Математикалы? маятникті? тербелісін аны?тау

Саба?ты? та?ырыбы: Математикалы? маятникті? тербелісін аны?тау»

Саба?ты? ма?саты:

Білімділік:

механикалы? ж?не электромагниттік терлістерді? айырмашылы?ы мен ??састы?ын к?рсету. Т?жірибе ар?ылы тербеліс периодыны? маятник ?зынды?ына т?уелді болатынын д?лелдеу. О?ушыларды? маятникті? т?рмыста?ы, техникада?ы ж?не ?мірдегі ?олданылуы туралы т?сінігін ?алыптастыру

Дамытушылы?:

Логикалы? ойлау ?абілетін дамыту, есте са?тауын, ты?дау?а, есептеу да?дысын, шы?армашыл? ж?мыс істеуге, ?орытынды жасау?а, тапсырмаларды орындау кезінде шапша?ды? реакциясын ?алыптастыру?а да?дыландыру.

Т?рбиелік:

О?ушыларды? ма?сат?а жету барысында жауапкершіліктерін жетілдіру, ?здеріні? білім н?тижесіне саналы к?з?арасын ?алыптастыру..?збеттерімен, топпен біріге отырып, шешім шы?ара білуге ?йрету. О?ушыларды? п?нге деген ?ызы?ушылы?ын, ынтасын, ізденісін арттыру. Топпен ауызбіршілікте ж?мыс жасай білуге т?рбиелеу.

Саба?ты? к?рнекілігі: компьютер, электронды о?улы?, жіпке байлан?ан шар, штатив, ?лшеуіш таспа, секундомер, ?лестірмелі ?а?аздар, зертханалы? ж?мыс тапсырмасы

П?н аралы? байланыс: математика,денешыны?тыру, музыка

Саба?ты? ?діс т?сілі:

зертханалы? ж?мыс,
топты? ж?не жеке ж?мыс,
?рт?рлі ойындар

Саба? т?рі: білімін ?орытындылау

Саба? жоспары:

?йымдастыру б?лімі
- С?лемдесу.
- Оушыларды? саба??а дайынды?ын тексеру
- Ма?сат ?ою
?й тапсырмасын тексеру (зертханалы? ж?мысты орындау).
- Ми?а шабуыл
- «Бинго» ойыны
- Баяндама «Домбыраны? ??рылысы»

3. Зертханалы? ж?мысты орындау ж?не ?ор?ау

4. «Ойлан тап» ойыны

5. Ба?алау

6. ?йге тапсырма беру

Саба? барысы:

І. ?йымдастыру кезе?і

саба? жоспарымен таныстыру.

ХХІ ?ыс?ы олимпиада ойындар Ресей тарихында ал?аш рет ?ара те?із жа?алауында?ы Сочи ?аласында 7-21 а?пан аралы?ында ?тпек екені белгілі. 2014 жыл?ы ?ыс?ы олимпиада ойындарыны? бойт?мары ретінде А? аю, Барыс ж?не ?оян алынып отыр. Бойт?мар ретінде алыну себебі:

- А? аю- айналасы ?ар мен м?зда?тардан ?орша?ан ендікте ?мір суруге бейім,соны? н?тижесінде керлинг ойнауда, ша??ы мен коньки тебуді? шебері ж?не орысты? с?йікті ?лтты? кейіпкері ретінде алын?ан.

- Барысы – бас?а а?дар?а ?ара?анда ?те мы?ты ж?не шапша?. Сонымен ?атар Кавказ тауларыны? шы?дарында?ы а?аштарда тіршілік ететін тау ??т?арушысы – альпинист немесе сноубордист ретінде алын?ан.

- ?оян – ол да спорт ойындарына ?атысушы, орман мектебіне жа?сы ?йренген ж?не жас ?рпа?ты? та?дауы ретінде алын?ан эмблемасыны? бірі.

Сонды?тан О?ушылар б?гінгі бізді? саба?ымыз халы?аралы? ХХІ-ші ?ыс?ы олимпиада ойындарына арналма?. Осы ашы? саба?ымызды? же?імпаз тобы ХХІ ?ыс?ы олимпиада ойындарын жолдама алады.

ма?сат ?ою
саба?ты? ?ткізуге психологиялы? ?зірлік:

Бірде ата?ты философ Сократтан: «Сізді? ойы?ызша, адам ?міріндегі е? же?іл н?рсе не?»- деп с?рапты. Сонда ??лама: «Е? же?ілі-бас?аны ?йрету, е? ?иыны-?зі?ді-?зі? танып білу»,-деген екен.

