Линзалар. Линзаны? оптикалы? к?ші. Линзамен кескін шы?арып алу.

Линзалар. Линзаны? оптикалы? к?ші.

Линзамен кескін шы?арып алу.

Ма?саты:

Білімділік: Линзалар туралы м?лімет беру. Линзаны? оптикалы? к?шіні? формуласын, ?лшем бірліктерін білу. Линза ар?ылы кескін шы?арып алу?а ?йрену.

Дамутышылы?: О?ушылармен бірлесіп ж?мыс жасау?а да?дыландыру, п?нге деген ?ызы?ушылы?ын дамытумен ?атар с?ра?тарды бірлесіп тал?ылап, ?з пікірлерін айта білу да?дысына ?йрету.

Т?рбиелік: Шы?армашылы? ?абілеті дамы?ан, саналы, т?рбиелі азамат т?рбиелеу.

Саба? т?рі: Жа?а саба?ты о?ыту

Саба? типі: О?ушылармен жеке ж?мыс

К?рнекілігі: Ойыс линза, д??ес линза, линзалар орнатылатын та?тайша, лазер.

Саба? барысы:

І. ?йымдастыру кезе?і:

С?лемдесіп бол?аннан кейін, о?ушыларды? саба??а дайынды?ын ?ада?алап, саба?та жо? о?ушыларды белгілеу.

ІІ. ?й тапсырмасын тексеру:

69§. А? жары?ты? спектрге жіктелуі. Денелерді? т?стері.

Та?ырып?а байланысты ?ойылатын ауызша с?ра?тар:

1.А? жары?ты? спектрге жіктелуіне байланысты ж?ргізілген Ньютон т?жірибесін айтып бері?дерші?

2. Т?сті жола?тарды? орналасу реті.

3. Спектр деген не?

4. Спектрді? бір т?сі бас?а спектрлерге жіктеле ме? Осы?ан байланысты жасал?ан Ньютон т?жірибесін кім айтады?

5. Призмада?ы ж?не вакуумда?ы ?р-т?рлі т?стерді? таралу жылдамды?ы ?андай?

6. Дисперсия деген не?

7. Т?стерді? ?р-т?рлі болу себебі?

ІІІ. Жа?а саба?

1. Линзалар. Линзаны? оптикалы? к?ші. Жары?ты? ша?ылу ж?не сыну ?асиетін жары? шо?тарын бас?ару?а пайдаланады. Ол ?шін арнайы жасал?ан фотоаппарат, лупа, к?зілдірік, микроскоп, д?рбі, телескоп т?різді оптикалы? приборлар ?олданылады. Б?л аспаптарда?ы негізгі б?лік линза болып табылады.

Линзалар деп екі сфералы? немесе бір жазы? ж?не бір сфералы? бетпен шектелген м?лдір шыны денелерді айтады.

Линзалар екі шарды жанастыр?анда немесе алыстат?анда пайда болады деп елестетуге болады. ?осд??ес линза екі шарды? жанасуынан пайда болады (1 сурет). ?осойыс линза екі шарды? алыстатылуынан пайда болады (2 сурет).

1 сурет 2 сурет

Сыну беттеріні? пішініне байланысты ?арай линзаларды жазы?-д??ес, ?осд??ес, жазы?-ойыс, ?осойыс ж?не т.б деп атайды. (3 сурет)

Линзаны шектеп т?р?ан сфералы? беттерді? ж?не центрлері ар?ылы ?тетін т?зуді линзаны? бас оптикалы? осі деп атайды.

Оптикалы? осьті? бойында линзаны? центрінде жат?ан О н?ктесін линзаны? оптикалы? центрі деп атайды.

Жина?ыш линаны? бас оптикалы? осіне параллель жары? шо?тарын ба?ыттаймыз. Шо?тар линзадан ?тіп, ?рбір беттен сына отырып, линзаны? оптикалы? осінде жат?ан бір н?ктеде жиналады. Б?л н?ктені линзаны? бас фокусы деп атайды.

5 сурет

Жина?ыш линзаны? фокусы

6 сурет

Линзаны? центрінен фокус?а дейінгі OF ара?ашы?ты?ты линзаны? фокусты? ?ашы?ты?ы деп атайды.

2F н?ктесі екі еселенген фокусты? ?ашы?ты? деп аталады.

Линза фокусында бас оптикалы? оське перпендикуляр фокусты? жазы?ты? орналас?ан.

2. Линзамен кескін шы?арып алу Линзаны? негізгі сипаттамаларына оны? F фокусты? ?ашы?ты?ы мен о?ан кері шама – линзаны? D оптикалы? к?ші жатады.

Оптикалы? к?ш D линзаны? сыну ?абілетіні? ?лшемі болып табылады. Оптикалы? к?шті? бірлігі ?шін диоптрия алын?ан. Б?л фокусты? ?ашы?ты?ы 1 м-ге те? линзаны? оптикалы? к?ші. Линзаны? беті не??рлым д??естеу болса, онда линза со??рлым с?улелерді к?штірек сындырады. Демек, оны? фокусты? ?ашы?ты?ы со??рлым аз болады. Шашырат?ыш линзаларды? фокусты? ?ашы?ты?ы мен оптикалы? к?ші теріс сандармен ?рнектеледі.

7 сурет 8 сурет

Линзаларда н?рселерді? кескіндерін салу ы??айлы болу ?шін жина?ыш линзаны 7 суреттегі белгімен, ал шашырат?ыш линзаны 8 суреттегі белгімен к?рсетеді.

