kopilkaurokov.ru - сайт для учителей

Создайте Ваш сайт учителя Курсы ПК и ППК Видеоуроки Олимпиады Вебинары для учителей

Электромагниттік тербелістер.

Нажмите, чтобы узнать подробности

Бұл ұсынылып отырған химия пәнінен «Есептер шығару практикумы» жұмыс дәптері оқушыларға арналған тапсырмалар жинағы, жаңа материалды меңгеруге бағытталған. Оқылған материалды бекіту мен тексеру мақсатын көздейді.Дәптермен  жұмыс жүргізу  үшін үлестірмелі дидактикалық материалдар, сан түрлі есептер метериалын пайдалануға болады. Жұмыс дәптерін пайдалану барысында оқушының біліктілігі қалыптасады. Әр түрлі есептерді шығару арқылы оқушылар білімін молайтады, ізденеді, кітаптармен жұмыс жасайды.Дәптермен жұмысты жүйелі орындап отыру оқушыны байқампаздыққа,білім сапасын жақсартуға мүмкіндік береді.Берілген тапсырмаларды орындау барысында оқушылардың ойлау қабілеттері дамып, химия пәніне деген қызығушылығы артады. Бұл бағдарлама 9 сыныпта жинақталған химия пәнінде түрлі есептердің шығару әдістерін тереңдете оқыту  арқылы алған білімдерін кеңейтіп, ойлауын, сараптама жасай білуін, өз ойын толық жеткізе білумен қатар, өмірге деген көзқарасын қалыптастырады.

     Есептерді шығарудың өзіндік реті, шығару әдістемесі болады. Сондықтан да, қиындық деңгейлері қарапайым типтік есептерді шығаруды меңгерту арқылы, қиындық деңгейлері күрделі типтік есептерді шығару дағдыларын қалыптастыру қажет.

    Есептерді шеше білу – химия ғылымындағы бөлімнің негізін қалыптастырудың маңызды бөлігі болып табылады.

    Химия пәніндегі есептерді шешудің бірнеше әдістері бар. Олардың ішіндегі негізгілері: пропорциялық әдіс; дайын формулалар әдісі; алгебралық әдіс. Есептерді шығаруда массалық үлес, молярлық масса, молярлық көлем, газдардың меншікті тығыздығы сияқты түсініктер пайдаланылады.

    Химия пәнінен «Есептер шешу практикумы» үйірмесі оқушылардың табиғатты химиялық тұрғыда түсінуге, нақты іс-тәжірибе жинақтауға көмектеседі.Бір-біріне сабақтастыра берілген есептер оқушыларды бір мақсатқа жұмылдырумен қатар белсенділіктерін арттырып қызығу тудырады.Мектептегі химия бөлімінің даму болашағы оқу материалының болашағына, тақырып бойынша ең негізгі түсінік, ажырата білуіне, пәнде тұрақты қызығушылық тудыруына, оқушылардың ой-өрісін кеңейту, өз бетінще ойлау жүйесін жетіліруге, оқушыларды қарапайым өмірдегі құбылыстарды зерттеу біліктілік пен дағдыларын қалыптастырады.

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Наладить дисциплину на своих уроках.
Получить возможность работать творчески.

Просмотр содержимого документа
«Электромагниттік тербелістер.»

Алғы сөз

Бұл ұсынылып отырған химия пәнінен «Есептер шығару практикумы» жұмыс дәптері оқушыларға арналған тапсырмалар жинағы, жаңа материалды меңгеруге бағытталған. Оқылған материалды бекіту мен тексеру мақсатын көздейді.Дәптермен жұмыс жүргізу үшін үлестірмелі дидактикалық материалдар , сан түрлі есептер метериалын пайдалануға болады. Жұмыс дәптерін пайдалану барысында оқушының біліктілігі қалыптасады. Әр түрлі есептерді шығару арқылы оқушылар білімін молайтады, ізденеді, кітаптармен жұмыс жасайды.Дәптермен жұмысты жүйелі орындап отыру оқушыны байқампаздыққа,білім сапасын жақсартуға мүмкіндік береді.Берілген тапсырмаларды орындау барысында оқушылардың ойлау қабілеттері дамып, химия пәніне деген қызығушылығы артады. Бұл бағдарлама 9 сыныпта жинақталған химия пәнінде түрлі есептердің шығару әдістерін тереңдете оқыту арқылы алған білімдерін кеңейтіп, ойлауын, сараптама жасай білуін, өз ойын толық жеткізе білумен қатар, өмірге деген көзқарасын қалыптастырады.

Есептерді шығарудың өзіндік реті, шығару әдістемесі болады. Сондықтан да, қиындық деңгейлері қарапайым типтік есептерді шығаруды меңгерту арқылы, қиындық деңгейлері күрделі типтік есептерді шығару дағдыларын қалыптастыру қажет.

Есептерді шеше білу – химия ғылымындағы бөлімнің негізін қалыптастырудың маңызды бөлігі болып табылады.

Химия пәніндегі есептерді шешудің бірнеше әдістері бар. Олардың ішіндегі негізгілері: пропорциялық әдіс; дайын формулалар әдісі; алгебралық әдіс. Есептерді шығаруда массалық үлес, молярлық масса, молярлық көлем, газдардың меншікті тығыздығы сияқты түсініктер пайдаланылады.

Химия пәнінен «Есептер шешу практикумы» үйірмесі оқушылардың табиғатты химиялық тұрғыда түсінуге, нақты іс-тәжірибе жинақтауға көмектеседі.Бір-біріне сабақтастыра берілген есептер оқушыларды бір мақсатқа жұмылдырумен қатар белсенділіктерін арттырып қызығу тудырады.Мектептегі химия бөлімінің даму болашағы оқу материалының болашағына, тақырып бойынша ең негізгі түсінік, ажырата білуіне, пәнде тұрақты қызығушылық тудыруына, оқушылардың ой-өрісін кеңейту, өз бетінще ойлау жүйесін жетіліруге, оқушыларды қарапайым өмірдегі құбылыстарды зерттеу біліктілік пен дағдыларын қалыптастырады.















