Осы ??былыс?а мысал келтір: ?аза? хал?ыны? ?мірінде; биологияда: адам организімінде, ?сімдіктер мен жануарлар тіршілігінде.
« Диффузия » тобына:
3. ?айсысыны? ?ысымы к?п?
Суды?, биіктігі -10 см
Майды?, биіктігі – 10см
Сынапты? биіктігі – 10см
« Эврика » тобына:
3. ?ай жа?дайда ?ысым к?п? Неге?
??рал: параллелепипед формалы дене ?рт?рлі жа?тарымен горизонталь орналас?ан кездегі ?ысымын салыстыру.
Астрономиялы? ж?мба?тар шешу
« Диффузия » тобына:
4. Керегені? басында кетпен жаулы?,
Кет десем де, кетпейді кеткен жаулы?.
( К?нні? кереге басына т?скен с?улесі)
« Эврика » тобына:
4. Айтайын мен бір ж?мба? сексен сегіз,
Шешуі ?иын емес ескерсе?із,
Болады бірі ?ткір, бірі ?тпес,
А?ылы м?ны тап?ан ?шан-те?із.
(Ай, К?н)
« Диффузия » тобына:
Біз, біз, біз едік,
Біз алты ?ыз едік,
Бір та?тай?а жиналды?,
Та? алдында жо? болды?.
( Алты ?ыз – ?ркер, ?ркерді? батуы)
« Эврика » тобына:
Бір т?кті кілем,
Бір т?сіз кілем.
(Аспан, Жер)
« Диффузия » тобына:
?демі т?нде,
Мен ж?рсем ж?реді бірге.
(Ай)
« Эврика » тобына:
А? санды?ым ашылды,
Ішінде жібек шашылды.
( К?нні? к?зі)
?н ?а?азды ?ор?ау.
С?зтізбектерді шешу.
Ж?ргізуші:
?ара жер адамзат?а бол?ан мекен
?азына іші толы ?рт?рлі кен
Ішінде ж?з мы? т?рлі асылы бар
Соларды? е? асылы ?айсысы екен?
?рине бізді ?орша?ан ортада дыбыстар ?те к?п, біра? бізді ?ызы?тыратын осы дыбыстарды? барлы?ы емес, соларды? ішіндегі музыкалы? дыбыстар. Неліктен? Дыбыстар бір-бірінен ?алай ерекшелінеді? Дыбысты ?алай алу?а болады?
Физикада дыбыс тоныны? биіктігі тербеліс жиілігімен сипаталады.Е? т?менгі музыкалы? дыбыстарды? адам?а естілу жиілігі секундына 16 тербеліс. Адам жиілігі 16 герцтен 20000 Гц-ке дейінгі дыбысты ести алады.
« ??ла?тан кіріп бойды алар,
Жа?сы ?н мен т?тті к?й
К??ілге т?рлі ой салар,
?нді с?йсе?, менше с?й » - деп Абай атамыз айт?андай, ?н деген керемет ?ой, ?рине! Ата – бабаларымыз да таби?ат ??былысын ба?ылып,олар туралы ?ле?, жыр, ж?мба?тар айтып, таби?ат байлы?ын ?мірде ?ажеттіліктеріне пайдалана білген.
С?зтізбектер шешу
« Эврика » тобына:
1.Молекулаларды? ретсіз ?оз?алысы салдарынан жанасушы заттарды? арасында ?тетін ??былыс.(Диффузия)
2. Жай механизм
3. Суды? ?атты к?йі ( М?з)
4. К?шті ?лшейтін ??рал (Динамометр)
5. Химиялы? ?асиетін бойына са?тайтын затты? е? кіші б?лшегі (Молекула)
6. С?йы?ты? к?лемін ?лшейтін ??рал.( Мензурка)
Ф
И
З
И
К
А
« Диффузия » тобына:
Дене пішініні? не ?лшемдеріні? ?згеруі (Деформация)
Тәрбиелік мақсаты: оқушылардың пәнге деген қызығушылықтарын арттыру, ұлттық педагогика тағлымдарымен адамгершілікке, ұйымшылдыққа, еңбек сүйгіштікке баулу.
