Тербелістер мен тол?ындар тарауын ?айталау

Сабақтың тақырыбы: «Тербелістер мен толқындар тарауын қайталау»

Сабақтың білімділік мақсаты: Оқушылардың тербелістер мен толқындар тарауы бойынша алған білімдерін жүйелеп, практикада қолдандыра білу.

Дамытушылық мақсаты: Оқушылардың өздігінен ойланып,жұмыс істеу қабілеті арттыру, шығармашылық қабілеттерін дамыту, компьютердің көмегімен физика есептерін шығара білуге дағдыландыру.

Тәрбиелік мақсаты: Оқушыларды сабақ үстінде ұқыптылыққа, өздеріне деген сенімділікке, уақыттарын дұрыс қолдана білуге үйрету.

Көрнекі құралдар: GLX қондырғысы, күш датчик, жуктер, штатив, серіппе, презентация

Сабақтың түрі: Білімді бекіту І- ІҮ-ҮІІ-ҮІІІ

Сабақтың барысы:

І. ДК. Ұйымдастыру кезеңі:

Сәлемдесу, отырғызу, түгендеу.

ІV. ДК. Жаңа материалды қабылдауға әзірлік, оқушы белсенділігін арттыру

Оқушылар білімін тексеру үшін тест өткізу.

Тесттің сұрақтары компьютерге енгізілген. Оқушы әр сұрақты оқып, дұрыс жауабы үшін ұпай алады. .

Соңында неше сұраққа дұрыс, қате жауап бергендігі туралы қорытынды шығады.

VII. ДК.Оқытылып отырған оқу материалын бекіту немесе дағдыландыру жұмыстарын жүргізу

100 ұпайдың сұрақтары

1. Келтірілген толқындардың қайсысы қума толқын?

А. Радиотолқындар; В. Су бетіндегі толқындар; С. Газдағы дыбыс толқындары;

D. Инфрақызыл сәулелер; Е. Дұрыс жауабы жоқ.

2. Келтірілген толқындардың қайсысы көлденең толқын?

А. Радиотолқындар; В. Сұйықтардағы дыбыс толқындары;

С. Газдағы дыбыс толқындары; D. Инфрақызыл сәулелер; Е. Ультракүлгін сәуле

3. Материялық нүктенің гармоникалық тербелісінің бастапқы фазасын ... анықтайды.

А. тербелістер амплитудасы; В. бастапқы уақыт мезетіндегі нүктенің тепе теңдік күйден ауытқуы; С. тербелістің периоды мен жиілігі;

D. нүктенің тепе-теңдік күйден ауытқуының максимал жылдамдығы;

Е. нүктенің механикалық энергиясының толық қоры.

4. Серпінді деформацияланған дененің деформациясы 2 есе азайғанда, оның потенциялдық энергиясы

A) 2 есе азаяды. B) 4 есе азаяды. C) 2 есе ұлғаяды. D) өзгермейді. E) 4 есе ұлғаяды.

5. Массасы 1 кг жүкті серіппеге ілгенде оның ұзындығы 12 см болады. Серіппенің қатаңдығы 500 Н/м. Осы серіппеге массасы 1 кг тағы бір жүк ілгендегі оның ұзындығы:

A) 0,24 м B) 0,2 м C) 0,18 м D) 0,14 м E) 0,16 м

200 ұпайдың сұрақтары

1. Ауадағы дыбыс толқындары дегеніміз...( ауа бөлшектерінің бойлық тербелістері.)

2. Дыбыстың қаттылығы...(амплитудасымен анықталады)

3. Материялық нүктенің қозғалысы х = 2 – 4t + t² теңдеуімен сипатталады. Оның массасы 2 кг деп алып, бастапқы уақыттан 1 с өткеннен кейінгі импульсін анықтаңыз.

A) 4 . B) 6 . C) 0. D) -4 . E) -6 .