Сабақ №1

Сабақтың тақырыбы:Химиялық элементтер, формулалар.

1.Мына элементтердің формуласын жазыңдар:

Қорғасын _______________________

Сутегі __________________________

Азот ____________________________

Алюминий ______________________

Мыс ____________________________

Мырыш ________________________

Алтын __________________________

2.Оқылуы бойынша элементтің таңбасын жазыңыз:

Пе ___________ плюмбум_____________це______________эс_______________

3.H2SO4 күкірт қышқылының құрамындағы элементтерді атаңдар.



4.2H2SO4 Көміртек қышқылының коэффициенттері (қызылмен боя) мен индекстерін (көкпен боя) көрсет:

2H2SO4

Сабақ № 2-3

Сабақтың тақырыбы:Химиялық формула бойынша есептеулер

1.Көміртек қышқылының салыстырмалы молекулалық массасын есепте.

Mr(H2SO4)=__________________________________________________________

2.CaSO4 кальций сульфатының құрамындағы элементтердің массалық үлестерін есептеңіз.

Mr(H2SO4)

(O)=

(S)=

(Ca)=





3.Қанттың құрамына: көміртектің 12, сутектің 22, оттектің 11 атомы кіреді.Оның химиялық формуласын жазып, оқыңдар, салыстырмалы молекулалық массасын есептеп, құрамындағы элементтердің массалық үлестерін есептеңдер.



4.Мына элементтердің салыстырмалы атомдық массаларын және таңбасын жазыңдар:

Күміс_______________________

Фтор________________________

Хлор________________________

Калий_______________________

Литий_______________________

5. H3PO4- фосфор қыщқылы құрамындағы элементтерді атаңыз.

___________________________

___________________________

6.Берілгендеріне сәйкес химиялық қосылыстардың формуласын жазыңдар.

(S)=40%

(O)=60%

Mr(SyOy)=80

Табу керек:

(SyOy)=?___________________________________

Х= *100%

Y= *100%



Сабақ №4-5

Сабақтың тақырыбы:Химиялық формуламен теңдеулер бойынша есептеулер

1.Француз ғалымы Ж.Пруст қандай заң ашты?Ол заң қалай тұжырымдалды?

_______________________________________________________________________

_______________________________________________________________________

2.Реагенттер мен өнімдер дегеніміз не?

_____________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________

3.Мына химиялық теңдеуден реагенттер мен өнімдерді көрсет.

4Al+3O2=2Al2O3

4.Мына қосылыстың құрамындағы элементтерді атап, валенттілігін тауып, төбесіне жазыңдар.

CO2, CaO, P2O5, SiH4

5.Химиялық теңдеу дегеніміз не?

_____________________________________________________________________________

6.Химиялық реакция теңдеуін теңестіріп,түзілген өнімдерді атаңдар.

a) C+ H2 = CH4

b) Al+ O2 = AlO

c) S + O2 = SO2

d)Zn + HCl =ZnCl2 +H2

6.Бос қалдырған орындарды толтырыңдар,коэффициенттерін қойып теңестіріңдер, түзілген өнімді атаңдар.

a) HgO =Hg+…

b)… +Cl2=NaCl

c)N2 +… =NH3

d)H2 +Cl2 = ….

Сабақ № 6-7

Сабақтың тақырыбы:Химиялық формула бойынша заттардың салыстырмалы молекулалық массасын есептеу

1.Толықтыр

1.Массаның атомдық бірлігі арқылы өрнектелген молекуланың массасы берілген заттың _____________________________ деп аталады.2.Заттың салыстырмалы молекулалық массасы,оның молекулалық массасының көміртек атомы массасының _________________

бөлігіне қатынасын көрсетеді.3.Салыстырмалы молекулалық масса _____________деп белгіленеді

2.Судың салыстырмалы молекулалық массасын есептеп шығарайық:

Mr(H2O) =(2*1) +16=18

Қажет болса судың молекулалық массасын да табады:

Mr(H2O) = (2*1) м.а.б.+16м.а.б. = 18м.а.б.

Заттың формуласы бойынша мыналарды білуге болады:

1.жай немесе күрделі зат( бір немесе бірнеше атом түрлерінен құралғандығын)

2.сапалық құрамы( яғни атомдардың қандай түрлерінен құралғандығын)

3.сандық құрамы( яғни әр атом түрінің қаншасы кіреді)

4.салысытрмалы молекуалық массасы( яғни берілген молекула массасы м.а.б.-нен неше есе көп)

5.элементтердің массалық қатынастары (яғни әр түрлі элемент атомдары өзара қандай массалық қатынаста тұр).

3.Келтірілген формуланың щқылуын жазып, салыстырмалы молекулалық массасын және құрамындағы элементтердің массалық үлестерін есептеңдер.

Mr(Cu(OH)2)=___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

4.Мына заттардың молекулалық массасын есептеңдер.

Mr(HNO3)=_______________________________

Mr(H3PO4)=_______________________________

Mr(Ca(OH2)=______________________________

Mr(NaNO3)=_______________________________

5.Мына қосылыстың молекулаық массасын, құрамындағы элементтердің массалық үлестерін анықтаңдар:

H2SiO3, Fe(SO4)3

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Сабақ № 8-9

Сабақтың тақырыбы:Заттардың ерігіштігіне байланысты есептеулер

1.Химиялық диктант.

Ерітіндідегі еріген заттың массалық үлесі дегеніміз-________________________ қатынасы болып табылады.

Белгілі массалық үлесті ерітінді даярлау үшін төмендегі формуланы пайдаланады.

Еріген заттың массалық үлесін көбінесе ____________________өрнектейді.Онда қандай формула бойынша өрнектеледі:_____________________________.