Сабақ түрі: кіріктірілген сабақ.
Сабақ әдісі: сұрақ-жауап, бақылау, зерттеу, есепті шешу, тақпақ оқу, ән айту, үн қағазды қорғау.
Құрал-жабдықтар: мензурка, сынауыр, тұрғы, сызғыш, ыдыс, су, май, сынап, тұз, қатты дене, глобус, үн қағаздар: «Диффузия», «Эврика», «Экология - ел амандығы».
Сабақтың барысы:
Мұғалім: ұйымдастыру.
Тақырыбымен таныстыру
Мақсатымен таныстыру
Топтармен таныстыру
1-топ «Диффузия»
2-топ «Эврика»
Бастаушы:
Мінеки залда тыныштық,
Естілмейді дыбыс түк
Мұны бізде қоштаймыз,
Кешіккендерді тоспаймыз.
Ғылымдардың – ғылымы,
Бар құбылыстың сырын ашып,
Оны бізге ұқтырар
« Физика – Әлем кілті » атты сайыс сабағымызды бастаймыз.
Сұрақ-жауап
Эксперимент
Бастаушы: Жұмбақ: «Ғалымдар»
Бұл – адамдар ардақтаған халықтар,
Физикада даңқы шыққан – алыптар,
Қара, ойлан зерек болсаң, балақай!
Алыптарды, әрқашанда танып қал.
« Диффузия » тобына:
Құрметтейік ғалымды,
Ғылымды алға жылжытқан.
Инерция құбылысын
Айтшы, достар кім ашқан? (Г. Галилей)
« Эврика » тобына:
Ойланыңдар өткенді еске алыңдар,
Бұл құбылыс, айналадан табылар.
Сұйықтар мен газдардағы қысымды
Кім айтады, түсіндірген ғалымды?
(Паскаль)
« Диффузия » тобына:
Алма түсіп қасына,
Қасына емес, басына.
Тартылыс заңын таптым – деп,
Кетті ғалым, асыға.
(И.Ньютон)
« Эврика » тобына:
Адам алып таңғажайып ойымен
Суда жатып, ой қорытқан ісімен
Суға салсаң, не бір ауыр денелер
Жеңілдейді, айтшы кімнің күшімен?
(Архимед)
« Диффузия » тобына сұрақтар:
Молекула дегеніміз не?
Қысымның өлшем бірлігін ата.
Көлемін сақтайтын, пішімін сақтамайтын затты ата.
Мензурка дегеніміз не? Ол не үшін керек?
Температураны немен өлшейді?
Қазақ қыздарының бір заттан жасалған үш түрлі әсемдік бұйымын ата.
Инерция дегеніміз не?
Деформация дегеніміз не?
1 сағатта неше секунд бар?
2 килопаскальда неше паскаль бар?
« Эврика » тобына сұрақтар:
Атом дегеніміз не?
Күштің өлшем бірлігін ата?
Көлемін де, пішінін де сақтамайтын затты ата.
Барометр-анероид дегеніміз не? Ол не үшін керек?
Күшті немен өлшейді?
Қазақ қыздарының үш түрлі заттан жасалған әсемдік бұйымын ата.
Диффузия дегеніміз не?
Атмосфера дегеніміз не?
Екі километрде неше метр бар?
3 килоньютонда неше ньютон бар?
Эксперимент
« Диффузия » тобына:
1.Дененің көлемін анықта
Құрал-жабдықтар: мензурка, дене, су.
« Эврика » тобына:
1. Сұйық бағанының қысымын анықта
Құрал-жабдықтар: сынауыр, сұйық, сызғыш.
« Диффузия » тобына:
2. Сынауыр түбіндегі денені қалай көтеруге болады?
Құбылысты тәжірибе арқылы түсіндір.
Құрал-жабдықтар: сынауыр, дене, су, тұз.
« Эврика » тобына:
2. Диффузия құбылысын тәжірибе арқылы түсіндір.
