Саба?ты? та?ырыбы: «Магнит ?рісі. Т?ра?ты магниттер. Т?ра?ты магниттерді? магнит ?рісі. Жерді? магнит ?рісі. Аспан денелеріні? магнит ?рісі».
Саба?ты? ма?саты: 1. Т?ра?ты магниттер. Т?ра?ты магниттерді? магнит ?рісі.
Жерді? магнит ?рісі. Аспан денелеріні? магнит ?рісі жайлы білім
да?дыларын ?алыптастыру ж?не бекіту.
2. Т?ра?ты магниттер. Т?ра?ты магниттерді? магнит ?рісі.
Жерді? магнит ?рісі. Аспан денелеріні? магнит ?рісі
жайлы білімдерін дамыту, белсенділігін арттыру, е?бекке баулу.
3. О?ушыларды? п?нге деген ?ызы?ушылы?ын арттырып, ?зін-?зі
бас?арып, топпен ж?мыс істей білуге т?рбиелеу.
Саба?ты? т?рі: жарыс саба?.
Саба?ты? типі: жа?а білім ме?герту.
Саба?ты? ?дісі: с?ра?-жауап, топпен ж?мыс.
Саба?ты? к?рнекілігі: интерактивті та?та, формулалар, есептер, с?ра?тар, тест тапсырмалары.
Саба?ты? барысы:
І. ?йымдастыру кезе?і
ІІ. ?й тапсырмасын тексеру (с?ра?-жауап б?лімі)
ІІІ. Жа?а саба?
ІV. Саба?ты бекіту
V. Ой сергіту
VІ. Ба?алау
VІІ. ?йге тапсырма
І. ?йымдастыру кезе?і (с?лемдесу, т?гелдеу, зейіндерін саба??а аудару).
ІІ. ?й тапсырмасын тексеру. ?ойылатын с?ра?тар:
Электр тогы дегеніміз не?
Тізбек б?лігі ?шін Ом за?ы ?алай т?жырымдалады?
?андай электрлік ?ш шаманы білеміз?
Ток к?ші деп нені айтады? ?лшем бірлігі, аны?тамасы?
Кернеу дегеніміз не? ?лшем бірлігі, аны?тамасы?
?ткізгішті? кедергісі деп нені айтады? ?лшем бірлігі, аны?тамасы?
?ткізгіштерді ?андай екі т?сілмен ?осу?а болады? ?ткізгіштерді ?осуды? белгілері?
Электр тогыны? ж?мысы дегеніміз не? Формуласы, ?лшем бірлігі?
Электр тогыны? ?уатын ?алай есептейді? ?лшем бірлігі, формуласы?
Джоуль Ленц за?ы ?алай айтылады?
?ыс?а т?йы?талу дегеніміз не?
ІІІ. Жа?а саба?.
Т?ра?ты ж?не ?арапайым магниттер деп магниттелуін ?за? уа?ыт са?тайтын денелерді айтамыз. М?ндай денелерге таби?и магниттік теміртас жатады.
Т?ра?ты магниттерді? ?асиеттері
Магнитті? ?рт?рлі б?ліктері ?рт?рлі магниттеледі, е? к?п магниттік тартылу к?ші магниттік полюстер деп аталатын магнитті? ?штарында болады.
Магниті? бір - біріне ??самайтын екі полюсі бар
Солт?стік: N
О?т?стік: S
Магниттерді? т?рлері к?п та?а т?різді, жола? магниттер болып табылады.
Магнит сызы?тары магниті? солт?стік полюсінен шы?ып, о?т?стік полюсіне енеді.
Жерде де магнит ?рісі бар екені белгілі. Магнит темір рудасыны? орасан зор кені бар жер ?ойнауында жергілікті магнит ?рістері пайда болады. М?ндай жергілікті ?рістер магниттік аномалиялар деп аталады.
Е? бір ?лкен магниттік аномалия - Ресейдегі Курск магниттік аномалиясы болып табылады.
Аномалия - ауыт?улы?
Жер астында к?п магнит кені жат?анды?тан, сол жерде жер бетіндегі магнитизмні? ?деттегіден ауыт?уы.