Физика саба?ында біз д?ниені танып-білуді ?йренеміз. Біз д?ниені ?алай танып, сезінеміз: ойшылдар ретінде ме, алде счуретшілерше ме? Осы отыр?ан сіздерді? аралары?ызда ойшылдар да, суретшілнр де бар.

Б?гін ?з ?абілетімізді, ісерлігімізді, ?йымшылды?ымызды «Математикалы? маятникті? тербелісін аны?тау» саба?ында к?рсетуге тырысайы?

Ал?ан білімімізді бекіту ?шін біз алдары?да?ы шы??а к?терілуіміз керек. Осы шы?да ?ай топ е? коп кубок алса сол топ жолдама алады.

?рбір т?бені ?ту ?шін онда?ы тапсырманы орындау керек.

ІІ. ?й тапсырмасын тексеру

ми?а шабуыл:

(о?ушылар м??алімнен ?а?аз?а жазыл?ан с?ра?тарды алады)

І топты? м?шелері ІІ топты? м?шелеріне с?ра? ?ояды, ІІ топты? м?шелері І топты? м?шелеріне с?ра? ?ояды.

Жауаптары

тербелмелі ?оз?алыс дегеніміз не? Мысал келтірі?дер ( тербелмелі ?оз?алыс деп к?нделікті ?мірде болатын ?оз?алыстар, я?ни желді? со??аны, талды? б?та?ыны? тербелісі, бір ?шы ?ыс?ыш?а бекітілген метал пласинаны? майыстырып жіберген ?оз?алысы, ?ткеншек, бесік домбыра ішегі)
механикалы? ж?не электромагниттік тербелістерді? арасында ?андай ??састы? бар?(??састы?ы электромагниттік тербелісте ток к?ші, заряд, кернеу, болса, ал механикалы? тербелісте период, жиілігі периодты т?рде µзгеріп отырады)
Еріксіз тербеліс дегеніміз не? (сырт?ы периодты к?шті? ?рекетінен болатын тербелістер)
Егер шарды? астына электромагнитті ?оятын болса?, темір шары бар маятникті? тербеліс периоды ?алай ?згереді? (периоды артып, тербеліс ?за? уа?ыт?а созылады)
Еркін тербеліс дегеніміз не? (ж?йе тепе-те?дік к?йінен шы?арлып, ?зіне ерік берілген со? пайда болатын тербеліс )
?андай ??былысты резонанс деп атайды? (м?жб?р етуші к?шті? тербеліс жиілігі мен тербелмелі ж?йені? меншікті жиілігі д?л келген кездегі ??былыс)
Тербелмелі контур дегеніміз не? (электромагниттік тербелістер алу?а болатын, тізбектей жал?ан?ан конденсатор мен катушкадан т?ратын тізбек)
?шетін дегеніміз не? (еркін тербелістер ?рт?рлі кедергілерде энергияны? шы?ындалуына байланысты ?шуін атайды)

(с?ра??а д?рыс жауап берген о?ушылар, ба?алау пара?ына ?пай ?ояды. Д?рыс жауап-1 кубок)

2. «Бинго» ойыны

Топ м?шелері жетіспейтін шамалар толтырады ж?не д?рыс жауапты тексереді.

(бос торлар пердемен жабылады, орындап бол?ан со? жауаппен тексереді)

№

Физикалы? шамалар

формулалар

?лшем бірлігі

белгіленуі

Тербеліс периоды

Гц

Маятникті? ?зынды?ы

Толы? энергия

3. Баяндама «Домбыра ??рылысы»

Домбыра 3 б?ліктен т?рады. Бас б?лігі, мойыны, шана?. Басында ??ла?тары, шайтан тиегі орналасады. Мойын б?лігінде пернелер, шана?та тиек, ойы?, ілгек орналасады. Домбыра- ?рбір ??рылымды? элементтеріні? ?ызметін жалпы физикалы? к?рделі за?дармен т?сіндірілетін ?лтты? акустикалы? –аспап.

Статистикалы? тепе-те?дік.

А) Домбыра т?рде ілулі т?р?анда немесе шертпей жай ?ана ?олымыз?а ал?анда барлы? б?ліктері ?зара тепе-те?дікте т?рады.

а-табалдыры? тиекті? биіктігі

в-шайтан тиекті? биіктігі

а1, а2- домбыра бойы мен ішекті? арасында?ы б?рыш.

L1-табалдыры? тиектен домбыра т?біне дейінгі ?ашы?ты?.

L2- шайтан тиектен домбыра т?біне дейінгі ?ашы?ты?,

L-домбыра ?зынды?ы.

