Разработка урока по физике по трехуровневой технологии "Фотоэффект"

Оң жақ бағандағы тапсырмаларды құрастырушы мұғалімдердің есіне:

І кезең. Мұғалім алғашқы 5-7 минутта: а) ұйымдастыру сәтін өткізеді; б) өткен тақырып бойынша берілген деңгейлік тапсырмаларды үйде аяқтап орындап келу дәрежесі тексеріледі; в) төмендегі «Көпір» тапсырмаларын тексереді (алдымен жеке тексеріп шығады, сосын фронталды тексереді).

«КӨПІР» тапсырмалары

(оқушылар үйде орындап, бүгінгі сабаққа дайындалып келеді)

Бос орынды толтыр?

1. Жылулық сәулелену дегеніміз не?

Ж. қызған денелердің сәуле шығарып электромагниттік энергия таратуын жылулық сәулелену деп аталады.

2. Абсолют қара деп нені айтады?

Ж.өзіне түскен әр-түрлі жиіліктегі сәулелердің энергиясын толық жұтып жұтып алтын денені абсолют қара дене деп атайды.

3. Квант дегеніміз не?

Ж. Сәуле арқылы тарайтын немесе жұтылатын бір үлес энергия квант деп аталады.

4.Планк тұрақтысы:

Ж.h=6.62*10 Дж*сек

5.Ең кіші энергия үлесі үшін

Eo=h*v

ІІ кезең (топтық жұмыс) жаңа сабақты топтық жұмыс барысында оқушылардың өз бетімен меңгеруіне жағдай жасау: а) оқушылар төмендегі «Білу», «Түсіну», «Талдау», «Жинақтау» тәсілдеріне сәйкес тапсырмаларын өздері толтырады (10 минут); ә) жауаптарын мұғаліммен бірге талдайды (10 минут). Нәтижесі ауызша марапатталады.

1-қадам: теория бойынша «Білу» үшін тақырып мазмұнынан кім? Не?

кімнің? кімге? кімді? кімде? кімнен?кіммен? Қандай? Қай? Қашан? Не істеді? сияқты сұрақтарға жауап беретін толық ақпарат іріктелінуі керек..

Бос орынды толтыр:

1.Сәулелердің әсерінен электрондардың сұйық және қатты дене бетінен босап шығу құбылысын сыртқы фотоэлектлік эффект деп атайды.

2. Газдардағы электр тоғын разряд деп атаймыз.

3.Фотоэффект құбылысын түсіндіру түсіндіру жолын А.Эйнштейн тапты.

4. Электронның металдан басып, ұшып шығу үшін жасайтын жұмысын электронның шығу жұмысы деп аталады.

5.Эйнштейн формуласы: Ek=m*u2 hv=A шығу +mu2

6.Фотоэффект байқалатын жарықтың ең аз дегендегі жиілігін немесе оған сәйкес еклетін толқын ұзындығын фотоэффектінің қызыл шекарасы деп аталады.

7.Жарықтың толқындық және бөлшекті қасиеттерінің бірлігі жарықтың дуализімі деп аталады.

8.Фотоэффект құбылысын негізделіп. айырғыш.

9.Фотореле

2-қадам: теорияны «Түсіну» үшін неге? неліктен? себебі? не үшін? Дәлелде, түсіндір сұрақтары оқушының жоғарыда берген жауаптарына қойылады (оларды тереңдету үшін)

Cебебін түсіндір:

Себебін анықта:

1.Фотоэффект дегеніміз не?оның ашылуына қандай тәжірбие себепкер болды.....себебі: Жарық түскен кезде металл бетінен теріс зарядталған бөлшектердің басып шығатына белгілі болды тәжірбиеден.Ол электрондар ағыны екені анықталады.

2. Фотоэффект құбылысын анықтау үшін қандай қасметке сүйенеді? себебі:ол фотоэффект құбылысын түсіндіру үшін жарықтың бөлшектік әрі кванттық қасиетіне сүйенеді.

3. Фоторелені не үшін қолданылады? Себебі: Бұйым сәуле жолына тап болғанда,тізбекте ток үзіледі.ал бұйым сәуле жолынаң өткен соң фотореле токты қайта қосады.

3-қадам: теорияны «Талдау» үшін

1.Салыстыр,

2. Айырмашылығы неде?

3. Ұқсастығы неде?

4.Тақырыптың басты идеясын жаз деген тапсырмалар болу керек. Немесе 1-3 тапсырмаларды Венн диаграммасы арқылы қамтуға болады.

Венн диаграммасын түсіндір: Ұқсастығы Фотоэффект құбылысы

толқын бөлшек (корпус кулалық)

Тақырыптың басты идеясы:

1.Фотоэффект құбылысын түсіндіру ол үшін жарықтың бөлшектік әрі кванттық қасиетіне сүйенеді.