Жерде ед?уір магнит ?рісі бар екені, оны жер бетіне жа?ын, ?р н?ктеде істікке
бекітілген немесе жіпке ілінген магнит тілшесіні? бір ?шы солт?стікті, екіншісі о?т?стікті к?рсетіп орналасатынына ?арап білуге болатыны бізге м?лім. Б?л магнит тілшесі жерді? магниттік сызы?тарын бойлай орналасатынын білдіреді.
Жерді? магнит полюстері географиялы? полюстерімен с?йкес келмейді ж?не уа?ыт ?тумен ?з орнын ?згертеді. Жерді? о?т?стік ж?не солт?стік екі полюсі бар. Магнит темір рудасыны? орасан зор кені бар жер ?ойнауында жергілікті магнит ?рістері пайда болады. М?ндай жергілікті ?рістер магниттік аномалиялар деп аталады. Е? бір ?лкен магниттік аномалия Ресейдегі Курск магниттік аномалиясы болып табылады.
Жерді? магнит ?рісі планета т??ірегіндегі ?арышты? ке?істіктегі физикалы? жа?дайлар?а ед?уір ?сер етеді. Ол жер бетін тіршілік иелеріне зиянды ?сер ететін ?арышты? с?уле шы?арудан ?ор?айды.
Біра? кейде к?нні? белсенділігі к?шейген кезде К?н бетінен магнит ?рісі жерді? магнит ?рісін ?згертетін ж?не магнит дауылдарын тудыратын зарядтал?ан б?лшектер а?ыны шы?арылады.
Магниттік ?асиеттер тек жерге ?ана емес, бас?а аспан денелеріне де т?н. К?нді зерттеу онда магнит ?рісі бар екенін к?рсетті. К?н атмосферасында болып жат?ан к?птеген ??былыстар (?ара да?тарды?, факельдерді? протуберанцтарды? пайда болуы ж?не т.б.) жергілікті к?шті магнит ?рістеріні? пайда болуымен ж?не дамуымен ты?ыз байланысты. Б?л айма?тар белсенді айма?тар деп аталады. Сонымен, К?нде ?ара да?тар бірнеше к?ннен бірнеше ай?а дейін к?рінетін т?ра?сыз, айнымалы айма?тар бар. Да?тар негізінен тобымен бай?алады. К?нні? айналу ба?ытымен бірінші орналас?ан да? басы, со??ысы ??йры?ы деп аталады. Б?л да?тарды? ?арама-?арсы полюстері бар, мысалы, біріншілері солт?стік, ал со??ылары о?т?стік магниттік полюске ие. Осылайша да?тар тобы зор магнитті ??райды. Да?тарды? магнит ?рісі к?нні? жалпы магнит ?рісінен мы?да?ан есе арты?. Жерді? магнит ?рісіні? к?шті ?йыт?уы – магниттік дауылдар.
Магнит ?рістері ж?лдызаралы? ке?істікте де бар. Олар жерді? магнит ?рісінен онда?ан мы? есе ?лсіз, біра? ?зыннан ?за??а созыл?ан, сонды?тан ж?лдызаралы? ке?істіктегі б?лшектерді? ?оз?алысына ?лкен ?сер етеді. Айда, Шолпанда магнит ?рісі жо?. Марста Жердегіге ?ара?анда 500 есе ?лсіз магнит ?рісі табылып отыр ж?не оны? полюсі Жер ?рісіні? полюсіне ?арама-?арсы.
ІV. Саба?ты бекіту.
1.Т?ра?ты магниттер дегеніміз не?
2. Магнитті? ?анша полюсі бар?
3. Аспан денелерінде магнит ?рісі бола ма?
4. Аномалия ??ымына т?сінік
5. О?т?стік полюс ?алай белгіленеді?
V. Ой сергіту.
VІ. Ба?алау.
VІІ. ?йге тапсырма беру §52,53.
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Просмотр содержимого документа
«Магнит ?рісі. Т?ра?ты магниттер. »
Күні: 3.03.2014ж.