Егер домбыра ішегін ?олымызбен шертсек белгілі бір ?н естиміз.
Тепе-те?дікте т?р?ан ішекті шертіп тербеліс тудырды?.
Ішекті? тербелісі ауа ар?ылы, бізді? ??ла?ымыз?а жетеді.
Бізді? к?зімізге к?рінбегенімен домбыраны? беттік та?тайы да к?рделі тербеліске ?шырайды.

Дыбыс ауада таралып тербеліс тудырады. Дыбыстарды? осындай ауыт?уы дифракция деп аталады. Міне осындай ?арапайым ??былыстар ар?ылы домбыра тербелісін т?сіндіруге болады.

ІІІ. Білімді бекіту (зертханалы? ж?мысты орындау).

Алдын ала зертханалы? ж?мысты? барысы мен орындауы таратылады. Бірінші топ аспаптарды жинай отырып жасайды, ал екінші топ электронды? о?улы?та?ы виртуалды зертханалы? ж?мысты жасайды. Ж?мысты ая?тап бол?аннан кейін, есептеулерін ж?ргізіп, ?орытындылайды.

ІV. «Ойлан тап» с?ра?-жауап ойыны

№1. Тербеліс деген не?

Денені? бас?а денелермен салыстыр?анда орныны? ?згеруі.
Белгілі уа?ыт ?ткенде, ?айталанып отыратын процестерді айтады.
Денені ??райтын б?лшектерді? ?оз?алысы.

№2 Т?менде келтірілген ?оз?алыстарды?, ?айсысы механикалы? тербеліске жатады.

1.?зынды??а секіріп жат?ан спортсменні? ?оз?алысы

2.Жерге т?сіп келе жат?ан допты? ?оз?алысы.

3.?ткеншекті? ?оз?алысы.

№3 Тербеліс периодын ?андай формуламен ?рнектейді.

1.Т= n\t 2. T= V\U 3. T=t\n

№4 Тербеліс жиілігі дегеніміз не?

1.Толы? бір тербеліс жасау?а кеткен уа?ыт.

2. 1 секунд ішінде жасалатын тербеліс саны.

3. Ы?ысуды? е? ?лкен м?ні.

№5 Жиілікті? ?лшем бірлігі ?айсысы?

1 секунд
Герц
метр

№6 Серіппелі маятникті? тербелу периодын ?андай формуламен ?рнектейді?

1. 2. 3.

№7 1 минутта 30 тербеліс жасайтын маятникті? тербеліс жиілігі неге те??

1. 2 Гц 2. 30 Гц 3. 0.5 Гц

№8 Гармониялы? тербеліс ?ай те?деумен сипатталады?

x=xmsinυt 2. x=xmsinωt 3. x=xmsinπt

№9 Тербеліс периодын а?ылшын ?алымы У.Томсон ?ай жылы ?орытып шы?арды?

1. 2. 1853 ж

№10. Математикалы? маятник жібіні? ?зынды?ы арттырса, не болады?

1) Маятникті? периоды да, жиілігі де артады.

2) Маятникті? периоды да, жиілігі де азаяды.

3) Маятникті? периоды артады, ал жиілігі азаяды.

Саба?ты ?орытындылау.

Рефлексия жасау.

1. Б?гінгі саба?та біз не білдік?

2. Ал осы ал?ан білімдері? сендерге не ?шін керек?

3. Біз алдымыз?а ?ой?ан ма?сатымыз?а жеттік пе?

4. Келесі саба?тардан ?андай ма?л?мат ал?ылары? келеді?

V. Ба?алау

«Шы??а» жеткен о?ушы – «5» ба?асы
«3 т?беге» жеткен о?ушылар?а – «4» ба?асы
«2 т?беге» жеткен о?ушы?а – «3» ба?асы

VІ. ?йге тапсырма беру

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?

Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.

Быстро и объективно проверять знания учащихся.

Сделать изучение нового материала максимально понятным.

Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.

Наладить дисциплину на своих уроках.

Получить возможность работать творчески.

=> ПОЛУЧИТЬ СУПЕРСПОСОБНОСТИ УЧИТЕЛЯ <=

Просмотр содержимого документа
«Математикалы? маятникті? тербелісін аны?тау »

Сабақтың тақырыбы: Математикалық маятниктің тербелісін анықтау»

Сабақтың мақсаты:

Білімділік:

механикалық және электромагниттік терлістердің айырмашылығы мен ұқсастығын көрсету. Тәжірибе арқылы тербеліс периодының маятник ұзындығына тәуелді болатынын дәлелдеу. Оқушылардың маятниктің тұрмыстағы, техникадағы және өмірдегі қолданылуы туралы түсінігін қалыптастыру

Дамытушылық:

Логикалық ойлау қабілетін дамыту, есте сақтауын, тыңдауға, есептеу дағдысын, шығармашылқ жұмыс істеуге, қорытынды жасауға, тапсырмаларды орындау кезінде шапшаңдық реакциясын қалыптастыруға дағдыландыру.

