Оптика» жарық және жарық құбыластары тарауын қайталау

Сабақтың тақырыбы: «Оптика» жарық және жарық құбыластары тарауын

қайталау

Сабақтың мақсаты: Жарық толқындарының таралу ерекшеліктерімен оны

іске асыру әдістері туралы түсініктерін молайту.

Білімділігі: Әлемнің тіршілігі үшін жарықтың алатын орны туралы

өзіндік ой қорыту, білімдерін тереңдете түсу.

Дамытушылығы: Оқушылардың ой өрісін, шығармашылық қабілеттерін

дамыту.

Тәрбиелігі: Сыныпта жауапкершілікті сезіне отырып жұмыс

жасауға, өз жолдасының пікірін тыңдауға,

адамгершілікке тәрбиелеу.

Сабақтың типі: Қайталау сабағы

Пысықтау

Сабақтың әдісі: Жеке, топпен жұмыс, ой-қозғау.

Пән аралық байланыс: Жаратылыстану, қазақ әдебиеті.

Сабақтың көрнекілігі: Интерактивті тақта, дидактикалық материалдар.

Сабақтың жоспары:

1. Ұйымдастыру кезеңі

2. Сабақтың мақсатын түсіндіру, оқушыларды топқа бөліп, топ жетекшісін белгілеу.

3. 2 топтың дайындаған:

а) «Жарықтың таралу кезіндегі құбылыстары»

б) «Жарық табиғатының адам өміріндегі рөлі» мәнжазбасын тыңдау.

1. Ой қозғау. Қызығушылықты ояту.

2. Кім жылдам? Сұрақ-жауап.

3. «Физикалық жұмбақтар»

4. Есеп шығара білесін ба?

5. Қысқаша тест алу.

6. «Оптика» тарауын слайд арқылы қорытындылау.

І. Ой қозғау. Қызығушылығын ояту.

І топ

1 . Оптика дегеніміз не?

2. Б.ғ.д ІІІ ғасырдағы жарық табиғаты жөнінде көзқарастарын білдірген ежелгі грек философтары.

3. Жарықтың таралу заңы дегеніміз не?

4. Жарық көздері неше топқа бөлінеді?

5. Бізге ең жақын жұлдызды ата.

ІІ топ

1. Геометриллық оптика дегеніміз не?

2. Вакуумде жарық қандай жылдамдықпен таралады?

3. Оптикалық аспаптарды ата?

4. Плазмалық жарық көзіне не жатады?

5. Сандыққа нені тығып қоюға болмайды?

І. Ой қозғау. Қызығушылығын ояту.

І топ

1 . Оптика дегеніміз не?

Жарықтың табиғатын зерттейтін таралу заңдылықтарын зерттейтін физиканың саласын оптика деп атайды.

2. Б.ғ.д ІІІ ғасырдағы жарық табиғаты жөнінде көзқарастарын білдірген ежелгі грек философтары.

Пифагор, Евклид, Аристотель, Платон.

3. Жарықтың таралу заңы дегеніміз не?

Түзу сызықпен таралуы.

4. Жарық көздері неше топқа бөлінеді?

Екі: 1.дербес жарық көздері.

2.шағылған жарық көздері.

1. Бізге ең жақын жұлдызды ата.

Күн

ІІ топ

1. Геометриллық оптика дегеніміз не?

Жарықтың табиғатын қарастырмай, оның тек таралуын зерттейтін оптиканың бөлімі.

1. Вакуумде жарық қандай жылдамдықпен таралады?

с=300.000 км/с

1. Оптикалық аспаптарды ата?

Фотоаппарат, көз, микроскоп, телескоп

1. Плазмалық жарық көзіне не жатады?

Жарық қоңыздары, теледидар экраны, сиретілген газ.

1. Сандыққа нені тығып қоюға болмайды?

Жарық

ІІ. Кім жылдам? Сұрақ жауап

І топ.

1. Жарықтың интерференциясы дегеніміз не?

2. Жарықтың дисперсиясы дегеніміз не?

3. Жарықтың шағылуы дегеніміз не?

4. Дифракциялық тор деп нені айтамыз?

5. Жарықтың сыну заңын түсіндір.

ІІ топ.

1. Жарықтың дифракциясы дегеніміз не?

2. Жарықтың поллризациясы дегеніміз не?

3. Жарықтың сынуы дегеніміз не?

4. Спектр деп нені айтамыз.

5. Жарықтың шағылу заңын түсіндір.

ІІ. Кім жылдам? Сұрақ жауап

І топ.

1. Жарықтың интерференциясы дегеніміз не?

Кеңістіктің кейбір нүктелерінде толқындардың қабаттасуынан бір-бірін күшейтетін, ал басқа бір нүктелерінде керісінше бір-бірін әлсірететін құбылыс.

1. Жарықтың дисперсиясы дегеніміз не?

Күрделі ақ түсті спектрге ажырату құбылысы немесе заттың сыну көрсеткішінің түсетін жарықтың толқын ұзындығына тәуелділігі.

1. Жарықтың шағылуы дегеніміз не?