1. Суретте математикалық маятниктің тербеліс графигі келтірілген. Осы тербелістің теңдеуі:

300 ұпайдың сұрақтары

1.Егер Айда еркін түсу үдеуі Жерге қарағанда 6 есе аз болатын болса? Математикалық маятниктің тербеліс периоды Айда қалай өзгереді?

2. Массасы 0,1 кг дененің қатаңдық коэффициенті 250 Н/м серіппедегі тербеліс амплитудасы 0,15 м. Жылдамдық модулінің ең үлкен шамасы
A) 5 м/с. B) 0,3 см/м. C) 7,5 м/с. D) 0,3 м/с. E) 5 см/с.

3. Дененің гармоникалық тербелісінің дөнгелек жиілігі 5 рад/с, ал максимал үдеуі 1,5м/с² –қа тең. Дене тербелісінің амплитудасы қандай?

А. 7 см; В. 6 см; С. 30 см; Д. 45 см; Е. 3 см.

Төменде келтірілген тұжырымдардың қайсысы еркін тербелістер жөнінде айтылған?

1. Сыртқы күштердің әсерінен оқшауланған жүйеде өтеді.

2. Тұйық жүйеде өтеді.

3. Тербеліс амплитудасы кемиді.

4. Сыртқы периодты өзгеретін күштің әсерінен амплитудасы тұрақты.

A) 1,3; B) 4; C) 2,3 D) 1,2,3; E) 1,2

Маятниктің Жер бетіндегі тербеліс периоды 1 с. Айдағы еркін түсу үдеуі 1,6 м/с², ал Жерде 9,8 м/с². Осы маятниктің Ай бетіндегі тербеліс периоды

A) 2,5 с. B) 2,1 с. C) 2,4 с. D) 2,2 с. E) 2,3 с.  

400 ұпайдың сұрақтары

1. Қатандық коэффициенттері k₁ және k₂ серіппелер бірінші рет тізбектей, екінші рет параллель жалғанған. Осы серіппелерге ілінген жүктің гармоникалық тербелістерінің периодтарының қатынасы Т₁/Т₂ неге тең?

2. Ауасы сорып алынған ыдыстың ішінде неге сағаттың дыбысы шықпайды? Себебі ауасы жоқ жерде дыбыс таралмайды

3. Серіппеге ілінген жүкті тыныш тұрған күйінен 1 см-ге дейін созады. Егер жүкті тартылмаған күйден 2 см төмен ығыстырып, одан кейін жіберсе, ол гармоникалық тербелістер жасайды. Оның периоды қандай?

А. 2,0 с; В. 0,3 с; С. 0,2 с; Д. 0,4 с; Е. 1,8 с

4. Серіппенің қатандық коэффициенті мен жүк массасының байланысы мына қатынастан , табылады: mg=kx, осыдан Период

1. Суретте математикалық маятниктің тербеліс графигі келтірілген. Тербелістің циклдік жиілігі

6. Тербеліс периоды 24 с, бастапқы фазасы нөлге тең нүктенің ығысуы тепе-теңдік қалыптан тербеліс басталған соң амплитуданың жартысына тең болу уақыты

A) 96 c; B) 2 с C) 0,5 с; D) 4 c E) 288 с 

500 ұпайдың сұрақтары

1. Массасы m оң зарядталған шарик жіпке ілініп? Жазық конденсатордың ішінде тербеліп тұр. Кернеулік күш сызықтары төмен қарай бағытталған. Егер өріс жоғалып кетсе, тербеліс периоды қалай өзгереді?

Өріс төмен бағытталған қосымша үдеу беріп тұр, қосымша үдеу болмаса тербеліс периоды артады.

2. Жіпке ілінген дене еркін тербеліс кезінде ең үлкен сол жақ ауытқудан тепе-теңдікке дейін 0,2 с-та жетеді. Дененің тербеліс периоды:

A) 0,8 с. B) 5 с. C) 0,2 с. D) 0,4 с. E) 2,5 с.