2. жарық несімен сипатталады:екі жақтылығымен.

а) толқындық жағынан танылса

б)екінші жолы бөлшек ( корпускула) фотондар ағыны.

3.Фотоэффект құбылысы – жарықтың бөлшектік қасиетінің айғағы.

Жарық дуализімі.(екі жақтылық)

4-қадам: теорияны «Жинақтау» үшін Қорытынды шығар, анықтама бер, мазмұнды жүйелі, кестені, тірек сызбаны, сөзжұмбақты толтыр немесе өзің құрастыр тағы с.с. басқа түрдегі тапсырмалар оқушының жоғарыдағы «тақырыптың басты идеясына» жазған жауабына қойылады.

Білгеніңді жинақта.

корпускула

Оқулықпен жұмыс (5 минут): төмендегі «Қолдану» және оқушының тақырып мазмұнына «Баға беруі» тәсілдеріне сәйкес, яғни рефлексия жасауға, эссе жазуға арналған, практика жүзінде бекіту тапсырмалары орындалады . Нәтижесі ауызша марапатталады.

5-қадам: практика жүзінде «Қолдану» (оқулықпен жұмыс жүргізу барысында тек қарапайым тапсырмалармен бекіту жүргізіледі. Дайын формулалар арқылы есептер шығару орындалады

1.егер сутегі атомы толқын ұзындығы l=4.86

10^-7см онда оның электронның энергиясы қаншылықты өзгереді?

Бер:Я= l=4.8610^-7см

Т/к Е=hl u=c



6-қадам: : практика жүзінде «Баға беру» (Сен қалай ойлайсың? Не істер едің? деген тапсырмалар оқушыға жоғарыда алған білімін (теория бойынша) және біліктілігін (практикасы бойынша) өмірдегі жағдаяттарды шешуге бағытталып қойылады

Cебебін түсіндір:

Сен қалай ойлайсың?

1.Электронның шығу жұмысы деп айтады?

ІІІ кезең: Деңгейлік тапсырмаларды орындап, балл жинау

ІІІ кезең (кері байланыс – бағалау кезеңі): Жеке жұмыс.

Жоғарыда меңгерген мазмұнды үш деңгейге іріктеп (әр деңгейдің білімділік, біліктілік, яғни құзыреттілік деңгейін анықтайтын тапсырмалар) оларды біртіндеп орындату арқылы балл жинату барысында оқушының құзіреттілік деңгейін анықтап, әділ бағалау жүзеге асырылады. Бұл тапсырмаларды оқушылар сабақтың соңына дейін қалған 15 минуттың 12 минутында орындайды + 3 минут қортынды жасалады.

Қалған тапсырмаларлы үйде аяқтап келеді. Қорытынды балл саны дәстүрлі бағаға айналдырылып, келесі сабақтың басында сынып журналына қойылады, мониторингке тіркеледі.

І деңгей (5 балл)

1-қадам: теория бойынша «Білу» үшін тақырып мазмұнынан кім? Не?кімнің? кімге? кімді? кімде? кімнен?кіммен? Қандай? Қай? Қашан? Не істеді? сияқты сұрақтарға жауап беретін толық ақпарат іріктелінуі керек.

Бос орынды толтыр:

1. тапсырма. Фотоэффект байқалатын жарықтың ең аз дегендегі жиілігін немесе оған сәйкес келетін толқын ұзындығын фотоэффектінің қызыл шекарасы деп аталады.

2. тапсырма. Фотон деп кез-келген жарық толқының айтады.

3. тапсырма.Фотон элементар бөлшек.

4. тапсырма. Планк тұрақтысы: h=6.62*10дж оқулықтан төменгі тапсырманы орында 50-49 39ж№2

2-қадам: практика жүзінде «Қолдану» (оқулықпен жұмыс.

ІІ кезеңнің 5-қадамындағы қарапайым тапсырмалар үлгісіндегі тапсырмалар орындалады)

Оқулықтан төменгі тапсырманы орында:§50-49 39№2

1-аралық нәтиже:

Бірінші деңгейде қалыптасқан құзіреттілік (білім, біліктілік) деңгейінің сапалық өлшемі (бірінші аралық өлшемі): – «дұрыс», «толық» деген білім сапасының түрлерімен сипатталады (Ю.К.Бабанский). Оқушының бұл алғашқы қадам нәтижесінің сандық өлшемі – бес балл = «сынақтан өтті» = «қанағаттандырарлық» білім деңгейінің өлшемі = «3» журналға қойылады, егер келесі деңгей тапсырмаларын меңгере алмаса.

ІІ деңгей: (5 балл + 4 балл = 9 балл)

3а-қадам: теорияны «Түсіну» үшін неге? неліктен? себебі? не үшін? Дәлелде, түсіндір сұрақтары оқушының жоғарыда берген жауаптарына қойылады (оларды тереңдету үшін)

1.электрон өрісті кернеуі 200В нүктеден орын ауыстырған.Электронның кинетикамлық энергиясы (е=1,6*10 Кл)

Бер:И=200B Ek=eu

т\к:Ek-?