Екі ортаның шекарасына бағытталған жарық сәулесінің жүру бағытының өзгеру құбылысы.

1. Дифракциялық тор деп нені айтамыз?

Жарық дифракциясы байқалатын тосқауылдар мен саңылаулардың жиынтығы.

1. Жарықтың сыну заңын түсіндір.

Түскен сәуле, сынған сәуле екі ортаның шекарасындағы сәуленің түсу нүктесіне жүргізілген перпендикуляр бір жазықтықта жатады.

ІІ топ.

1. Жарықтың дифракциясы дегеніміз не?

Толқынның түзусызық бойымен таралудан ауытқуын немесе толқындардың тосқауылды айналып өтуін айтады.

1. Линза дегеніміз не?

Екі жағы сфералық беттермен шектелген мөлдір дене.

1. Жарықтың сынуы дегеніміз не?

Бірінші ортадан екінші ортаға өткенде жарық сәулелерінің таралу бағытының өзгеруі.

1. Спектр деп нені айтамыз.

Жарық көзінен шығып, призма арқылы өткенде пайда болған әр түрлі түстерден тұратын жолақтар.

1. Жарықтың шағылу заңын түсіндір.

Шағылу заңы. 1. Түскен сәуле, шығалған сәуле және екі ортаның шекарасындағы сәуленің түсу нүктесіне тұрғызылған перпендикуляр бір жазықтықта жатады.

2. ԃ бұрышы Ϫ шағылу бұрышына тең түсу.

ІІІ.Физикалық жұмбақтар.

1. Фазалары бірдей боп,

Тербеледі толқындар.

Кеңістікте бір жерде,

Кездеседі және олар.

max,min шарттары,

Орындалар сәтті боп.

Бұл жұмбақтың шешуін,

Кәне, кім тез таба алар.

1. Табиғатын жарықтың,

Зерттегендей жан-жақты.

Интерференция, дисперсия,

Құбылысында дәл тапқан.

Ағылшынның ғалымы кім?

1. Жаңбырлар тамшысында шағылады,

Аспаннан түсті жарық табылады.

Табиғаттың тамаша сұлулығын,

Көріп алып бар адам қайран қалады.

1. Жолаушыға әуелі тұр деп белгі береді,

Сәл кідіріп қайтадан,

«Жүруге» рұқсат береді.

Табиғатта екеуі,

Қосылып қай түс береді.

1. Күндіз қасыңнан қалмайды,

Бірақ ешкім ұстай алмайды.

Қорқақ па, қараңғыға бармайды.

1. Хабар алған алыстан,

Екі өріс табысқан.

1. Алпыс кісі аяқтасты

Ерте тұрып шайқасты

ІІІ.Физикалық жұмбақтар.

1. Фазалары бірдей боп,

Тербеледі толқындар.

Кеңістікте бір жерде,

Кездеседі және олар.

max,min шарттары,

Орындалар сәтті боп.

Бұл жұмбақтың шешуін,

Кәне, кім тез таба алар. (Интерференция құбылысы)

1. Табиғатын жарықтың,

Зерттегендей жан-жақты.

Интерференция, дисперсия,

Құбылысында дәл тапқан.

Ағылшынның ғалымы кім? (И.Ньютон)

1. Жаңбырлар тамшысында шағылады,

Аспаннан түсті жарық табылады.

Табиғаттың тамаша сұлулығын,

Көріп алып бар адам қайран қалады. (Кемпірқосақ)

1. Жолаушыға әуелі тұр деп белгі береді,

Сәл кідіріп қайтадан,

«Жүруге» рұқсат береді.

Табиғатта екеуі,

Қосылып қай түс береді. (Сары бағдаршам)

1. Күндіз қасыңнан қалмайды,

Бірақ ешкім ұстай алмайды.

Қорқақ па, қараңғыға бармайды. (Көлеңке)

1. Хабар алған алыстан,

Екі өріс табысқан. (Электромагниттік толқын)

1. Алпыс кісі аяқтасты

Ерте тұрып шайқасты (Кірпік)

ІҮ.Есеп шығара білесін ба?

І топ. Жарық Күннен қанша уақытта жетеді?

Берілгені:

С= 3 10⁸ м/с

R= 15 10¹⁰ м

t= ?

ІІ топ. Егер толқынның таралу жылдамдығы 340 м/с болса, 440гц жиілік кезіндегі толқын ұзындығын анықта.

Берілгені:

= 440 гц

= 340 м/с

Ʌ= ?

ІҮ.Есеп шығара білесін ба?

І топ. Жарық Күннен қанша уақытта жетеді?

Берілгені:

С= 3 10⁸ м/с С=

R= 15 10¹⁰ м t= = 500 с = 8 мин.

t= ?

ІІ топ. Егер толқынның таралу жылдамдығы 340 м/с болса, 440гц жиілік кезіндегі толқын ұзындығын анықта.

Берілгені:

= 440 гц Ʌ= Т

= 340 м/с Ʌ = = = 0,77 м

Ʌ= ?

Ү. Тест.

1. Жарық күннен жерге дейін қанша уақытта жетеді.