Есте сақта!Массалық үлесті бірлік үлестерімен белгілейді( мысалы, =0,05.Бұл берілген ерітіндінің 100г-ында 5г еріген зат бар екенін көрсетеді немесе процентпен 0,05*100%=5%-тік ерітінді)





Ерітінділерге қатысты проценттік ерітіндінің жүз бөлігінде еріген заттың қанша үлесі (мг,г,кг,т.б) бар екенин көрсетеді.Мысалы ,10%-тік ерітінде 10% еріген зат бар,бұл 100г ерітіндіде 90г су және 10г еріген зат бар деген сөз.Ал 15% -тік ерітінді 100г ерітіндіде еріген зат 15г (мг немесе кг) деген сөз.Ерітінді екі құрауыштан тұратындықтан еріткіштің массасын анықтауға да болады.Мәселен,еріген зат 15г болса,еріткіш85 г-ға( мг,кг)

2. Заттардың ерігіштігінің сипаттамасы











3.Ерітінділер дегеніміз-_________________________________________тұратын және өзара бір-бірімен физикалық-химиялық әсерлесетін біртекті жүйе.

4.

1.Ерігіштік дегеніміз не?

2.Іс жүзінде суда ерімейтін :

3.Көптеген қатты заттардың : а.ерітіндіні қыздыру кезінде;ә.салқындатқан кезде ерігіштігі қалай өзгереді?_______________________________________________

4.Ерітінді деген не?



Есеп №1

Тұздың 15%- тік 200г ерітіндісін даярлау үшін қанша тұз, қанша су қажет екенін есептеңдер

_______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Есеп №2

Жеміс –жидек консервілеу комбинатында қиярды тұздау үшін ас тұзының массалық үлесі 0,05немесе 5 тік ерітіндісі қолданылады.Осындай 1т ерітінді даярлау үшін қанша ас тұзы және қанша су қажет екенін есептеңдер.

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Есеп №3

60г суға 20г қант ерітілді.Осы ерітіндінің массалық үлесін табыңдар.

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________



Сабақ №10-11

Сабақтың тақырыбы:Элоктролиттік диссоциация теориясы бойынша эксперименттік есептер щығару.

№1 КА К+- деп өрнектелген

Диссоциацияланбаған электролит моекуласы_______________________

оң зарядталған ион.Оны катион деп атайды_________________________

теріс зарядталған ион.Оны анион деп атайды._______________________

№2.Үстел үстіндегі реактивтерді пайдалана отырып ,алмасу реакциясы арқылы мына зттарды алыңдар:

а) темір() гидроксиді; ә) барий сульфаты және осы заттарды ерітіндіден бөліңдер________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

№3.Үстел үстіндегі реактивтерді пайдалана отырып, ион алмасу реакциясын жүргізу арқылы газ тектес зат алыңдар.Молекулалық ,толық және қысқартылған иондық теңдеулерін жазыңдар._______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

№4.Төмендегідей қысқартылған иондық теңдеулері берілген реакциялардың толық молекулалық және толық иондық теңдеулерін жазыңдар:

А)H+ +OH-=H2O

Ә)Ca2++Co32-=CaCO3

Б)Ag+ +Cl-=AgCl

В)CO32-+2H+=CO2+H2O

Г)Ba2+ +SO42-=BaSO4

______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

№5.Электролиттердің ерітіндіде иондарға ыдырауын өрнекте:

NaOH

NaCL

HCL

№6.Сұрақтарға жауап бер:

1.Электролиттер дегеніміз не?Мысалдар келтіріңдер.

_______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

2.Бейэлектролиттер дегеніміз не?Мысалдар келтіріңдер

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

3.Ион дегеніміз не?Оны қалай түсінеіз?

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

4.Электролиттік диссоциациялау теориясының мәні неде?

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

5.Сванте Аррениус жайлы не айтасыз?

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________



Сабақ №12-13

Сабақтың тақырыбы:Мольдік концентрацияны табуға арналған есептеулер

№1 есеп.Тұздың 15%-тік 200г ерітіндісін даярлау үшін қанша тұз ,қанша су қажет екенін есептеңдер.

Формулаға сүйенсек:











Жауабы:30 г тұз, 170 г су.

№2 есеп.Жеміс-жидек консервілеу комбинатында қиярды тұздау үшін ас тұзының массалық үлесі 0,05 немесе 5 –тік ерітіндісі қолданылады.Осындай 1т ерітінді даярлау үшінт қанша ас тұзы және қанша су қажет екенін есептеңдер.

Формула бойынша:





_______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Жауабы:50кг тұз,950кг су

№3 есеп.60г суға 20г қант ерітілді.Осы ерітіндінің массалық үлесін табыңдар.Алдымен ерітіндінің массасын табамыз:

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Жауабы:0,25 немесе 25

№4 есеп.Тұздың 100г 20-тік ерітіндісімен 50г 32-тік ерітіндісі араластырылады.Алынган ерітіндідегі заттың массалық үлесі қандай?

Алдымен әр ерітіндегі тұздың массалыұ үлесін табыңдар:

_______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Жауабы:0,24 немесе 24

Ерітінділер концентрлі және сұйылтылған болады.Ерітіндідегі еріген заттың массалық үлесі деп еріген зат массасының ерітінді массасына қатынасын айтамыз.Массалық үлес әр түрлі ерітінділер даярлауда өзгеріп отырады.

№5есеп.20 450г ерітіндіде неше грамм тұз бар?Жауабы :m(тұз)=90г

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

№6есеп.120г суға 15г тұз қосылған.Ерітіндідегі еріген заттың массалық үлесі нешеге тең?

Жауабы:=11,11%

_______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

№7есеп.20 80г ерітіндіде неше грамм еріген тұз бар ?Жауабы :m(тұз)=16г

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

№8есеп.15 200г ерітінді дайындау үшін неше грамм тұз бен су қажет екенін табыңдар?

Жауабы:m(тұз)=30г m(H2O)=170г

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________





Сабақ №14-15

Сабақтың тақырыбы:Эстафеталық есептер.Химиялық формулалар.Ерітінділерге байланысты есептер.Ерітінділерді дайындау.