Ek=1.6-10Кл*200В=320*10=3.2*10 дж

2.Толқын құзындығы 

Фотоның энегиясы (h=6.63*10дж*с=3*10 м/с)

Бер:α=5*10м

т/к Е-?

Е=h*c*α==4*10 дж

3б-қадам: теорияны «Талдау» үшін

1.Салыстыр,

2. Айырмашылығы неде?

3. Ұқсастығы неде?

4.Тақырыптың басты идеясын жаз деген тапсырмалар болу керек. ІІ кезеңде Венн диаграммасы арқылы орындалған тапсырманы кесте түрінде беріп, баланың білімін тексеруге болады.

Фотоэффект теориясының шығу кезеңі

1.Толқын ұзындығы α=5*10 м

Фотоның энергиясы: (h=6.63*10дж*с с=3*10 м/с)

А.8*10дж

В.4*10дж Е=h*c*α==4*10

С.2,26*10дж

Д.8,10дж

2. жарық жиілігі артқанда металл бетінен ыршып шығатын фотоэлектрондардың жылдамдығы 2 есе өседі.сонда тежеуші потенциал.

А.4 есе артады

В.2 есе артады

С.4есе артады

Д. 2 есе артады

3. әсері сыртқы фотоэффект құбылысына ғана негізделген құрал.

А.фотодиод

В.вакуммдік фотоэлемент

С.электрондық шам

Д.диод

4.толқын ұзындығы 1мкл фотон ның исимпульсі (h=6.63*10дж*с

А.6,6*10кг*см/с =1мкл=10м

В,6,6*10кг*см/с р-? Р=h*α=6.6*10 кг*м

С.6,6*10кг*см/с

Д.6,6*10кг*см/с

2- аралық нәтиже:

Екінші деңгейде қалыптасқан құзіреттілік деңгейдің сапалық өлшемі (екінші аралық өлшемі): – оқушының бірінші деңгейдегі «дұрыстылық» пен «толықтылдық» деп аталатын білім сапасының түрлеріне «тереңділік» пен «әрекеттілік» сияқты түрлері қосылады. Білім, біліктілік сапасының сандық өлшемі – алғашқы жинаған бес баллға + 4 балл = 9 балл = «4» , яғни «жақсы» деген баға журналға қойылады, егер оқушы келесі деңгейді меңгере алмас

ІІІ деңгей: (5 балл + 4 балл + 3 балл = 12 балл)

5-қадам: теорияны «Жинақтау» үшін Қорытынды шығар, анықтама бер, мазмұнды жүйеле, кестені, тірек сызбаны, сөзжұмбақты толтыр немесе өзің құрастыр тағы с.с. басқа түрдегі тапсырмалар оқушының жоғарыдағы «тақырыптың басты идеясына» жазған жауабына қойылады.

ІІ-кезең, 4-қадамда «жинақтауға» берілген тапсырма басқа формада беріліп, баланың білім деңгейі бағаланады.

1. Фотоэффект құбылысына негізделіп жасалған құрал (фотоэлемент)

2.Орыс ғалымы ( Сталетов)

3. Жарық квант (фотон)

4.Жарық бөлшегі (корпускула)

5.Фотоэффект құбылысын түсіндіру жолын тапқан ғылым (Эйнштейн)

6.Фотоэлементтерді қолджанатын айырғыш құрал (фотореле)

7.Кескіндерді сым арқылы беру.(фототелеграф)

8.Неміс ғалымы (Ф. Ленард)

9.Американ ғалымы (Мелликен)

10.h=6,62*10дж^-34с Планк тұрақтысы.

6-қадам: : практика жүзінде «Баға беру» (Сен қалай ойлайсың? Не істер едің? деген тапсырмаларды орындату арқылы оқушының жоғарыда алған білімін (теория бойынша) және біліктілігін (практикасы бойынша) өмірдегі жағдаяттарды шешуге қолдана алу дәрежесі бағаланады.

Сен қалай ойлайсың?

1.Эйнштейн фотоэффект құбылысын түсіндіру үшін қандай жолды таңдап алды? Өмірден мысал келтір.......

3-нәтиже:

Үшінші деңгейдің нәтижесі (түбегейлі көзделген нәтиже): алғашқы екі деңгейде жинаған 9 баллға + 3 балл =12 балл = «5» журналға қойылады. Оқушының білім сапасы білім стандарты көлемінде «дұрыс», «толық», «әрекеттілік» пен «тереңділік»-ке «жүйелілік» пен «саналылық» қосылып, барлығының жиынтығы «берік» білім болып саналады (Ю.К. Бабанский).