Тәрбиелік:

Оқушылардың мақсатқа жету барысында жауапкершіліктерін жетілдіру, өздерінің білім нәтижесіне саналы көзқарасын қалыптастыру. .Өзбеттерімен, топпен біріге отырып, шешім шығара білуге үйрету. Оқушылардың пәнге деген қызығушылығын, ынтасын, ізденісін арттыру. Топпен ауызбіршілікте жұмыс жасай білуге тәрбиелеу.

Сабақтың көрнекілігі: компьютер, электронды оқулық, жіпке байланған шар, штатив, өлшеуіш таспа, секундомер, үлестірмелі қағаздар, зертханалық жұмыс тапсырмасы

Пән аралық байланыс: математика,денешынықтыру, музыка

Сабақтың әдіс тәсілі:

зертханалық жұмыс,
топтық және жеке жұмыс,
әртүрлі ойындар

Сабақ түрі: білімін қорытындылау

Сабақ жоспары:

Ұйымдастыру бөлімі
- Сәлемдесу.
- Оушылардың сабаққа дайындығын тексеру
- Мақсат қою
Үй тапсырмасын тексеру (зертханалық жұмысты орындау).

Миға шабуыл
«Бинго» ойыны
Баяндама «Домбыраның құрылысы»

3. Зертханалық жұмысты орындау және қорғау

4. «Ойлан тап» ойыны

5. Бағалау

6. Үйге тапсырма беру

Сабақ барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі

сабақ жоспарымен таныстыру.

ХХІ қысқы олимпиада ойындар Ресей тарихында алғаш рет Қара теңіз жағалауындағы Сочи қаласында 7-21 ақпан аралығында өтпек екені белгілі. 2014 жылғы қысқы олимпиада ойындарының бойтұмары ретінде Ақ аю, Барыс және Қоян алынып отыр. Бойтұмар ретінде алыну себебі:

- Ақ аю- айналасы қар мен мұздақтардан қоршаған ендікте өмір суруге бейім,соның нәтижесінде керлинг ойнауда, шаңғы мен коньки тебудің шебері және орыстың сүйікті ұлттық кейіпкері ретінде алынған.

- Барысы – басқа аңдарға қарағанда өте мықты және шапшаң. Сонымен қатар Кавказ тауларының шыңдарындағы ағаштарда тіршілік ететін тау құтқарушысы – альпинист немесе сноубордист ретінде алынған.

- Қоян – ол да спорт ойындарына қатысушы, орман мектебіне жақсы үйренген және жас ұрпақтың таңдауы ретінде алынған эмблемасының бірі.

Сондықтан Оқушылар бүгінгі біздің сабағымыз халықаралық ХХІ-ші Қысқы олимпиада ойындарына арналмақ. Осы ашық сабағымыздың жеңімпаз тобы ХХІ қысқы олимпиада ойындарын жолдама алады.

мақсат қою
сабақтың өткізуге психологиялық әзірлік:

Бірде атақты философ Сократтан: «Сіздің ойыңызша, адам өміріндегі ең жеңіл нәрсе не?»- деп сұрапты. Сонда ғұлама: «Ең жеңілі-басқаны үйрету, ең қиыны-өзіңді-өзің танып білу»,-деген екен.

Физика сабағында біз дүниені танып-білуді үйренеміз. Біз дүниені қалай танып, сезінеміз: ойшылдар ретінде ме, алде счуретшілерше ме? Осы отырған сіздердің араларыңызда ойшылдар да, суретшілнр де бар.

Бүгін өз қабілетімізді, ісерлігімізді, ұйымшылдығымызды «Математикалық маятниктің тербелісін анықтау» сабағында көрсетуге тырысайық

Алған білімімізді бекіту үшін біз алдарыңдағы шыңға көтерілуіміз керек. Осы шыңда қай топ ең коп кубок алса сол топ жолдама алады.

ШЫҢ

4 төбе

3 төбе

2 төбе

1 төбе

Әрбір төбені өту үшін ондағы тапсырманы орындау керек.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру

миға шабуыл:

(оқушылар мұғалімнен қағазға жазылған сұрақтарды алады)

І топтың мүшелері ІІ топтың мүшелеріне сұрақ қояды, ІІ топтың мүшелері І топтың мүшелеріне сұрақ қояды.