3. Найзағай ойнағанда біз неге бірінші найзағайды көреміз ал дыбысын кейін естиміз? (Дыбыстың таралу жылдамдығы жарықтың таралу жылдамдығынан сан есе кіші6 бірақ екі құбылыс та бір мезетте өтеді)

4. Екі когеренттік көзден шығатын толқындард берілген нүктеге қарама-қарсы фазада жетеді. Егер әрбір толқынның тербеліс аммлитудасы а болса, осы нүктеге қорытқы толқынның А тербеліс амплитудасы неге тең болады? А=0

5 Толқынның жоғарлығы 680 Гц болатын адам дауысының дыбыстық толқындарынның ұзындығы неге тең? Дыбыстың таралу жылдамдығы 340 м\с.

1.0.5м 2. 2м 3. 340м

1. Сұрақтар:

№1. Тербеліс деген не?

1. Белгілі уақыт өткенде, қайталанып отыратын процестерді айтады.

№2 Төменде келтірілген қозғалыстардың, қайсысы механикалық тербеліске жатады.

1.Ұзындыққа секіріп жатқан спортсменнің қозғалысы

2.Жерге түсіп келе жатқан доптың қозғалысы.

3.Әткениектің қозғалысы.

№4 Тербеліс жиілігі дегеніміз не?

2. 1 секунд ішінде жасалатын тербеліс саны.

№5 Жиіліктің өлшем бірлігі қайсысы?

А)1 секунд б) Герц в) метр

№7 1 минутта 30 тербеліс жасайтын маятниктің тербеліс жиілігі неге тең?

1. 2 Гц 2. 30 Гц 3. 0.5 Гц

№9 Ереже бойынша шу қаттылығы қандай аралықта болу керек?

1. 0-130gБ 2. 30-40 gБ 3. 100gБ

№10 Толқынның жоғарлығы 680 Гц болатын адам дауысының дыбыстық толқындарынның ұзындығы неге тең? Дыбыстың таралу жылдамдығы 340 м\с.

1.0.5м 2. 2м 3. 340м

2.Оқушыларға деңгейлік есептер беру. Орындарында отырып есепті шешіп, программасын құрады.

Карточка №1

1. Егер периоды 0.005с тербеліс суда ұзындығы 7.175м дыбыс толқыны тудырса, онда осы дыбыстың жылдамдығы қандай болады?

2. Массасы 40г дене қатаңдығы 100к\м серіппеге ілінген. Осы дене тербелісінің периоды мен жиілігін анықта.

3. Егер де серіппеде тербеліп тұрған жүкке массасы 100г кіртас ілінсе, тербеліс жиілігі 1.41 есе кемиді. Серіппеге әуелгі ілінген жуктің массасы қандай?

Карточка№2

1. Серіппеде тербеліп тұрған жүк, 7с ішінде 28 тербеліс жасайды. Тербелістің периодын анықта.

2. Ұзындығы 99.5см математикалық маятник 1 минутта 30 тербеліс жасайды. Еркін түсу үдеуін тап.

3. Математикалық маятниктің жібінің ұзындығын 3 есе арттырғанда оның тербеліс жиілігі қаншаға өзгереді?

Карточка№3

1. Серіппеде тербеліп тұрған жүк 5с ішінде 20 тербеліс жасайды. Тербелістің жиілігін анықта.

2. Серіппе өзіне ілінген массасы 3кг жүктің әсерінен 1 минутта 45 тербеліс жасайды. Серіппенің қатаңдығын анықта.

3. Бірдей уақыт ішінде математикалық маятниктердің біреуі 10, ал екіншісі 30 тербеліс жасайтын болса, олардың ұзындықтарының қатынасы қандай?

Карточка №4

1. Егер тербеліс периоды 0.5с болса, маятник 20 тербелісті қанша уақытта жасайды?

2. Қатаңдығы н\м серіппеге ілінген массасы 1.44кг жүктің тербеліс периоды мен жиілігін анықта.