№1.Заттардың салыстырмалы молекулалық массасын есептеп шығарайық:

Mr(H2SO4)=____________________________

Mr(HNO3) =____________________________

Mr(HCl)=______________________________

Mr(HCO3)=____________________________

Mr(HSO3)=_____________________________

Mr(H2S)=_______________________________

Mr(HBr)=_______________________________

Mr(H3PO4)=_____________________________



№2.Ерітіндідегі еріген заттың массалық үлесі дегеніміз-__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

№3.Белгілі массалық үлесі ерітінді даярлау үшін қандай формуланы пайдаланады:

______________________________________

№4.40г тұзды 160г суда еріткен.Түзілген ерітіндінің концентрациясын анықтаңдар.

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Жауабы:=20%

№5.5г соданы 150г суда еріткен.Түзілген ерітіндінің концентрациясын анықтаңдар.

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Жауабы:=3,23%

№6.20% 200г ерітіндіге 50г су қосылған.Түзілген ерітіндінің концентрациясын анықтаңдар.

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Жауабы:2=16%

№7.20% 450г ерітіндіде неше грамм тұз бар?

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Жауабы:m(тұз)=90г

№8.120г суға 15г тұз қосылған.Ерітіндідегі еріген заттың массалық үлесі нешеге тең?

_______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Жауабы:=11,11%

Сабақ №16-17

Сабақтың тақырыбы:Газдың белгілі көлемі бойынша қалыпты жағдайдағы зат мөлшерін есептеу

H2 + Cl2 = 2HCl

1моль 1моль 2моль

22.4л 22.4л 2*22.4л

1 : 1 :2

Мысалы :10м3 сутек газы жанғанда оттектің қандай көлемі жұмсалады?

2H2 + O2 =2H2O

2көлем 1көлем

33

10м3 хм3

3 - 1м3





Авогадро заңына сүйене отырып,әртүрлі есептер жүргізуге болады:

Есептің шығарылу жолы

1.Қ.ж-да көлемі 89.6л оттек газының зат мөлшерін есептеңдер

Берілгені:

V(O2) =89,6л

Vm(O2) =22,4л/моль

V(O2) = ?

2.Мөлшері 1,5 моль оттек газы қ.ж.қанша көлем алады?

Берілгені:

(O2) =1,5 моль

V(O2) =?

V=Vm* = 22,4л/моль * 1,5моль =33,6л

3. Газ тәрізді заттың массасы бойынша олардың қ.ж. –ғы көлемін есептеу

3.Массасы 96г оттек газының қ.ж.-ғы көлемін есептеңдер

Берілгені:

M(O2) = 96г

V(O2)=?

M(O2) = 32г/моль

m=M * ; == 3моль

V=Vm* =22,4г/моль*3моль=67.2л

Есептерді шығар

1.28 г көміртегі оксидіне қанша зат мөлшері бар.

Берілгені : Шешуі:

M(CO)=28 г ?

№2.1моль зат көміртегі оксиді мен оттегі реакцияға түсетін болса ,жұмсалатын оттегінің зат мөлшерін есептеңіздер,қандай зат түзіледі?

Берілгені: Шешуі:

(CO)= 1моль

т/к: O2 -?



Жауабы:0.5моль O2 жұмсалады

№3.0,5 моль оттегі реакцияға түсетін болса қанша литр көлем алады?

Берілгені: Шешуі:

(O2) =0,5моль

т/к:V(O2)-?



Жауабы:11.2 л оттегі

№4.11,2 л оттегі реакцияға қатысатын болса ,қанша көлем көміртегі оксиді түзіледі?

Берілгені: Шешуі:

V(O2) =11,2л

т/к: V(CO2) -?

Жауабы: V(CO2) =22,4л

№5.Массасы 49г күкірт қышқылының H2SO4 зат мөлшерін табыңдар:

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

№6.Натрий сульфидінің Na2S зат мөлшері 0.5 моль.Осы үлгіні алуға жұмсалған күкірттің массасын табыңдар.____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________



Сабақ №18

Сабақтың тақырыбы:Газдардың салыстырмалы тығыздығын есептеу

№1.Газдар құрамына кіретін жай заттардың молекуласы _______ атомнан тұрады.

№2.Аттарын ата

H2_____________________

O2______________

N2_____________________

Cl2____________________

F2______________________

Газдардағы молекулааралық қашықтық температура мен қысым бірдей болғанда барлық газдар үшін шамамен бірдей болып келеді.Сондықтан кез-келген газдың 1 моліндегі молекула маны тұрақты 6.02*1023-ке тең.

NA-6,02*102 қалыпты жағдайда яғни 00Стемпературада 1атомдық қысымда кез келген газдың 1 молі 22,4л көлем алады.

VM немесе Vm= V-берілген газ көлемі,л;Vm-молярлық көлем;зат мөлшері,моль.Әр түрлі газдардың қ.ж.молярлық көлемдері бірдей болады,бірақ молярлық массалары әр түрлі болады.

№3.Сутек газының ауамен салыстырмалы тығыздығын табу керек.

Берілгені:

Mr(H2)=2

Mауа=29

Dауа(H2) -?



№4.Оттек газының сутекпен салыстырмалы тығыздығын табу керек.

Берілгені: DH2(O2)= =

Mr(O2) =32

Mr(H2) =2

DH2(O2)-?



Сабақ №19

Сабақтың тақырыбы:Жылу эффектісіне арналған есептер

Химиялық толықтыру

№1.

Жылу бөле жүретін реакция -__________________________деп аталады.

___________________гректің сыртқа деген сөзі .

Реакция соңына дейін жүру үшін үнемі қыздыруды қажет ететін реакциялар бар.Мысалы ,сынап оксидінің немесе әктастың айырылуы.

_____________________________________-эндотермиялық реакция деп аталады.Эндо гректің ___________________деген сөзі.

Химиялық реакция кезінде бөлінетін немесе сіңірілетін жылу мөлшері реакцияның ____________________________________________________ деп аталады.