А) 8мин. В) 8 мин. 20сек. С) 20 сек.

1. Дисперсия қай тілден енген?

А) грек В) латын С) ағылшын

1. Жарық жылдамдығын өлшеудің лабораториялық әдісін кім ашты?

А) О.Релир В) И.Физо С) Т.Юм

1. Ньютон спектрді қандай заттың көмегімен жүзеге асырады?

А) призма В) линза С) айна

1. Қай түстің таралу жылдамдығы үлкен?

А) қызыл В) көк С) күлгін

1. Вакуумдағы жарық жылдамдығы неге тең?

А) 3 10⁸ м/с В) 3 10⁵ м/с С) 3 10⁶ м/с

1. Жарықтың толқын ұзындығын немен анықтайды?

А) дифракция торы В) микроскоп С) оптикалық аспап

1. Жарықтың қай түсі көп сынады?

А) қызыл В) күлгін С) көгілдір

1. Дисперсия нешеге бөлінеді?

А) 2 В) 3 С) 4

1. Жарықтың дифракциялық торды өткеннен кейін ауытқу бұрышы формуласы анықтайтын мұндағы ԃ деген не?

А) тор ұзындығы В) тор периоды С) тор жиілігі

Ү. Тест.

1. Жарық күннен жерге дейін қанша уақытта жетеді.

А) 8мин. В) 8 мин. 20сек. С) 20 сак.

1. Дисперсия қай тілден енген?

А) грек В) латын С) ағылшын

1. Жарық жылдамдығын өлшеудің лабораториялық әдісін кім ашты?

А) О.Релир В) И.Физо С) Т.Юм

1. Ньютон спектрді қандай заттың көмегімен жүзеге асырады?

А) призма В) линза С) айна

1. Қай түстің таралу жылдамдығы үлкен?

А) қызыл В) көк С) күлгін

1. Вакуумдағы жарық жылдамдығы неге тең?

А) 3 10⁸ м/с В) 3 10⁵ м/с С) 3 10⁶ м/с

1. Жарықтың толқын ұзындығын немен анықтайды?

А) дифракция торы В) микроскоп С) оптикалық аспап

1. Жарықтың қай түсі көп сынады?

А) қызыл В) күлгін С) көгілдір

1. Дисперсия нешеге бөлінеді?

А) 2 В) 3 С) 4

1. Жарықтың дифракциялық торды өткеннен кейін ауытқу бұрышы формуласы анықтайтын мұндағы ԃ деген не?

А) тор ұзындығы В) тор периоды С) тор жиілігі

1. Қызыл – күш қуаттың символы

2. Қызғылт сары – қызу қанды

3. Сары – күн шуағы, жылу символы

4. Жасыл – тіршілік түсі, жағымды

5. Көк – ашық аспан, өмір сүру.

6. Көгілдір – сенімділікті, білгерлікті

7. Күлгін – қайсарлықты

8. Ақ түс – тазалықтың, пәктіктің белгісі.

Сөз жұмбақ шешу (Призма)

І топ

	П
			Р

И

З

М

А

1. Жарық құбылыстарын зерттейтін бөлім.

2. Табиғаты ерекше бөлшектер ағыны.

3. Микропты үлкейтіп көрсететін құрал.

4. «Тірі» оптикалық аспап.

5. Ақ жарықты спектрге жіктейтін аспап.

6. Сфералық бетпен шектелген мөлдір дене.

Сөз жұмбақ шешу (Призма)

І топ

О

П

Т

И

К

А

Ж

А

Р

Ы

Қ

М

И

К

Р

О

С

К

О

П

К

Ө

З

П

Р

И

З

М

А

Л

И

Н

З

А

1. Жарық құбылыстарын зерттейтін бөлім.

2. Табиғаты ерекше бөлшектер ағыны.

3. Микропты үлкейтіп көрсететін құрал.

4. «Тірі» оптикалық аспап.

5. Ақ жарықты спектрге жіктейтін аспап.

6. Сфералық бетпен шектелген мөлдір дене.

Сөз жұмбақ шешу (Жарық)

ІІ топ

Ж

А

Р

Ы

Қ

1. Негізгі жарық көзі?

2. Ұсақ денелерді көруге арналған аспап?

3. Жақыннан, алыстан көргіштікті түзейтін құрал?

4. 3 10⁸ м/с шама нені сипаттайды?

5. Өзара байланысып тербелетін нүктелер жиынтығы.

Сөз жұмбақ шешу (Жарық)

ІІ топ

Ж

Ұ

Л

Д

Ы

З

Л

У

П

А

К

Ө

З

І

Л

Д

І

Р

І

К

Ж

Ы

Л

Д

А

М

Д

Ы

Қ

Т

О

Л

Қ

Ы

Н

1. Негізгі жарық көзі?

2. Ұсақ денелерді көруге арналған аспап?

3. Жақыннан, алыстан көргіштікті түзейтін құрал?

4. 3 10⁸ м/с шама нені сипаттайды?

5. Өзара байланысып тербелетін нүктелер жиынтығы.