Пәні: Физика
Сыныбы: 8 «В»
Сабақ №48
Сабақтың тақырыбы: «Магнит өрісі. Тұрақты магниттер. Тұрақты магниттердің магнит өрісі. Жердің магнит өрісі. Аспан денелерінің магнит өрісі».
Сабақтың мақсаты: 1. Тұрақты магниттер. Тұрақты магниттердің магнит өрісі.
Жердің магнит өрісі. Аспан денелерінің магнит өрісі жайлы білім
дағдыларын қалыптастыру және бекіту.
2. Тұрақты магниттер. Тұрақты магниттердің магнит өрісі.
Жердің магнит өрісі. Аспан денелерінің магнит өрісі
жайлы білімдерін дамыту, белсенділігін арттыру, еңбекке баулу.
3. Оқушылардың пәнге деген қызығушылығын арттырып, өзін-өзі
басқарып, топпен жұмыс істей білуге тәрбиелеу.
Сабақтың түрі: жарыс сабақ.
Сабақтың типі: жаңа білім меңгерту.
Сабақтың әдісі: сұрақ-жауап, топпен жұмыс.
Сабақтың көрнекілігі: интерактивті тақта, формулалар, есептер, сұрақтар, тест тапсырмалары.
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі
ІІ. Үй тапсырмасын тексеру (сұрақ-жауап бөлімі)
ІІІ. Жаңа сабақ
ІV. Сабақты бекіту
V. Ой сергіту
VІ. Бағалау
VІІ. Үйге тапсырма
І. Ұйымдастыру кезеңі (сәлемдесу, түгелдеу, зейіндерін сабаққа аудару).
ІІ. Үй тапсырмасын тексеру. Қойылатын сұрақтар:
Электр тогы дегеніміз не?
Тізбек бөлігі үшін Ом заңы қалай тұжырымдалады?
Қандай электрлік үш шаманы білеміз?
Ток күші деп нені айтады? Өлшем бірлігі, анықтамасы?
Кернеу дегеніміз не? Өлшем бірлігі, анықтамасы?
Өткізгіштің кедергісі деп нені айтады? Өлшем бірлігі, анықтамасы?
Өткізгіштерді қандай екі тәсілмен қосуға болады? Өткізгіштерді қосудың белгілері?
Электр тогының жұмысы дегеніміз не? Формуласы, өлшем бірлігі?
Электр тогының қуатын қалай есептейді? Өлшем бірлігі, формуласы?
Джоуль Ленц заңы қалай айтылады?
Қысқа тұйықталу дегеніміз не?
ІІІ. Жаңа сабақ.
Тұрақты және қарапайым магниттер деп магниттелуін ұзақ уақыт сақтайтын денелерді айтамыз. Мұндай денелерге табиғи магниттік теміртас жатады. Тұрақты магниттердің қасиеттері Магниттің әртүрлі бөліктері әртүрлі магниттеледі, ең көп магниттік тартылу күші магниттік полюстер деп аталатын магниттің ұштарында болады. Магнитің бір - біріне ұқсамайтын екі полюсі бар Солтүстік: N Оңтүстік: S Магниттердің түрлері көп таға тәрізді, жолақ магниттер болып табылады. Магнит сызықтары магнитің солтүстік полюсінен шығып, оңтүстік полюсіне енеді. Жерде де магнит өрісі бар екені белгілі. Магнит темір рудасының орасан зор кені бар жер қойнауында жергілікті магнит өрістері пайда болады. Мұндай жергілікті өрістер магниттік аномалиялар деп аталады. Ең бір үлкен магниттік аномалия - Ресейдегі Курск магниттік аномалиясы болып табылады. Аномалия - ауытқулық Жер астында көп магнит кені жатқандықтан, сол жерде жер бетіндегі магнитизмнің әдеттегіден ауытқуы.
Жерде едәуір магнит өрісі бар екені, оны жер бетіне жақын, әр нүктеде істікке
бекітілген немесе жіпке ілінген магнит тілшесінің бір ұшы солтүстікті, екіншісі оңтүстікті көрсетіп орналасатынына қарап білуге болатыны бізге мәлім. Бұл магнит тілшесі жердің магниттік сызықтарын бойлай орналасатынын білдіреді.