Жауаптары

тербелмелі қозғалыс дегеніміз не? Мысал келтіріңдер ( тербелмелі қозғалыс деп күнделікті өмірде болатын қозғалыстар, яғни желдің соққаны, талдың бұтағының тербелісі, бір ұшы қысқышқа бекітілген метал пласинаның майыстырып жіберген қозғалысы, әткеншек, бесік домбыра ішегі)
механикалық және электромагниттік тербелістердің арасында қандай ұқсастық бар?

(ұқсастығы электромагниттік тербелісте ток күші, заряд, кернеу, болса, ал механикалық тербелісте период, жиілігі периодты түрде µзгеріп отырады)

Еріксіз тербеліс дегеніміз не? (сыртқы периодты күштің әрекетінен болатын тербелістер)
Егер шардың астына электромагнитті қоятын болсақ, темір шары бар маятниктің тербеліс периоды қалай өзгереді? (периоды артып, тербеліс ұзақ уақытқа созылады)
Еркін тербеліс дегеніміз не? (жүйе тепе-теңдік күйінен шығарлып, өзіне ерік берілген соң пайда болатын тербеліс )
Қандай құбылысты резонанс деп атайды? (мәжбүр етуші күштің тербеліс жиілігі мен тербелмелі жүйенің меншікті жиілігі дәл келген кездегі құбылыс)
Тербелмелі контур дегеніміз не? (электромагниттік тербелістер алуға болатын, тізбектей жалғанған конденсатор мен катушкадан тұратын тізбек)
Өшетін дегеніміз не? (еркін тербелістер әртүрлі кедергілерде энергияның шығындалуына байланысты өшуін атайды)

(сұраққа дұрыс жауап берген оқушылар, бағалау парағына ұпай қояды. Дұрыс жауап-1 кубок)

2. «Бинго» ойыны

Топ мүшелері жетіспейтін шамалар толтырады және дұрыс жауапты тексереді.

(бос торлар пердемен жабылады, орындап болған соң жауаппен тексереді)

№	Физикалық шамалар	формулалар	өлшем бірлігі	белгіленуі
1	Тербеліс периоды
2			Гц
3
4	Маятниктің ұзындығы
5				L
6			Ф
7
8	Толық энергия
9

3. Баяндама «Домбыра құрылысы»

Домбыра 3 бөліктен тұрады. Бас бөлігі, мойыны, шанақ. Басында құлақтары, шайтан тиегі орналасады. Мойын бөлігінде пернелер, шанақта тиек, ойық, ілгек орналасады. Домбыра- әрбір құрылымдық элементтерінің қызметін жалпы физикалық күрделі заңдармен түсіндірілетін ұлттық акустикалық –аспап.

Статистикалық тепе-теңдік.

А) Домбыра төрде ілулі тұрғанда немесе шертпей жай ғана қолымызға алғанда барлық бөліктері өзара тепе-теңдікте тұрады.

а
-табалдырық тиектің биіктігі

в-шайтан тиектің биіктігі

а₁, а₂- домбыра бойы мен ішектің арасындағы бұрыш.

L₁-табалдырық тиектен домбыра түбіне дейінгі қашықтық.

L₂- шайтан тиектен домбыра түбіне дейінгі қашықтық,

L

-домбыра ұзындығы.

Егер домбыра ішегін қолымызбен шертсек белгілі бір үн естиміз.

Тепе-теңдікте тұрған ішекті шертіп тербеліс тудырдық.
Ішектің тербелісі ауа арқылы, біздің құлағымызға жетеді.
Біздің көзімізге көрінбегенімен домбыраның беттік тақтайы да күрделі тербеліске ұшырайды.

Дыбыс ауада таралып тербеліс тудырады. Дыбыстардың осындай ауытқуы дифракция деп аталады. Міне осындай қарапайым құбылыстар арқылы домбыра тербелісін түсіндіруге болады.

ІІІ. Білімді бекіту (зертханалық жұмысты орындау).

Алдын ала зертханалық жұмыстың барысы мен орындауы таратылады. Бірінші топ аспаптарды жинай отырып жасайды, ал екінші топ электрондық оқулықтағы виртуалды зертханалық жұмысты жасайды. Жұмысты аяқтап болғаннан кейін, есептеулерін жүргізіп, қорытындылайды.

ІV. «Ойлан тап» сұрақ-жауап ойыны

№1. Тербеліс деген не?