3. Бірдей уақыт ішінде бір математикалық маятник 50, ол екіншісі 30 тербеліс жасайды. Егер олардың біреуі екіншісінен 32см қысқа болса, олардың ұзыңдықтарын табыңдар.

Карточка№5

1. Толқын жиілігі 100Гц, ал таралу жылдамдығы 5000м\c. Толқын ұзындығын тап.

2. Қатаңдығы 9.22н\м серіппеге ілінген массасы 0.143кг жүктің тербеліс периоды мен жиілігін анықта.

3. Екі маятниктің біреуі белгілі бір уақытты 10 тербеліс, ал екіншісі дәл сондай уақытта 6 тербеліс жасайды. Маятниктердің ұзындықтарының айырмасы 16см, олардың ұзындықтары неге тең?

Карточка№6

1. 2 минутта 60 тербеліс жасайтын маятниктің тербеліс жиілігі неге тең?

2. Массасы 9кг дене қатаңдығы 100н\м серіппеге бекітілген. Тербелістің жиілігін анықта.

3. Егер де серіппеде тербеліп тұрған жүкке массасы 100г кіртас ілінсе, тербеліс жиілігі 1.41 есе кемиді . серіппеге әуелгі ілінген жуктің массасы қандай?

Карточка№7

1. Ауадағы дыбыстың тербеліс жиілігі 2000Гц жылдамдығы 340м\с. Толқын ұзындығын тап.

2. Жібінің ұзындығы 0.141м математикалық маятниктің периоды мен жиілігін анықта.

3. Математикалық маятниктің жібінің ұзындығы 3 есе арттырғанда оның тербеліс жиілігі қаншаға өзгереді?

Карточка№8

1. Көл суының бетінде толқын 6н\м жылдамдықпен тарайды. Егер толқын ұзындығы 3м болса, жиілікті анықта.

2. Ұзындығы 80см маятник 1 минут ішінде 34 тербеліс жасаса, еркін түсу үдеуі неге тең болады?

3. Серіппеде тербеліп тұрған жүк 5с ішінде 20 тербеліс жасайды. Тербелістің жиілігін анықта.

Каточка№9

1. Камертон ұзындығы 0.5м дыбыс толқынын ұлағылдырады. Дыбыс жылбамдығы 340м\с. Камертон тербелісінің жиілігі қандай?

2. Қатаңдығы 300м\с серіппеде 32с ішінде 40 тербеліс жасайтын жүктің массасы неге тең?

3. Қатаңдығы 166н\м серіппеге ілінген массасы 1.44кг жүктің ткербеліс периоды мен жиілігін анықта.

Карточка№10

1. Серіппеде тербеліп тұрған жүк, 1 минутта 75 тербеліс жасайды. Тербеліс периодын анықта.

2. Жібінің ұзындығы 2.13м-ге тең математикалық маятниктің периоды мен жиілігін анықта.

3. Бірдей уақыт ішінде математикалық маятниктердің біреуі 10, ал екіншісі 30 тербеліс жасайтын болса, олардың ұзынддықтарының қатынасы қандай?

Қорытынды.

1. 1 секунд ішінде жасалатын толық тербеліс саны.

2. Амплитуданың өте тез артуын қандай құбылыс деп атайды.

3. Дыбыстың техникалық қабылдағышы.

4. Белгілі уақыт өткенде қайталанатын қозғалыстың түрі.

5. Адамның құлағы естілмейтін дыбыстың бір түрі.

6. Ығысудың ең үлкен мәні.

7. Дыбыстың кедергіден шағылуы.

8. Дыбыс қаттылығының өлшем бірлігі.

9. Материалдық нүктенің тепе-теңдік күйден ауытқуы.

10. Дыбыс жылдамдықтары тарайтын орта.

VIII.ДК. Үй тапсырмасын беру

Оқушыларды бағалау және үйге тапсырма беру.