Б?л жина?ыш линзада?ы шын, ?лкейтілген, т??керілген кескін.

Б?л шашырат?ыш линзада?ы жал?ан, кішірейтілген, тура кескін.

ІV. Бекіту

Мына н?рселерді? кескіндерін салы?дар.

V. Ба?алау

VII. ?йге тапсырма:

О?улы?тан 70§, 71§, Физика есептер жина?ынан №866, №867 есептер.

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?

Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.

Быстро и объективно проверять знания учащихся.

Сделать изучение нового материала максимально понятным.

Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.

Наладить дисциплину на своих уроках.

Получить возможность работать творчески.

=> ПОЛУЧИТЬ СУПЕРСПОСОБНОСТИ УЧИТЕЛЯ <=

Просмотр содержимого документа
«Линзалар. Линзаны? оптикалы? к?ші. Линзамен кескін шы?арып алу. »

Линзалар. Линзаның оптикалық күші.

Линзамен кескін шығарып алу.

Мақсаты:

Білімділік: Линзалар туралы мәлімет беру. Линзаның оптикалық күшінің формуласын, өлшем бірліктерін білу. Линза арқылы кескін шығарып алуға үйрену.

Дамутышылық: Оқушылармен бірлесіп жұмыс жасауға дағдыландыру, пәнге деген қызығушылығын дамытумен қатар сұрақтарды бірлесіп талқылап, өз пікірлерін айта білу дағдысына үйрету.

Тәрбиелік: Шығармашылық қабілеті дамыған, саналы, тәрбиелі азамат тәрбиелеу.

Сабақ түрі: Жаңа сабақты оқыту

Сабақ типі: Оқушылармен жеке жұмыс

Көрнекілігі: Ойыс линза, дөңес линза, линзалар орнатылатын тақтайша, лазер.

Сабақ барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі:

Сәлемдесіп болғаннан кейін, оқушылардың сабаққа дайындығын қадағалап, сабақта жоқ оқушыларды белгілеу.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру:

69§. Ақ жарықтың спектрге жіктелуі. Денелердің түстері.

Тақырыпқа байланысты қойылатын ауызша сұрақтар:

1.Ақ жарықтың спектрге жіктелуіне байланысты жүргізілген Ньютон тәжірибесін айтып беріңдерші?

2. Түсті жолақтардың орналасу реті.

3. Спектр деген не?

4. Спектрдің бір түсі басқа спектрлерге жіктеле ме? Осыған байланысты жасалған Ньютон тәжірибесін кім айтады?

5. Призмадағы және вакуумдағы әр-түрлі түстердің таралу жылдамдығы қандай?

6. Дисперсия деген не?

7. Түстердің әр-түрлі болу себебі?

ІІІ. Жаңа сабақ

1. Линзалар. Линзаның оптикалық күші. Жарықтың шағылу және сыну қасиетін жарық шоқтарын басқаруға пайдаланады. Ол үшін арнайы жасалған фотоаппарат, лупа, көзілдірік, микроскоп, дүрбі, телескоп тәрізді оптикалық приборлар қолданылады. Бұл аспаптардағы негізгі бөлік линза болып табылады.

Линзалар деп екі сфералық немесе бір жазық және бір сфералық бетпен шектелген мөлдір шыны денелерді айтады.

Линзалар екі шарды жанастырғанда немесе алыстатқанда пайда болады деп елестетуге болады. Қосдөңес линза екі шардың жанасуынан пайда болады (1 сурет). Қосойыс линза екі шардың алыстатылуынан пайда болады (2 сурет).

1 сурет 2 сурет

Сыну беттерінің пішініне байланысты қарай линзаларды жазық-дөңес, қосдөңес, жазық-ойыс, қосойыс және т.б деп атайды. (3 сурет)

3 сурет

4 сурет

Линзаны шектеп тұрған сфералық беттердің және центрлері арқылы өтетін түзуді линзаның бас оптикалық осі деп атайды.

Оптикалық осьтің бойында линзаның центрінде жатқан О нүктесін линзаның оптикалық центрі деп атайды.

Жинағыш линаның бас оптикалық осіне параллель жарық шоқтарын бағыттаймыз. Шоқтар линзадан өтіп, әрбір беттен сына отырып, линзаның оптикалық осінде жатқан бір нүктеде жиналады. Бұл нүктені линзаның бас фокусы деп атайды.

5 сурет

Жинағыш линзаның фокусы

6 сурет

Линзаның центрінен фокусқа дейінгі OF арақашықтықты линзаның фокустық қашықтығы деп атайды.

2F нүктесі екі еселенген фокустық қашықтық деп аталады.

Линза фокусында бас оптикалық оське перпендикуляр фокустық жазықтық орналасқан.

2. Линзамен кескін шығарып алу Линзаның негізгі сипаттамаларына оның F фокустық қашықтығы мен оған кері шама – линзаның D оптикалық күші жатады.

Оптикалық күш D линзаның сыну қабілетінің өлшемі болып табылады. Оптикалық күштің бірлігі үшін диоптрия алынған. Бұл фокустық қашықтығы 1 м-ге тең линзаның оптикалық күші. Линзаның беті неғұрлым дөңестеу болса, онда линза соғұрлым сәулелерді күштірек сындырады. Демек, оның фокустық қашықтығы соғұрлым аз болады. Шашыратқыш линзалардың фокустық қашықтығы мен оптикалық күші теріс сандармен өрнектеледі.