Деформация. Гук за?ына есептер шы?ару.

Тақырыбы: Деформация. Гук заңына есептер шығару.

Сабақтың мақсаты:Серпімділік күші, деформация және Гук заңы туралы негізгі ұғымдарды қалыптастыру.

Білімдік міндет:Серпімділік күші, деформация және Гук заңының қандай физикалық шамаларға тәуелді екендігін білу міндеті.

Дамыту міндеті:Серпімділік күші, деформация және Гук заңы туралы білімдерін, оқушылардың өзіндік ойлау белсенділігі мен танымдық қызығушылығын дамыту.

Тәрбиелік міндет: Сабақ барысында оқушылардың дербестігін, пікір алмасуға, шығармашылық өздігінен білім алуға тәрбиелеу.

Сабақтың типі: Жаңа тақырып өту.

Сабақтың түрі: Интерактивті, зерттеу сабағы.

Сабақтың әдісі: жаңа технологияны қолдану, деңгейлеп оқыту элементтері, миға шабуыл элементтері.

Сабақтың құрал-жабдықтары: интерактивті тапсырмалар, динамометр, слайд-презентация, динамометрлер, қатаңдығы әртүрлі серіппелер, доп, резеңке жіп, шар, пластиллин, үлестірме қағаздар, сызғыш.

Сабақ жоспары.

1. Ұйымдастыру кезеңі.

2. Үй тапсырмасын сұрау.

3. Жаңа материалды игеру.

4. Жаңа тақырыпты түсінігін алғашқы тексеру.

5. Жаңа тақырыпты бекіту.

6. Үй жұмысы.

7. Сабақты қорытындылау

Сабақ барысы:

1.Ұйымдастыру кезеңі:

Оқушылармен сәлемдесу .

«Мен қандаймын» әдісі арқылы сабақты бастау.

2.Үй жұмысын тексеру:

Мұғалімнің сөзі:

Өткен сабақта үй жұмысына мен Роберт Гук жайлы мәлімет жинауды тапсырған едім. Кім Гук туралы қысқаша айтады?

Оқушының жекелеме жұмысы.

• Robert Hooke- әйгiлi ағылшын жаратылыстанушысы, ағылшындық Уайт аралында Фремуотер деген жерде 1635 жылы дүниеге келдi.

• Орта мектептiбiтiргенненкейiн Оксфорд Университетiнетүседi.

• 1660 жылы әйгілі “Гук заңын” ашты.

• 1661 жылы каппилярлыққұбылысқаарналғанеңбегiнжариялады.

• Гук өзiнiң 1665 ж. жарықкөрген «Микрография» аттыеңбегiненкейiнәйгiлiболды. Бұлкiтапта Гук өзіжетiлдiрiлгенмикроскоппенкөпзерттеулерінжүйелепбаяндайды. Тағы да бұлкiтабында Гук жарықтыңтабиғатыжайындаойларынжазыпкеткен.

• Кейіноластрономиялыққұрал-саймандардыойлап табу жәнеолардыжетiлдiруменайналысты, биологиялық, географиялық, геологиялықзертеулержүргiздi.

• 1703 жылы қайтыс болды.

Терминдермен жұмыс.

Осы тақырыпқа қатысты терминдерді ағылшын және орыс тілінде жазып келуге тапсырма бергем, соны оқыңдар.

Қазақша	Орысша	Ағылшынша
Күш	Сила	Ғorce
Серпімділік	Упругость	Elasticity
Гук заңы	Закон Гука	Hooke'slaw
Деформация	Деформация	Deformation
Созылу	Растяжение	Stretching
Сығылу	Сжатие	Compression
Бұралу	Кручение	Torsion
Майысу	Изгиб	Bending
Ығысу	Сдвиг	Shift
Серпімді	Упругий	Elastic
Пластикалық (серпімсіз)	Пластичный	Plastic

Денелердің күш әсерінен формасы мен көлемінің өзгеруі деформация (Deformation) деп аталады

Деформация себебі: атомдардың арақашықтығын өзгерткенде олардың арасындағы күштер де өзгеріске ұшырайды және ол күштер денені бастапқы қалпына әкеліуге тырысады.

