтта су буы қар кристалдарына айналады. Осының нәтижесінде қоршаған ауа

А. Салқындайды

В. Қызады

С. Қызбайды да, салқындамайды да

Д. Жоғары көтерілгенде қызады, төмен түскенде салқындайды

Е. Жоғары көтерілгенде салқындайды, төмен түскенде қызады.

5. Меншікті булану жылуының өлшем бірлігі

А. Кг

В. Дж

С. Дж/кг

Д. Дж/кг∙К

Е. К.

6. Көлемін де, пішінін де сақтайтын дене

А. Сұйық

В. Газ

С. Қатты дене

Д. Үшеуі де

Е. Үшеу де емес.

7. Будың сұйыққа айналу құбылысы

А. Компенсация

В. Диссоциация

С. Конденсация

Д.Рекомбинация

Е. Диффузия.

8. Салыстырмалы ылғалдылығы 100%-ке тең болған кездегі температура

А. Абсолют температура

В. Шық нүктесі

С. Қайнау температурасы

Д. Балқу температурасы

Е. Ешқайсысы да емес.

9. Балқу температурасында массасы 100 кг темірді сұйыққа айналдыруға қажетті энергияны анықтаңдар. Темірдің меншікті балқу жылуы 270 кДж/кг.

А. 27 МДж

В. 2700 мДж

С. 2,7∙10⁶ Дж

Д. 270 кДж

Е. 2,7МДж.

10. Кастрюльде 20⁰С температурада 10,05 кг су бар. Осы суды қайнау температурасына дейін жеткізу үшін қанша отын қажет? (Судың меншікті жылу сыйымдылығы 4200 Дж/кг⁰С; отынның меншікті жану жылуы 3·10⁷ Дж/кг, судың қайнау температурасы 100⁰С).

А.

В.

С.

Д.

Е.

ІІІ. Жаңа сабақты түсіндіру кезеңі:

Термодинамиканың І заңының математикалық өрнегі:

Жүйеге берілген жылу оның ішкі энергиясының өзгеруіне және жүйенің сыртқы денелермен істейтін жұмысына жұмсалады.

Қысым тұрақты, ал температура мен көлемі өзгеретін термодинамикалық процесті изобаралық процесс деп атайды.

Изобаралық ұлғаю кезінде газдың сыртқы күштерге қарсы атқарған жұмысы газ қысымын оның соңғы және бастапқы көлемдерінің айырымына көбейткенге тең.

(а-сурет) изобаралық ұлғаю кезіндегі газдың жұмысын график түрінде көрсетілуі.

Изобаралық процесс үшін термодинамикнаың І заңы:

Газдың көлемі тұрақты, ал температура мен қысымы өзгеретін термодинамикалық процесті изохоралық процесс деп атайды. (ә) –сурет.

Изохоралық процесс үшін термодинамиканың І заңы:

Температура тұрақты, ал қысым мен көлем өзгеретін термодинамикалық процесті изотермалық процесс деп атайды. (б) –сурет.

Изотермалық процесс үшін термодинамиканың І заңы:

Жылу алмасусыз жүретін процесті адиабаталық процесс деп атайды.

Адиабаталық процесс үшін термодинамиканың І заңы:

Адаибаталық процесті графикте адиабата деп аталатын қисықпен көрсетуге болады:

IV. Пысықтау.

1. Термодинамиканың І заңы қалай тұжырымдалады?

2. Оның математикалық өрнегін жазыңдар.

3. Қандай термодинамикалық процесті білесіңдер?

4. Әр түрлі термодинамикалық процестер үшін термодинамиканың І заңын жазыңдар. V.Жаңа сабақты бекіту кезеңі: VI.Үйге тапсырма беру кезеңі: §19,20 мазмұндау VII.Бағалау кезеңі:(бағалау нормасына сай оқушылардың білімін бағалау).