Жылу мөлшері ______________________арқылы белгіленіп ,калориметрмен өлшенеді.Реакция кезінде бөлінетін немесе сіңірілетін жылуды ____________________әріпімен белгілеп реакция теңдеуін былай жазамыз:

C + O2---CO2+ Q (Q-жылу бөліну)

N2 +O2 ------2NO –Q (-Q-жылу сіңірілу)

Реакцияның термохимиялық теңдеуі бойынша

1000г х кДж

CaO +H2O Ca(OH)2 +67кДж

56г



№2.1кг кальций оксиді сумен әрекеттескенде қанша жылу бөлінетіндігін есептеңдер

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

№3.Массасы 4г күкіртті жаққанда 37,1 кДж жылу бөлінеді.Күкірттің оксиді түзілу реакциясының термохимиялық теңдеуін құрыңдар

_______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

№4.Мына теңдеу арқылы 2H2O 2H2+O2 -570кДж 36л суды сутек пен оттекке айыруға жұмсалатын жылу мөлшерін есептеңдер.

_______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________



Сабақ №20-21

Сабақтың тақырыбы:Әрекеттесуші заттардың біреуінің массасының жылу эффектілерін есептеу.

№1.Көмірдің жану реакциясының термохимиялық теңдеуі C + O2 CO2 +402,24кДж.33520кДж-ге тең жылу алу үшін көмірдің қажетті массасы:

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

№2.Жылу және жарық бөле жүретін реакциялар ........................................деп аталады.

№3.C2H6 +O2 CO2 +H2O этанның жану реакциясының теңдеуінде көмірқышқыл газы формуласының алдындағы коэффициент_______________________-

C + O2 = CO2 + Q

CaCO3= CaO + CO2 -Q

NO + O2 =NO2 -Q

HCl + NaOH =NaCl + H2O +Q

Берілген реакциялардағы термохимиялық теңдеулерден қайсысы экзотермиялық және эндотермиялық екенін анықтап,бөліп жазыңдар.

______________________________ _______________________________

______________________________ _______________________________

№4.Сутек йодпен әрекеттескенде 50кДж энергия сіңірілді,термохимиялық реакция теңдеулерін жазып,теңестіріңдер.

______________________________________________________________________________;8____________________________________________________________________________

№5. S +O2 =SO2 + 296 кДж термохимиялық теңдеуі бойынша 5 г күкірт жанғанда қанша энергия бөлінетінін есептеңдер

_______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

№6. CH4 + 2O2 =CO2 + 2H2O+829 кДж термохимиялық теңдеуі бойынша ,278 кДж энергия алу үшін метанның қанша массасын жағу керек екенін есептеңдер.

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

№7.Егер бұл реакцияның термохимиялық теңдеуі мынадай болса,16г мыс оттекпен әрекеттескенде қанша энергия бөлінеді?

_______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Сабақ №22-24

Сабақтың тақырыбы:Тотығу –тотықсыздану реакциялары.Тотығу-тотықсыздану реакциялары туралы түсінік.Тотығу –тотықсыздану реакцияларының теңдеуін электронды баланс әдісі бойынша құру.

№1.Магний нитраты ,калий сульфаты,көмір қышқылы,мыс хлориді ,мырыштың формуласын жазып,әр элементтің тотығу дәрежесін анықтаңдар.

Магний нитраты______________________________

Калий сульфаты_______________________________

Көмір қышқылы______________________________

Мыс хлориді___________________________________

Мырыш_______________________________________

№2.Натрий силикаты,калий сульфаты,азот оксиді,күкірт сутек қышқылы,оттектің формуласын жазып,әр элементтің тотығу дәрежесін анықтаңдар.

Натрий силикаты___________________________________

Калий сульфаты____________________________________

Азот оксиді_________________________________________

Күкірт сутек қышқылы______________________________

Оттек________________________________________________

№3.Берілген реакция теңдеулерін тотығу –тотықсыздану реакциясы тұрғысынан теңестіріңдер

Cl2 +KI KCl + I2 Fe + Cl2



Mg + O2 KClO3

№5.Мына сызбанұсқадағы электрон беруін және электрон қосып алуын көрсетіп ,азоттың қай жерде тотықтырғыш ,қай жерде тотықсыздандырғыш қасиет көрсететінін анықтаңдар.

N-3 N+2

N+5 N+4

№6.Берілген реакция теңдеулерін тотығу-тотықсыздану реакциясы тұрғысынан теңестіріңдер.

K + Cl2 Al + H2SO4

Na + H2O Ca + O2

№7.Мына сызб анұсқадағы электрон беруін және электрон қосып алуын көрсетіп,азоттың қай жерде тотықтырғыш ,қай жерде тотықсыздандырғыш қасиет көрсететінін анықтаңдар

N 02 2N-3

N+5 N-3

№8.Масссасы 18г суды тұрақты электр тогымен айырғанда қанша грамм оттегі газы бөлінеді?Оттегі газына қандай химиялық байланыс тән?Реакциядағы оттегінің тотығу дәрежесі қандай?

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

№9.Массасы 130 грамм мырыш тұз қышқылымен әрекеттескенде қанша грамм сутегі газы бөлінеді?сутегі газына қандай химиялық байланыс тән?Реакциядағы сутегінің тотығу дәрежесі қандай?

