Клайперон-Менделеев те?деуi.

Бекітемін:

Күні:

Сыныбы: 10 Б

Пәні: Физика

Білімділік мақсаты: . Білімді қалыптастыру (оқушылардың біліммен хабардар етіп қана қоймай, оларға тың материалдар беріп білімді қалыптастыру).

Дамытушылық мақсаты: Оқушыларды талдау, салыстыра білу қабілетін дамыту шараларын ұйымдастыру.

Тәрбиелік мақсаты: Оқушылардың жауапкершілік пен еңбектенуіне, қиын есептерді шығарудағы іздену жолдарын, керекті оқу құралдарын таңдай білуге ықпал жасау.

Сабақтың түрі: аралас сабақ.

Пән аралық байлыныс: математика, химия

Сабақтың әдіс-тәсілдері: Баяндау. Материалдарды топтау, есептерді талдау.

Сабақтың көрнекіліктері: Плакат, тамшуыр (пипетка), слайд.

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі:

1. Сәлемдесу;

2. Оқушыларды түгендеу;

3. Сынып болмесінің тазалығын тексеру;

4. Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру (жұмыс орны, отырыстары, сыртқы түрлері);

5. Оқушылардың назарын сабаққа аудару.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру, қайталау.

А) теориялық білімдерін тексеру.

Ә) практикалық тапсырмаларын тексеру.

Б) есептерін тексеру.

ІІІ. Жаңа материалды меңгерту:

Температура үшiн pV/N = kT түрiндегi формуланы практикада пайдалану пропорционалдық коэффициенттiң k сандық мәнiн бiлудi қажет етедi. Оны табуға болады, егер тәжiрибелерден белгiлi мәлiметтердi пайдаланса. Атап айтқанда, үш ыдыспен жасалған тәжiрибеден: V = 0.1м³ көлемдi алатын сутегiнiң бiр молi үшiн, θ= pV/N шамасы температураның T₁=273^oК мәнiнде мынаған тең θ₀ = 3.76·10^-21 Дж, ал T₂=373^oК болғанда – θ₁₀₀ = 5.14·10^-21 Дж. Температураның осы мәндерiндегi айырмасын θ= kT өрнегiн пайдаланып жазсақ , шығатыны θ₁₀₀ – θ₀ = k(Т₂ – Т₁) немесе (5.14 –3.76)·10^-21 Дж = k·100^o К. Бұдан

k = 1.38·10^-23Дж/К. (1.18)

Бұл коэффициент Больцман тұрақтысы деп аталады. Ол энергетикалық (Дж) өлшем бiрлiкпен анықталатын θ температураны, өлшем бiрлiгi Кельвинмен анықталатын, Т температурамен байланыстырады.

Молекулалық кинетикалық теорияның негiзгi теңдеуi p қысым, V көлем және T температура арасында байланыс орнатуға мүмкiндiк бередi. Бұндай байланысты жазатын өрнек күй теңдеуi деп аталады. Егер газ молекуласы концентрациясының өрнегiн n=N/V=mN_A/VM түрiнде алса, онда p=nkT теңдiгiнен мынау шығады:

pV = mkN_AT/M. (1.19)

Больцман тұрақтысының k Авогадро санына N_A көбейтiндiсiн универсал газ тұрақтысы деп атап, R әрпiмен белгiлейдi:

R = k N_A = 8.31·10³ Дж/(кмоль·К). (1.20)

Бұл енгiзiлген R тұрақтыны тағы да пайдаланып кез келген массасы m үшiн идеал газ күйiнiң теңдеуiн аламыз:

pV = mRT/M. (1.21)

Бұл Менделеев-Клапейронның күй теңдеуi деп аталады. Кейде бұл теңдеу алғашқы формасында қолданылады:

P₁V₁/T₁ = p₂V₂/T₂ = const, (1.22)

мұндағы 1 және 2 индекстерi газдың мүмкiн болатын кез келген екi күйiнiң параметрлерiне сәйкес.

ІV. Оқытылып отырған оқу материалын қабылдаудағы оқушы түсінігін тексеру.

Сұрақтарға жауап беру:

1. Қандай теңдеу идеал газ күйінің теңдеуі деп аталады?

2. Неліктен R универсал газ тұрақтысы деп аталады?

3. Қандай процестер изопроцестер деп аталады?

4. Неліктен бірдей қысым ыстық ауа салқын ауадан жеңіл болады?

5. Авогадро заңының мәні неде?

6. Дальтон заңын тұжырымдаңдар.

V. Оқытылып отырған оқу материалын бекіту немесе дағдыландыру жұмыстарын жүргізу.

Есеп шығарту. Жеке оқушыларға озық тапсырма беру. 10-жаттығу.1-6

VIІI. Үй тапсырмасын беру: §4.6 оқу, 10-жаттығу, 4-6 есеп шығару.