Саба? та?ырыбы: Ядроны? нуклонды? моделі. Ядрода?ы нуклондарды? байланыс энергиясы.
Саба? ма?саты:
О?ушылар?а атом ядросыны? ??рамы, ядролы? к?штер, оны? ?асиеттері, нуклондарды? ядрода?ы байланыс энергиясы, меншікті байланыс энергиясы туралы т?сінік ?алыптастыру.
О?ушыларды ?з бетімен ?ылыми ой ?орытындыларын жасай білуге жетелеу.
Жауапкершілікке, тияна?тылы??а, е?бек?орлы??а т?рбиелеу. ?ылыми д?ниетанымын ?алыптастыру.
Саба? т?рі: аралас
Саба? ?дісі: баяндау, с?ра?-жауап
??рал-жабды?тар: компьютер, видеопроектор, слайдтар, электроныл? о?улы?.
Саба? барысы:
І. ?йымдастыру кезе?і.
ІІ.О?ушыларды? ?й тапсырмасын ?алай ме?гергендерін тексеру.
Периодты? ж?йедегі элементті? реттік н?мірі оны? ядросында?ы зарядымен ?алай байланыс?ан?
Неліктен ядроны? заряды атомны? химиялы? ?асиеттерін аны?тайды?
Ядролы? физикда ?осымша ?андай ?лшем бірліктерді ?олданады?
Масс-спектроскоп ?андай ма?сатта ?олданылады? ??рылысы мен ж?мыс істеу принципі ?андай?
Массалы? сан деген не?
Атом ядросыны? радиусын ?алай есептейді?
Ядролы? затты? орташа ты?ызды?ы ?анадй?
Атом мен атом ядросыны? ?лшемі ?андай?
ІІІ. Жа?а саба?.
Атом ядросыны? ??рамы
Нуклондар – протондар мен нейтрондарды? жалпы саны.
А=Z+N
A –массалы? сан
Z – реттік номері
N – нейтрондар саны
Ядролы? зарядтары бірдей, ал массалы? сандары А ?р т?рлі элементтер атомдарын изотоптар деп атайды.
Мысалы: 1Н1 –протий
1Н2 - дейтерий
1Н3 – тритий
Массалы? сандары бірдей, зарядты? сандары Z ?р т?рлі нуклидтерді изобаралар деп атайды.
Ядрода?ы нуклондарды ыдырап кетуден са?тап, оны? берік байланысын ?амтамасыз ететін к?штер ядролы? к?штер деп атайды.
?асиеттері:
К?шті ?рекеттесу к?штері болып табылады.
Тартылыс к?штері болып табылады.
Нуклондарды? электр зарядыны? бар-жо?ына т?уелсіз ?рекет етеді.
Ядролы? к?штер барлы? нуклондармен емес, тек ?зіне жа?ын к?ршілерімен ?ана ?рекеттеседі.
Ядролы? к?штер центрлік к?штер ?атарына жатпайды.
Мя<Z·mp+N·mn
Ядролы? тарту к?шіні? ж?мыс есебінен нуклондардан атом ядросы т?зілгенде пайда болатын массалар айырымын массалар а?ауы деп атайды.
?М=<Z·mp+N·mn- Мя
Eб= ?Мc2=(Z·mp+N·mn- Мя)·c2
Eб= ?Мc2=(Z·mp+N·mn- Мя)·931,5МэВ
?М= Eб/c2
Меншікті байланыс энергиясы деп ядроны? байланыс энергиясыны? А массалы? сан?а ?атынасын, я?ни бір нуклон?а с?йкес келетін байланыс энергиясын айтады:
Ем.б.=Еб/А
Ядрода?ы нуклондарды? меншікті байланыс энергиясыны? массалы? сан?а т?уелділігі
ІV.Есептер шы?ару . № 8.3.1, №8.3.2, №8.3.3, №8.3.4, №8.3.5.
V. ?йге тапсырма :. §8.2 §8.3. Ядроны? нуклонды? моделі. Ядрода?ы нуклондарды? байланыс энергиясы. №8.3.6, №8.3.7, №8.3.8, №8.3.9.