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

№10.Тотығу - тотықсыздану реакция теңдеулерінің коэффициенттерін қойыңдар:

a)H2S + Cl2 =HCl + S

b)HNO3 + Cu = Cu (NO3)2 + NO2 + H2O

c)HCl + MnO = MnCl2 + H2O + Cl2





Cабақ №25-27

Сабақтың тақырыбы:Заттарды синтездеп алуға арналған есептер

1.Заттардың химиялық формуласын жазыңдар:

1.тұз қышқылы –

2.кальций карбонаты –

3.темір гидроксиді –

4.күміс нитраты –

5.натрий сульфаты –

6.алюминий оксиді –

7.магний хлориді –

8.натрий гидроксиді –

9.кремний оксиді –

10.азот қышқылы –

11.кальций карбонаты –

12.барий сульфаты –

13.мырыш гидроксиді –

14. мыс сульфиді –

2.Заттың аталуы мен оның формуласының сәйкестігін анықтаңдар.Жауапты формула түрінде беріңдер.Мынадай :1Б ,2А, т.с.с

Заттың аталуы:

1.Мырыш хлориді

2.Магний сульфаты

3.Алюминий сульфаты

4.Барий нитраты

5.Темір сульфиді

Химиялық формулалары:

А.Al2(SO4)3

Б.Fe2S3

В.ZnCl2

Г.Ba(NO3)2

Д.MgSO3

______________________________

______________________________

______________________________

______________________________

______________________________

______________________________

Есеп №1.Мынадай заттар берілген:натрий карбонаты,кальций гидроксиді,азот қышқылы.Осы заттарды пайдаланып,үш түрлі әдіспен кальций карбонатын ал.

;Шешуі:Na2SO3-тұз ,Ca(OH)2 - негіз , HNO3 –қышқыл.

Берілген заттардың бір –бірімен әрекеттесу мүмкіндігін қарастыр:

1.Na2CO3 + Ca(OH)2 =

Na2CO3 + 2HNO3 =

Ca(OH)2 + HNO3 =

2.Бастапқы заттардың реакция өнімдерімен әрекеттесу мүмкіндігін қарастыр:

Ca(NO3)2 + Na2CO3 =

Ca(OH)2 + CO2 =

Кальций карбонатын алудың неше жолы анықталды?____________________________

Есеп №2.

Мыс () оксиді берілген. Мыс () гидроксидін ал.

Шешуі:(Қателеспе!)

Мыс() оксиді сумен әрекеттесе ме?

Суда ерімейтін негіздердің ерімтал тұздары сілтімен әрекеттескенде түзіледі.

CuO + H2SO4 =

CuSO4 + ___________ =

3.Қоспаны бөлу арқылы өнім алу.

Мырыш нитраты мен қорғасын нитратының қоспасынан таза мырыщ нитратын бөліп ал.

Берілген екі затта тұздарға жатады,әрі аниондары бірдей,катиондарының қасиетін ескереміз.Ол үшін қоспаны суға салып ерітеміз,яғни мырыш түйірін салсақ (артық мөлшерде.)

Zn0 + Pb(NO3)2 =

Қандай зат алынады?Сүзгіде не қалды? Қорытынды жаса.

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________



Сабақ № 28-31

Сабақтың тақырыбы:Заттың сапалық құрамын анықтау.

1 тапсырма

1

SO3

K2O

Mg(NO3)2

2

H3PO4

Zn3(PO4)2

H2SiO3

3

FeCl3

K2SO4

HF

4

Ag2O

Al(OH)2

Ba(OH)2

5

Ag2CO3

NaOH

K2SO4



“Үшінші артық” ойыны.Бір жолдағы екі зат бейорганикалық қосылыстардың бір класына жатады да үшінші “артық” –басқа кластық өкіліне.Осы “артық” затты сызып, оны ата.

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

2тапсырма

1.Электролиттер,бейэлектролиттер дегеніміз не?

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

2.Натрий хлориді ерітіндісінің электр өткізгіштігін түсіндір.

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

3.Электролиттік диссоциациялау дәрежесі дегеніміз не?

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

4.Суды әрі қышқыл,әрі негіз деп санауға болама?Неліктен?

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

5.Э.Д.Т.негізгі қағидаларын тұжырымда

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

6.Э.Д.Т.негізінде қышқылдар,тұздар,негіздердің анықтамасы.

_______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

1.Күшті,әлсіз электролиттер дегеніміз не?

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

2.Электролиттік диссоциацияға анықтама бер.

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

3.Электролиттік диссоциациялану дәрежесіне әсер ететін жағдайлар

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

4.Анионға,катионға анықтама бер

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

5.Қандай жағдайда ион алмасу реакциясы аяғына дейін жүреді?

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

6.Э.Д.Т.негізінде орта және қышқыл тұздарға анықтама бер.

_______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

3 тапсырма

Магний хлориді мен күміс нитраты арасындағы реакцияны жаса.Бұл реакция аяғына дейін жүре ме?Жүрсе,неліктен реакция аяғына дейін жүреді?Осы реакция молекулалық ,толық иондар және қысқартылған иондық теңдеуін құрастырыңдар.

_______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

1 есеп.

Тұз қышқылының құрамында сутек және хлор бар екенін тәжірбие жүзінде анықта.

Экспериментальды есеп шығарудың негізгі кезеңдері.

Есептің шартын химиялық формула түрінде жазу есеп шығарудың тиімді жолын анықтап алу,қажетті тәжірбиені еске түсіріп,оны жүзеге асыру,тәжірбиенің қорытындысын жасау.

Шешу жолы:

1.Тұз қышқылының құрамында сутек пен хлордың бар екенін анықтау.

2.Тұз қышқылының химиялық формуласы-HCl

3.Тұз қышқылының құрамында сутек атомының бар екенін анықтау үшін активті металмен(Zn,Al) реакциясын жасаймыз.ол үшін приборкаға 1-2 түйір мырыш салып,үстіне тұз қышқылын құямыз.Газ көпіршіктері пайда болады,приборка аузына жанған шыра апарғанда,бөлінген газ түссіз жалынмен жанады.

Реакция теңдеуін жаз

Zn + 2HCl =

Ал енді хлордың бар екенін анықтау үшін күміс нитратымен әрекеттестір

Приборкаға аз ғана HCl құйып,үстіне бірнеше тамшы күміс нитратының ерітіндісін тамыз,сол кезде қандай тұнба түзіледі?

HCl + 2Ag NO3 =

Азот қышқылын қоссақ,тұнба ерімейді.Мұндай есептерді таблица түрінде орындаған ыңғайлы.

Тәжірбиені орындау барысы

Бақылау

Қорытынды













2есеп.

Аммоний сульфатының құрамында NH4+,SO42- - иондарының бар екенін тәжірбие жүзінде дәлелде.