Жердің магнит полюстері географиялық полюстерімен сәйкес келмейді және уақыт өтумен өз орнын өзгертеді. Жердің оңтүстік және солтүстік екі полюсі бар. Магнит темір рудасының орасан зор кені бар жер қойнауында жергілікті магнит өрістері пайда болады. Мұндай жергілікті өрістер магниттік аномалиялар деп аталады. Ең бір үлкен магниттік аномалия Ресейдегі Курск магниттік аномалиясы болып табылады.
Жердің магнит өрісі планета төңірегіндегі ғарыштық кеңістіктегі физикалық жағдайларға едәуір әсер етеді. Ол жер бетін тіршілік иелеріне зиянды әсер ететін ғарыштық сәуле шығарудан қорғайды.
Бірақ кейде күннің белсенділігі күшейген кезде Күн бетінен магнит өрісі жердің магнит өрісін өзгертетін және магнит дауылдарын тудыратын зарядталған бөлшектер ағыны шығарылады.
Магниттік қасиеттер тек жерге ғана емес, басқа аспан денелеріне де тән. Күнді зерттеу онда магнит өрісі бар екенін көрсетті. Күн атмосферасында болып жатқан көптеген құбылыстар (қара дақтардың, факельдердің протуберанцтардың пайда болуы және т.б.) жергілікті күшті магнит өрістерінің пайда болуымен және дамуымен тығыз байланысты. Бұл аймақтар белсенді аймақтар деп аталады. Сонымен, Күнде қара дақтар бірнеше күннен бірнеше айға дейін көрінетін тұрақсыз, айнымалы аймақтар бар. Дақтар негізінен тобымен байқалады. Күннің айналу бағытымен бірінші орналасқан дақ басы, соңғысы құйрығы деп аталады. Бұл дақтардың қарама-қарсы полюстері бар, мысалы, біріншілері солтүстік, ал соңғылары оңтүстік магниттік полюске ие. Осылайша дақтар тобы зор магнитті құрайды. Дақтардың магнит өрісі күннің жалпы магнит өрісінен мыңдаған есе артық. Жердің магнит өрісінің күшті ұйытқуы – магниттік дауылдар.
Магнит өрістері жұлдызаралық кеңістікте де бар. Олар жердің магнит өрісінен ондаған мың есе әлсіз, бірақ ұзыннан ұзаққа созылған, сондықтан жұлдызаралық кеңістіктегі бөлшектердің қозғалысына үлкен әсер етеді. Айда, Шолпанда магнит өрісі жоқ. Марста Жердегіге қарағанда 500 есе әлсіз магнит өрісі табылып отыр және оның полюсі Жер өрісінің полюсіне қарама-қарсы.
ІV. Сабақты бекіту.
1.Тұрақты магниттер дегеніміз не? 2. Магниттің қанша полюсі бар? 3. Аспан денелерінде магнит өрісі бола ма? 4. Аномалия ұғымына түсінік 5. Оңтүстік полюс қалай белгіленеді?
V. Ой сергіту.
Э
Л
Е
К
Т
Р
О
М
А
Г
Н
И
Т
Электр тогымен магнит тілінің өзара әсерін алғаш байқаған ғалым.
Магниттің ең күшті магниттік әсерлері байқалатын жері.
Әлсіз токпен жұмыс істейтін, оның көмегімен күшті тогы бар электр тізбегін басқаруға болатын құрылғы.
Дүниедегі ең бірінші әріп басатын телеграф аппаратын ойлап шығарушы.
Дыбысты алысқа жеткізуге мүмкіндік беретін құрал.
Дыбысты зорайтқыш, әрі зор қашықтыққа жеткізетін құрал.
Қозғалысқа түскен зарядталған бөлшекке магнит өрісі тарапынан әсер ететін күш.
Темір молекуласының магниттелуін электр тогы арқылы түсіндірген ғалым.
Жер бетін бағдарлауға керекті, негізгі бөлігі магнит тілі болатын құрал.
Механикалық энергияны электр энергиясына айналдыратын машина.
Телефонның және микрофонның негізгі бөліктерінің бірі.
Магнит өрісін тудыратын магнит немесе электромагнит.