Құрал-жабдықтар: сынауыр, су, бояулы сұйық.
Осы құбылысқа мысал келтір: қазақ халқының өмірінде; биологияда: адам организімінде, өсімдіктер мен жануарлар тіршілігінде.
« Диффузия » тобына:
3. Қайсысының қысымы көп?
Судың, биіктігі -10 см
Майдың, биіктігі – 10см
Сынаптың биіктігі – 10см
« Эврика » тобына:
3. Қай жағдайда қысым көп? Неге?
Құрал: параллелепипед формалы дене әртүрлі жақтарымен горизонталь орналасқан кездегі қысымын салыстыру.
Астрономиялық жұмбақтар шешу
« Диффузия » тобына:
4. Керегенің басында кетпен жаулық,
Кет десем де, кетпейді кеткен жаулық.
( Күннің кереге басына түскен сәулесі)
« Эврика » тобына:
4. Айтайын мен бір жұмбақ сексен сегіз,
Шешуі қиын емес ескерсеңіз,
Болады бірі өткір, бірі өтпес,
Ақылы мұны тапқан ұшан-теңіз.
(Ай, Күн)
« Диффузия » тобына:
Біз, біз, біз едік,
Біз алты қыз едік,
Бір тақтайға жиналдық,
Таң алдында жоқ болдық.
( Алты қыз – Үркер, Үркердің батуы)
« Эврика » тобына:
Бір түкті кілем,
Бір түсіз кілем.
(Аспан, Жер)
« Диффузия » тобына:
Әдемі түнде,
Мен жүрсем жүреді бірге.
(Ай)
« Эврика » тобына:
Ақ сандығым ашылды,
Ішінде жібек шашылды.
( Күннің көзі)
Үн қағазды қорғау.
Сөзтізбектерді шешу.
Жүргізуші:
Қара жер адамзатқа болған мекен
Қазына іші толы әртүрлі кен
Ішінде жүз мың түрлі асылы бар
Солардың ең асылы қайсысы екен?
Әрине бізді қоршаған ортада дыбыстар өте көп, бірақ бізді қызықтыратын осы дыбыстардың барлығы емес, солардың ішіндегі музыкалық дыбыстар. Неліктен? Дыбыстар бір-бірінен қалай ерекшелінеді? Дыбысты қалай алуға болады?
Физикада дыбыс тонының биіктігі тербеліс жиілігімен сипаталады.Ең төменгі музыкалық дыбыстардың адамға естілу жиілігі секундына 16 тербеліс. Адам жиілігі 16 герцтен 20000 Гц-ке дейінгі дыбысты ести алады.
« Құлақтан кіріп бойды алар,
Жақсы ән мен тәтті күй
Көңілге түрлі ой салар,
Әнді сүйсең, менше сүй » - деп Абай атамыз айтқандай, ән деген керемет қой, әрине! Ата – бабаларымыз да табиғат құбылысын бақылып,олар туралы өлең, жыр, жұмбақтар айтып, табиғат байлығын өмірде қажеттіліктеріне пайдалана білген.
Сөзтізбектер шешу
« Эврика » тобына:
1.Молекулалардың ретсіз қозғалысы салдарынан жанасушы заттардың арасында өтетін құбылыс.(Диффузия)
2. Жай механизм
3. Судың қатты күйі ( Мұз)
4. Күшті өлшейтін құрал (Динамометр)
5. Химиялық қасиетін бойына сақтайтын заттың ең кіші бөлшегі (Молекула)
6. Сұйықтың көлемін өлшейтін құрал.( Мензурка)
Ф
И
З
И
К
А
« Диффузия » тобына:
Дене пішінінің не өлшемдерінің өзгеруі (Деформация)
Басқа денелер әрекетін тигізбегенде дененің жылдамдығын сақтау құбылысы (Инерция)
Материя түрі (Зат)
Аспан денелері туралы ғылым (Астрономия)
Сандық мәнімен және бағытымен сипатталатын шама (Марс)