Шешуі:1.Химиялық формуласы (NH4)2SO4

Ақ кристалды зат

Кристалдық торы иондардан тұрады.

2.Аммоний ионын анықтау үшін сілтіні пайдаланады.Приборкаға бірдей мөлшерде аммоний сульфаты мен күйдіргіш натрды салып,араластырып,сәл қыздырғанда аммиактың иісі пайда болады,қызыл лакмус қағазы көгереді.

Молекулалық теңдеуі:

(NH4)2SO4 + 2NaOH =

Толық иондық теңдеуі;

_______________________________

Қысқартылған иондық теңдеуі

_______________________________

3.Сульфат анионын анықтау үшін тұздың аз мөлшерін суда ерітіп,оған барий хлоридінің ерітіндісін құямыз

Қышқылда ерімейтін ақ тұнба түзіледі.

(NH4)2SO4 + BaCl2 =

Толық иондық теңдеуі,

___________________________________________

Қысқартылған иондық теңдеуі;

___________________________________________

Затты айыру арқылы анықтау.

Катион мен анионды анықтау

Ион

Реакция белгілері

Na+

K+

Ca2+

Cu2+


Mg2+

Al3+

Fe2+

Fe3+


NH4+

Ag+

Ba2+

Br-

I-

S2-

OH-


NO3-

CO32-

ClO4-

PO43-

Түссіз жалын сары түске боялады

Жалын күлгін түске боялады

Қою қызыл түске

Жасыл түске

Тұзының ерітіндісіне шеге салғанда мыспен қапталады

Сілтімен әрекеттесіп ақ тұнба түзеді

Сілтінің шамалы ерітіндісімен әрекеттесіп,ақ амфотерлі тұнба түзеді.

Сілтімен біртіндеп ақ тұнба түзіп,жасылданады.

Сілтімен қоңыр тұнба түзеді

Калий роданидімен қан- қызыл түсті ерітінді түзеді

Сілтімен қосып қыздырғанда аммиактың иісі байқалады.

Хлор ионымен ақ тұнба түзеді.

Сульфат ионымен ақ тұнба түзеді.

Күміс нитратымен сары тұнба түзеді.

Күміс нитратымен ашық-сары түсті тұнба

Қорғасын ионымен қара тұнба түзеді.

Фенолфталин – малина түсті

Лакмус – көк түске өзгереді.

Мыс пен күкірт қышқылын қосып қыздырғанда қоңыр газ бөлінеді

Қышқыл мен әрекеттескенде көмірқышқыл газы бөлінеді

Барий ионымен әрекеттесіп, ақ тұнба

Күміс нитратымен ашық-сары түсті тұнба пайда болады.





3 есеп.Темір () хлориді,кальций хлориді,барий хлоридінің ерітіндісі берілген.Әрқайсысын анықта

Шешуі:

1.берілген заттардың бәрі ;хлоридтер болғандықтан катион бойынша анықтаймыз.

2.әрбір приборканы нөмірлеп алып,үш түрлі талдау жасаймыз.

Жүйелі болу үшін кесте жасайық 2-кесте

Талдау реті

Ca2+

Fe2+

Ba2+

1.Жалынмен тексеру

2.Сілтімен тексеру


3.Әк суын қосу

Қызыл түс

Лай( сәл)


-

-

Ақ тұнба,біртіндеп

Жасыл

-

-


-

Ақ тұнба



Берілген тұздардың құрамында катиондары әр түрлі болса,онда тағы үш түрлі талдау жасаймыз.

4 есеп.барий хлориді,кальций нитраты,темір сульфаты.

Тәжірбие арқылы әр затты анықта

Шешуі:Берілген тұздар ерігенде ионға ыдырайды.Тұздарды ионға ыдыратып жаз:

BaCl2 =

Ca(NO3)2 =

FeSO4 =

Ерітіндіде қанша ионның түрі бар:

_______________________________________________________

Әр ионды өзіне тән сапалық реакциямен анықтаймыз 3-кесте

Анықталған ион

Анализ реті

№1

№2

№3

Ba2+

Ca2+

Fe2+

Cl-

NO3-

SO42-

1.CaSO4

2.Жалын

3.NaOH

4.AgNO3

5.H2SO4+Cu

6.BaCl2

1

4

7

10

13

16

2

5

8

11

14

17

3

6

9

12

15

18



Аналитикалық тәжірбиенің орындалу реті;

А.Берілген ерітіндіні 3 таза приборкаға құйып оларға кальций сульфатының ерітіндісін құямыз

Үшінші приборкада сүт тәрізді ақ тұнба пайда болады,ал қалған приборкаларда өзгеріс

болмайды.Олай болса үшінші пртборкада барий ионы болғаны.

Б.Жалынның әсерін байқау үшін үш темір сымын жалынға қыздырып,ерітінділерге батырып,қайтадан жалынға апарамыз.Екінші,үшінші приборкаға батырылған сымда жалынның түсі өзгермейді ,ал бірінші приборкаға батырылған сымда жалын қою-қызыл түсті болады.

Ba2+ + SO42- = BaSO4

Fe2+ 2OH - = Fe(OH)2

NO3- + Cu0 + H2SO4 = NO2 + Cu2+ + SO42- + 2H2O

Cl- +Ag + = AgCl

Ca2+ жалынды қызыл түске бояйды.

5 Заттардын химиялық формулаларын жазыңдар

-тұз қышқылы -натрий гидроксиді

- кальций карбонаты - кремний оксиді

- темір гидроксиді - азот қышқылы

- күміс титраты - кальций карбонаты

- натрий сульфаты - барий сульфаты

-алюминий окиді -мырыш гидроксиді

- магний хлориді - мыс сульфиді

6 Бірінші тапсырмадағы нөмерін көрсетіңдер

Электролиттердің Бейэлектролиттердің

аниондарға катиондарға

жататын иондардың нөмерін көрсетіңдер

-магний ионы

-карбонат-ион

-иодид-ион

-литий ионы

-силикат ионы

-мырыш ионы

-сульфат-ион

-натрий ионы

-сульфид-ион

-алюминий ионы



Сабақ №32-34

Сабақтың тақырыбы:Қоспаны бөлуге берілген есепті щығару

Есептерді шығар:

№1.20% 200г ерітіндіге 50г су қосылған.Түзілген ерітіндінің концентрациясын анықтаңдар.

