Cаба?ты? та?ырыбы: Энергия. Энергияны? са?талу ж?не бір т?рден екінші т?рге айналу за?ы.
Ма?саты:
Білімділік ма?саты: О?ушыны? ?з бетінше ж?мыс істей алу м?мкіндігін дамыту, о?у материялын ??деуді? жекеленген т?сілдері ар?ылы ж?мыс істей білуге ?йрету.
Дамытушылы? ма?саты: Есте ?алдыру, шапша? ойлау ?абілеттерін дамыту.
Т?рбиелік ма?саты: ?ылыми д?ниетанымын арттыру, ал?ан білімді ?мірде пайдалана білу, ?з бетінше ізденуге да?дыландыру, е?бекке баулу.
Саба?ты? т?рі: Жа?а білімді ме?герту.
Саба?ты? ?дісі: баяндау, с?ра? жауап.
Саба?ты? к?рнекілігі: компьютер, электронды о?улы?,
Саба?ты? барысы:
І. ?йымдастыру кезе?і. О?ушыларды? саба??а ?атысуы, даярлы?ы, ша?ын топтар?а б?лініп отыруы.
ІІ. ?й тапсырмасы.
Блинц турнир т?рінде тексеру. О?ушылар берілген с?ра?тар д?рыс болса иа деп жауап береді. Егер д?рыс емес болса жо? деп жауап береді.
- Кг*м\с дене импульсіні? ?лшем бірлігі. и? жо?.
- К?ш пен оны? ?рекет ету уа?ытыны? к?бейтіндісі к?ш импульсі деп аталады. и? жо?.
- F*t дене импульсіні? формуласы. и? жо?.
- F=ma ауырлы? к?шіні? формуласы. и? жо?.
Карточка ар?ылы есептер беріледі.
І топ?а
1.6 м/с жылдамды?пен ж?гіріп келе жат?ан массасы 60 кг адамны? импульсі ?андай?
2. Массасы 50 кг бала 5 м/с жылдамды?пен ж?гіріп келе жатып,2 м/с жылдамды?пен келе жат?ан массасы 100 кг арбаны? ?стінде ?ар?ып мінді.Осыдан кейін арба ?андай жылдамды?пен ?оз?алады?
ІІ топ?а
1. Массасы 10 кг денені? импульсі 50 кг м/с бол?анда?ы денені? жылдамды?ын табы?дар.
2. Массасы 160кг шайбаны? импульсі массасы 8кг, 600 м/с жылдамды?пен ?шып келе жат?ан о?ты? импульсіне те? болу ?шін, шайба ?андай жылдамды?пен ?шуы керек?
ІІІ.?ызы?ушылы?ты ояту.
О?ушылар ребус шешу ар?ылы б?гінгі саба?ты? та?ырыбын ашады.(2-3минут)
IV.Жа?а саба? (10 минут)
Энергия – денені? к?йін сипаттайтын физикалы?, скалярлы? шама. Адамны? к?йі туралы айт?анда, оны? ?ан ?ысымы, температурасы, сия?ты, т.б. белгілі бір уа?ыт мезетіндегі жалпы жа?дайын сипаттайтын м?ліметтер туралы с?з етеміз.
К?й-денені? берілген уа?ыт мезетіндегі жа?дайы.
Механикада денені? механикалы? к?йі с?з болады. Оны к?рсету ?шін 2 м?селеге то?талуымыз керек:
1. денені? берілген уа?ыт мезетіндегі орны
2. денені? ?алай ?оз?алатынын сипаттай алуымыз керек.
Олай болса, б?л - н?ктені? ?айыбір уа?ыт мезетіндегі координаталары мен жылдамды?ын к?рсету деген с?з. Б?лар к?й параметрлеріне жатады.
Денені? немесе н?ктені? механикалы? к?йін сипаттайтын шама - механикалы? энергия деп аталады.
Механикалы? энергия деп денені? механикалы? ж?мыс істей алу ?абілетін айтады.
Энергияны? ?лшем бірлігі – (Е) Джоуль(Дж)
· ?оз?алыста?ы денені? энергиясы-кинетикалы? энергия деп аталады.
· Денелерді? ?зара ?рекеттесуіне немесе дене б?лшктеріні? ?з ара орналасуына байланысты энергия-потенциялы? энергия деп аталады.
Бір – бірімен ?зара ?рекеттесетін денелерді? ?р кинетикалы?, ?рі потенциялы? энергиясы болады. М?ндай денелер т?йы? ж?йе деп аталады. Со?ты?ыс?ан шарларды?, «ЖЖС-Жер», серіппеге ілінген ж?кті? тербелісі, жо?ары ла?тырыл?ан шарды? жо?ары-т?мен ?оз?алуы кезіндегі энергияны? т?рленуін мысал?а ?арастыру?а болады( сурет бойынша).
Ж?йені? толы? энергиясы т?ра?ты болады.
Етолы?= Еk+ Ep=const
Энергияны? са?талу за?ы былай т?жырымдалады: таби?атта?ы энергия жо?алып кетпейді, жо?тан пайда болмайды, ол тек бір т?рден екінші т?рге ауысады.
?орыта айт?анда, механикалы? ж?мыс- ол энергия ?згерісі, ал кез келген энергиясы бар дене ж?мыс істей алмайды. Ол ж?мыс істеу ?шін, энергия ?згеруі ?ажет.
V.Бекіту
Есептер шы?ару
19 – жатты?у. №1,3
20-жатты?у №1,4
Есептер жина?ынан есептер шы?ару.
Тест тапсырмалары
VII. Рефлексия
"Білім а?ашы" та?ырып бойынша т?сінгендерін стикерге жазып а?аш?а жабыстыру. О?ушылар?а ?ызыл, жасыл, сары т?сті алма беріледі. ?ызыл т?с б?гінгі саба? ?те жа?сы ?ткенін, жасыл т?с жа?сы (орташа) ?ткенін, сары т?с нашар ?ткенін білдіреді.
VII.?йге тапсырма. § 22,23 19-жатты?у №2,4 20-жатты?у №1.