VІ. ?орытындылау. Ба?алау.
Просмотр содержимого документа
«Ядроны? нуклонды? моделі. Ядрода?ы нуклондарды? байланыс энергиясы»
Сабақ тақырыбы: Ядроның нуклондық моделі. Ядродағы нуклондардың байланыс энергиясы.
Сабақ мақсаты:
Оқушыларға атом ядросының құрамы, ядролық күштер, оның қасиеттері, нуклондардың ядродағы байланыс энергиясы, меншікті байланыс энергиясы туралы түсінік қалыптастыру.
Оқушыларды өз бетімен ғылыми ой қорытындыларын жасай білуге жетелеу.
Жауапкершілікке, тиянақтылыққа, еңбекқорлыққа тәрбиелеу. Ғылыми дүниетанымын қалыптастыру.
Сабақ түрі: аралас
Сабақ әдісі: баяндау, сұрақ-жауап
Құрал-жабдықтар: компьютер, видеопроектор , слайдтар, электронылқ оқулық.
Сабақ барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
ІІ.Оқушылардың үй тапсырмасын қалай меңгергендерін тексеру.
Периодтық жүйедегі элементтің реттік нөмірі оның ядросындағы зарядымен қалай байланысқан?
Неліктен ядроның заряды атомның химиялық қасиеттерін анықтайды?
Ядролық физикда қосымша қандай өлшем бірліктерді қолданады?
Масс-спектроскоп қандай мақсатта қолданылады? Құрылысы мен жұмыс істеу принципі қандай?
Массалық сан деген не?
Атом ядросының радиусын қалай есептейді?
Ядролық заттың орташа тығыздығы қанадй?
Атом мен атом ядросының өлшемі қандай?
ІІІ. Жаңа сабақ.
Атом ядросының құрамы
Нуклондар – протондар мен нейтрондардың жалпы саны.
А=Z+N
A –массалық сан
Z – реттік номері
N – нейтрондар саны
Ядролық зарядтары бірдей, ал массалық сандары А әр түрлі элементтер атомдарын изотоптар деп атайды.
Мысалы: 1Н1 –протий
1Н2 - дейтерий
1Н3 – тритий
Массалық сандары бірдей, зарядтық сандары Z әр түрлі нуклидтерді изобаралар деп атайды.
Ядродағы нуклондарды ыдырап кетуден сақтап, оның берік байланысын қамтамасыз ететін күштер ядролық күштер деп атайды.
Қасиеттері:
Күшті әрекеттесу күштері болып табылады.
Тартылыс күштері болып табылады.
Нуклондардың электр зарядының бар-жоғына тәуелсіз әрекет етеді.
Ядролық күштер барлық нуклондармен емес, тек өзіне жақын көршілерімен ғана әрекеттеседі.
Ядролық күштер центрлік күштер қатарына жатпайды.
Мя
Ядролық тарту күшінің жұмыс есебінен нуклондардан атом ядросы түзілгенде пайда болатын массалар айырымын массалар ақауы деп атайды.
∆М=
Eб= ∆Мc2 =(Z·mp+N·mn- Мя)·c2
Eб= ∆Мc2 =(Z·mp+N·mn- Мя)·931,5МэВ
∆М= Eб/c2
Меншікті байланыс энергиясы деп ядроның байланыс энергиясының А массалық санға қатынасын, яғни бір нуклонға сәйкес келетін байланыс энергиясын айтады:
Ем.б.=Еб/А
Ядродағы нуклондардың меншікті байланыс энергиясының массалық санға тәуелділігі
ІV.Есептер шығару . № 8.3.1, №8.3.2, №8.3.3, №8.3.4, №8.3.5.
V. Үйге тапсырма :. §8.2 §8.3. Ядроның нуклондық моделі. Ядродағы нуклондардың байланыс энергиясы. №8.3.6, №8.3.7, №8.3.8, №8.3.9.
VІ. Қорытындылау. Бағалау.