Жауабы:= 16%











№2.20% 450г ерітіндіде неше грамм тұз бар? Жауабы : m=(тұз)= 90г











№3.120г суға 15г тұз қосылған.Ерітіндідегі еріген заттың массалық үлесі нешеге тең?

Жауабы: = 11,11%



№4.20% 80г ерітіндіде неше грамм еріген тұз бар?Жауабы: m(тұз)= 16г









№5.15% 200г ерітінді дайындау үшін неше грамм тұз бен су қажет екенін ьабыңдар?

Жауабы:m=( тұз)= 30г m(H2O)=170г











6.Натрийдің құрғақ екі тұзының қоспасы 156мл суда ерітілді.Егер осы ерітіндіге барий хлоридінің артық мөлшерін қосса ,35г тұз қышқылында ерімейтін ақ тұнба түзіледі.Ал барий нитратының ерітіндісін қолданса, онда аздап тұз қышқылын қосқанда тұнбанын массасы 46,46 граммға тең болады.Қоспаның құрамында қандай тұз бар?Ерітіндідегі тұздардың массалық үлестері қандай?

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

7.Массасы 18,8 г кальций және алюминий қоспасы ауа қатысынсыз 25,2 г ұнтақталған графитпен қосып қыздырылды.Реакция нәтижесінде түзілген өрімдерді сұйытылған тұз қышқылымен өңдегенде 11,2 л газ бөлінеді.Қоспа құрамын анықтау керек.

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

8.”A” затының түссіз судағы ерітіндісіне” В” затының судағы ерітіндісін аздап қыздыра отырып құйғанда пайда болған түссіз “С” ерітіндісі қышқыл реакция береді.Әрі қарай құя берсе,”В” заты қоңыр түсті “Д” ерітіндісін түзеді.Егер “С” ерітіндісіне салқын ортада “В” ерітіндісін артық мөлшерде қосса ,оның қоңыр түсі азайып ,ал жылытса,қайта көбейеді.”Д” ерітіндісін құрғатпақшы болып қыздырған кезде ұшқан су буы түсті болады.Аталған ерітінділердің барлығы да күміс нитратының ерітіндісімен тұнба түзеді.Есепте қандай заттар жайында сөз болып отыр?

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________


Получите в подарок сайт учителя

Предмет: Физика

Категория: Уроки

Целевая аудитория: 11 класс

Скачать
Электромагниттік тербелістер.

Автор: Бақберген Сымбат Оразбекқызы

Дата: 03.04.2017

Номер свидетельства: 406253

Похожие файлы

object(ArrayObject)#851 (1) {
  ["storage":"ArrayObject":private] => array(6) {
    ["title"] => string(157) "Электромагниттік тербелістер. Еркін электромагниттік тербелістер. Томсон формуласы."
    ["seo_title"] => string(85) "eliektromaghnittiktierbielistierierkineliektromaghnittiktierbielistiertomsonformulasy"
    ["file_id"] => string(6) "287878"
    ["category_seo"] => string(6) "fizika"
    ["subcategory_seo"] => string(5) "uroki"
    ["date"] => string(10) "1454562312"
  }
}
object(ArrayObject)#873 (1) {
  ["storage":"ArrayObject":private] => array(6) {
    ["title"] => string(98) "Тербелмелі контурда?ы электромагниттік тербелістер. "
    ["seo_title"] => string(59) "tierbielmieli-konturdag-y-eliektromaghnittik-tierbielistier"
    ["file_id"] => string(6) "208729"
    ["category_seo"] => string(6) "fizika"
    ["subcategory_seo"] => string(5) "uroki"
    ["date"] => string(10) "1430894334"
  }
}
object(ArrayObject)#851 (1) {
  ["storage":"ArrayObject":private] => array(6) {
    ["title"] => string(98) "Тербелмелі контурдағы электромагниттік тербелістер."
    ["seo_title"] => string(59) "tierbielmieli_konturdag_y_eliektromaghnittik_tierbielistier"
    ["file_id"] => string(6) "396906"
    ["category_seo"] => string(6) "fizika"
    ["subcategory_seo"] => string(5) "uroki"
    ["date"] => string(10) "1488362180"
  }
}
object(ArrayObject)#873 (1) {
  ["storage":"ArrayObject":private] => array(6) {
    ["title"] => string(56) "ЭЛЕКТРОМАГНИТТІК ТЕРБЕЛІСТЕР "
    ["seo_title"] => string(32) "eliektromagnittik-tierbielistier"
    ["file_id"] => string(6) "135837"
    ["category_seo"] => string(6) "fizika"
    ["subcategory_seo"] => string(5) "uroki"
    ["date"] => string(10) "1416994891"
  }
}
object(ArrayObject)#851 (1) {
  ["storage":"ArrayObject":private] => array(6) {
    ["title"] => string(111) "Тербелмелі контурда?ы электромагниттік тербелістер.11 сынып "
    ["seo_title"] => string(68) "tierbielmieli-konturdag-y-eliektromaghnittik-tierbielistier-11-synyp"
    ["file_id"] => string(6) "228226"
    ["category_seo"] => string(6) "fizika"
    ["subcategory_seo"] => string(5) "uroki"
    ["date"] => string(10) "1441185149"
  }
}


Получите в подарок сайт учителя

Видеоуроки для учителей

Курсы для учителей

ПОЛУЧИТЕ СВИДЕТЕЛЬСТВО МГНОВЕННО

Добавить свою работу

* Свидетельство о публикации выдается БЕСПЛАТНО, СРАЗУ же после добавления Вами Вашей работы на сайт

Удобный поиск материалов для учителей

Ваш личный кабинет
Проверка свидетельства