Күтілетін нәтижелер:1.Оқушылар МКТ-ның негізгі теңдеуі туралы білім алады.
2.Өз беттерімен формуланы қорытады.
3. Формуланы қолданып, есептер шығара алады.
Сабақ барысы:
Ұйымдастыру.
2. Үй тапсырмасын сұрау / «Сәйкестігін тап /
1. Молекулалар үлкен жылдамдықпен қозғалады
2. Дене пішінін де, көлемін де сақтайды.
3. Атомдар тепе -теңдік қалпын сақтай тербеледі.
4.Молекулалар арақашықтығы молекула өлшемінен көп.
5.Молекулалар бір орыннан екінші орынға периодты түрде секіріп тербеледі.
6. Дене пішінін сақтамайды, бірақ көлемін сақтайды.
А. Қатты дене .Б. Сұйық .В. Газ.
Жауабы: 1-В, 2-А , 3-А , 4-В , 5-Б , 6-Б
ІІІ. Жаңа сабақ Идеал газ деп-молекулалар арасындағы тартылыс пен тебу күштері есепке алынбайтын олар тек серпімді соқтығысқанда ғана өзара әрекеттеседі деп саналатын ,ал молекулалардың өздері көлемі жоқ серпімді шар немесе материялық нүкте ретінде қабылданатын газ моделін айтамыз.
1. Барлық молекулалардың mo массасы бірдей
2. Ыдыста бір ғана зат бар, яғни молекулалары бір тектес.
3. Барлық молекулалардың жылдамдықтарының мәні бірдей
4. Газдағы барлық бағыттар тең құқылы және молекулалар тек өзара перпендикуляр үш бағыттың бойымен ғана қозғалады.
5. Кез келген уақыт мезетінде осы үш бағыттың әрқайсысының бойымен бір мезетте молекулалар қозғалатын болады.
Идеал газ деп молекулалардың өзара әсерлесуi ескерусiз аз шама болғанда айтады. Молекулалардың өзара әсерлесуi олардың соқтығысуы кезiнде серпiмдi ұрылуы түрiнде байқалады.Молекулалары шексіз аз көлем алатын серпімді шариктер болып табылатын және өзара әрекеттесуі тек олардың бір-бірімен тікелей немесе ыдыстың қабырғасымен соқтығысуы кезінде ғана білінетін газ , нақты газдардың қарапайым моделі - идеал газ.
Газ молекулалары барлық уақытта ретсiз жылулық қозғалыста болады, оның мөлшерлiк сипаттамасын молекуланың сызықты жылдамдығының орташа квадраты, дәлiрек айтқанда, кинетикалық энергиясының орта мәнi бередi. Газдардың молекулалы-кинетикалық теориясының негізгі теңдеуі немесе Клаузиус теңдеуі p- газ қысымы n- молекулалар концентрациясы mo-молекулалар массасы -молекулалар қозғалысының орташа жылдамдығының квадраты
2. Идеал газдың ыдыс қабырғасына түсіретін қысымы:
Бұл теңдеу МКТ-ның негізгі теңдеуі. Мұндағы молекуланың орташа кинетикалық энергиясы: Олай болса: .
3. МКТ-ның негізгі теңдеулерінің тағы бір түрін тәжірибе арқылы қарастыру керек.
Молекулалар шоғыры: , осыдан:
Идеал газ (модель)
1. Газ молекулаларын материалдық нүкте ретінде қарастыруға болатын
2. Молекулалар бір-бірінен үлкен арақашықтықта орналасады және хаосты қозғалады.
3. Молекулалар тек қана серпімді соқтығысуымен әсерлеседі , олардың бір -бірімен әсерлесуі жоқ.
4. Молекула жылдамдығы әртүрлі , бірақ белгілі бір температурада молекуланың орташа жылдамдығы тұрақты болып қалады .
Нақты (Реалды) газ
1. Нақты (Реалды ) газдың молекулаларының өлшемдері бар. молекула диаметрі молекуланың арақашықтығынан он есе кіші.
2. Молекулалар серпімді соқтығысуымен әсерлеспейді, бір-бірімен әсерлеседі.
Идеал газ қысымы тәуелді
1.молекула массасына
2. Молекула концентрациясына
3.орташа жылдамдығына
Идеал газдың МКТ негізгі теңдеуі. :
ІҮ.Бекіту. Жаңа материалды бекіту
І. Суретті сұрақ. Формуланы қорытып шығар
2. ( ҰБТ есептерінен).« Кім жылдам» 1 ұпай
Ыдыс қабырғасына түсірілетін газ қысымы қалай өзгереді, егер:
молекула массасы 3 есе артса, (3 есе артады)
молекула концентрациясы 4 есе кемісе (4 есе кемиді)
молекула қозғалыс жылдамдығы 2 есе артса (4 есе артады)
Көлем 5 есе артса (5 есе кемиді)
молекула массасы 4 есе артса, ал концентрация 2 есе артса (8 есе артады)
молекула массасы 2 есе артса, молекула қозғалыс жылдамдығы 3 есе артса (18 есе артады)
молекула концентрациясы 3 есе артса, молекула қозғалыс жылдамдығы 3 есе азайса(3 есе азаяды)
.Жаңа сабақты пысықтау ЕСЕП шығару
№468. Азоттың орташа квадраттық жылдамдығы 500 м/с, ал оның тығыздығы1,35 кг/м 3 болса,оның қысымы неге тең ?
№469. Газ молекуласының орташа квадраттық жылдамдығын тап.Егер 6 кг газ молекуласы 200кПа қысымда 5 көлем алса
Vǀ. Деңгейлік есептер шығару
А деңгей-1 ұпай
В деңгей -2 ұпай
С деңгей -3 ұпай
А- деңгей « Нысананы тап» р=1/3n m0 υ2
Газ
Р,Па
n ,м-3
υ 2 ,м2/с2
m0 ,кг
СО2
?
3*1025
9*104
7 *10-26
О2
5*102
1024
?
5*10-26
Н2
16*102
?
4*104
3*10-27
1. р=3*1025* 7*10-26*9*104/3=63*103 Па
2. υ2 =3р/n m0 υ2=3*104м2/с2
n=3р/ m0 υ2 n=4*10 25 м3
С.Тұяқбаев .Физика 10. Есептер жинағы
Б тобы № 2.26 жауабы 7,7*104 Па
С тобы №2.30 жауабы 5*10 5 Па ,№ 2.31 жауабы
№2.29
Бер. ϑ=400 м/с
V=1 см ³
N=2,7*1019
т/к: Р(О2 )=?
№2.30
Бер . m=3 г 1л=0,001м ³
V=0.5 л
ϑ=500 м/с
т/к: Р=?
№ 2.31
Бер:
Р=10-9 атм 1 атм=101,3*10-6 кПа
V=1 см ³
t =25 °
т/к : N=?
Есептердің жауаптары : №2.29 =7,7*10 4 Па
№ 2.30 5*10 5 Па
№ 2.31 2,5 *10 10 м ³
Үйге тапсырма : № 2.32, № 2.33. Тұяқбаев. 4.5
ҮІІ. Оқушыларды бағалау: Оқушыларды формативті,критериалды бағалау.Оқушылардың сабақ барысында алған ұпайларын топ басшысы бағалау парағына толтырып отырады. Сабақ соңында жинаған ұпай бойынша бағаланады.
