Денеге бір түзудің бойымен әрекет ететін кұштерді қосу.

7^а сынып ____________________

Пән:Физика

Күні:__________

Сабақтың тақырыбы:Денеге бір түзудің бойымен әрекет ететін кұштерді қосу

Сабақ мақсаты:

1. Оқушыларға тең әрекетті күш, бір түзудің бойымен бір жаққа қарай бағытталған екі күштің тең әрекетті күші, бір түзудің бойымен қарама-қарсы жаққа қарай бағытталған екі күштің тең әрекетті күші туралы түсінік беру.

2. Мысалдар келтіре отырып, оқушы ойын дамыту, ғылыми ой қорытындыларын жасауға жетелеу.

3. Еңбекке баулу, жауапкершілігін арттыру, ғылыми дүниетанымын қалыптастыру.

Сабақ түрі: аралас

Сабақ әдісі: баяндау, сұрақ-жауап.

Сабаққа қажетті құрал-жабдықтар: слайдтар,

Техникалық қүрал-жабдықтар: компьютер, видеопроектор, экран.

Сабақтың барысы:

І.Бағдарлау-мотивациялық кезең:

а)Ұйымдастыру кезеңі.

1. Сәлемдесу;

2. Оқушыларды түгендеу;

3. Сынып болмесінің тазалығын тексеру;

4. Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру (жұмыс орны, отырыстары, сыртқы түрлері);

5. Оқушылардың назарын сабаққа аудару.

ә) Үй тапсырмасын тексеру:

1. Гук заңы қалай тұжырымдалады?

1. Серіппе қатаңдығы деп нені айтады?

2. Қатаңдық бірлігі қандай?

3. Серпімділік күшінің пайда болу себептерін түсіндіріңдер.

4. Динамометр деген не?

5. Динамометрлердің жұмыс істеу припципі қандай?

6. Үйге берілген есептердің орындалысын тексеру.

Проблемалық сұрақ.

Денеге бір түзудің бойымен әрекет ететін кұштерді калай қосуға болады?

ІІ. Операционалдық-орындаушылық кезең:

Жаңа сабақ.

Денеге бір мезгілде әрекет ететін бірнеше күштің әрекетіндей әрекет жасайтын күш сол күштердің тең әрекетті күші деп аталады.

Егер екі күш денеге бір бағытта әрекет ететін болса, онда олардың тең әрекетті күші де солай қарай бағытталады және осы күштер мәндерінің қосындысына тең:

Егер денеге қарама-қарсы бағытталған екі күш әрекет ететін болса, онда олардың тең әрекетті күші көбірек түсірілген күш жағына қарай бағытталады және осы күштердің мәндерінің айырмасына тең:

Егер денеге мәндері бойынша тең, ал бағыттары қарама-қарсы екі күш әрекет етсе, онда олардың тең әрекетті күші нольге тең болады, яғни

Сергіту сәті

Бейнеролик көрсету

Денеге бір түзудің бойымен әрекетететін күштерді қосу-күнделікті өмірде де, табиғатта да денеге бір күш емес, бірнеше күш әрекет етеді. Түсірілген бірнеше күштің әрекетінен дене қозғалыс жылдамдығын өзгертуі немесе тыныштық қалпын сактауы да мүмкін. Тәжірибелер дене жылдамдығының нақ осындай өзгерісін бір ғана күшжұмсау аркылы алуға болатынын керсетеді. Бұдан: денеге екі немесе бірнеше күш әрекет етсе, онда осы күштерді әрекеті жағынан оларга тең болатын бір ғана күшпен алмастыруға болады деген корытынды жасаймыз.
Денеге бірмезгілдеәрекетететінбірнешекүштіңәрекетіндейәрекетжасайтын күш солкүштердіңтеңәрекеттікүшідепаталады.
Басқашаайтқанда, егербіркүштіңденегетигізетінәрекетібасқакүштердіңсолденегебірмезгілдетигізетінәрекетіндейболса, ондаолкүштібасқакүштердіңтеңәрекеттікүші депатайды.
Біртүзудіңбойыменбірбағыттанемесеқарама-қарсыбағыттаәрекетететінкүштердікосудықарастырайық. Мысалы, екі бала бірбағыттабіреуі F₁ күш, ал екіншісі Ғ₂күш жұмсап, жүксалынғанконтейнердіорнынанқозғалтсындейік. Ал осы контейнердіересекадам F_R күшжұмсайотырып, бірөзіғанадәлсолайкозғалтсын. Бұлжағдайдаәрекететуші Ғ₁, F₂ және F_R күштерініңбағыттарыбірдей, яғни F_R күші Ғ₁ және Ғ₂ күштерініңтеңәрекеттікүшіболыптабылады. F_R теңәрекеттікүші Ғ₁ және Ғ₂күштерін косу арқылыалынады. Сонымен, егерекікүшденегебірбағыттаәрекетететінболса, ондаолардыңтеңәрекеттікүші де солайқарайбағытталадыжәне осы күштермәндерініңқосындысынатең.
Осығанұқсасмысалдартағы да біререженітұжырымдауғамүмкіндікбереді: егерденеге (материялықнүктеге) қарама-қарсыбағытталганекікүшәрекетететінболса, ондаолардыңтеңәрекеттікүшікөбіректусірілген. күшжағынақарайбағытталадыжәне осы күштермәндерініңайырмасынатең.Сонымен, егерденеге (материялықнуктеге) мәндерібойыншатең, ал бағыттарықарама- қарсыекікүшәрекететсе, ондаолардыңтеңәрекеттікүшінөлгетеңболады, яғниҒ_R =0.
Мұндайжағдайдаденеге (материялықнүктеге) бірнешекүштүсірілгенімен, олсанақденесінеқатыстытыныштыққалпынсақтайдынемесетүзусызықтыжәнебірқалыптықозғалады.

Сабақты бекіту

Есептер шығару

Физика. Дидактические материалы.

ІІІ.Рефлексия.

1)Қорытындылау.

2)Бағалау.

3)Үйге тапсырма:§§ 37.14-ж. №1-№4.