1. Денеге күштің әсер етуін тоқтатқаннан кейін ол дене бұрынғы қалпына қайтып келсе, ондай деформацияны серпімді деп атайды.

2. Денеге күштің әсер етуін тоқтатқаннан кейін ол дене бұрынғы қалпына қайтып келмесе, ондай деформацияны серпімсіз деп атайды.

Серпімсіз денелерде серпімділік күштері болмайды!

Серпімді деформация түрлері:

Созылу

Сығылу

Бұралу

Майысу

Ығысу

3. Жаңа материалды игеру. а)Тақырыптың мақсатын жеткізу.

ә) оқушылар тәжірибені қорытындылайды.

Енді оқушылар сендер тақтадағы нұсқауларға сүйене отырып тәжірибелер жасап қорытынды жасайсыңдар.

1-тәжірибе:

Серіппені штативке іліп, оған массасы белгілі жүктерді іліп созылуын бақылаймыз. Әрбір жүкті ілген сайын созылуын сызғышпен өлшеп, белгілеп алып отырамыз.

Қорытынды жасаймыз.

Дәптерге жазу:

«серіппеге неғұрлым көбірек жүк ілсек ол көбірек созылады.»

2- тәжірибе.

Қатаңдығы басқа серіппені штативке іліп, оған алдыңғы серіппеге ілген жүктерді ретімен іліп созылуын бақылаймыз. Әрбір жүкті ілген сайын созылуын сызғышпен өлшеп, белгілеп алып отырамыз. Алдыңғы серпіппенің ұзаруымен салыстырып қорытынды жасаймыз.

Дәптерге жазу:

«серіппенің созылуы оның жасалған материалына тәуелді.»

1-эксперименттің қорытындысы

Серпімділік күші дененің абсалют ұзаруына (созылуына) тура пропорциональ

2-эксперименттің қорытындысы

Серпімділік күші дененің жасалған материалының қатаңдығына тура пропорциональ

Серпімді деформация үшін Гук заңы

Деформация кезінде пайда болатын серпімділік күші дененің абсалют ұзаруына (сығылуына) тура пропорциональ және деформацияланған бөлшектердің орын ауыстыруына қарама-қарсы бағытталған.

Fсерп=-kx k- дененің қатаңдығы, x- деформация.

4. Жаңа тақырыпты түсінігін алғашқы тексеру.

Жаңа сабақ бойынша есеп шығару.

1-ші есеп.

Қатаңдығы 100 Н /м –ге тең сымды 1см –ге созу үшін оның шеттеріне қандай күш түсіру керек? ( 1 Н)

2-ші есеп.

Массасы 0,2 кг балықты тік жоғары көтергенде қатаңдығы 500 Н / м –ге тең қармақ бауы қаншаға созылады? (0,004 м)

Тізбектеп есеп шығару.

Кітаппен жұмыс. 10- жаттығу №1

Берілгені: Шешуі:

К= 7,2*10 Н / м F = кх

F= 10 кН = 10000 Н х = F /к

Т/к: х-? Х = 10000Н / 7,2*10 Н/м = 1388,9*10 = 0,14см.

№2

Берілгені: Шешуі:

F = 245 Н F = кх

ℓ = 35мм = 0,035м к = F/х

Т /к: к-? К = 245Н / 0,035м = 7000 Н /м

5. Жаңа тақырыпты бекіту. Оқушылар бір бірін тексереді.

Тест

1. Қатаңдық коэффициенті 100 Н/м серіппені 0,01 м-ге созатын күш

A) 100 Н.

B) 50 Н.

C) 1 Н.

D) 5 Н.

Дұрыс жауабы: C

2. F=3 Н күштің әсерінен 6 см-ге ұзарған серіппенің қатаңдығы

A) 10 Н/м.

B) 50 Н/м.

C) 0,5 Н/м.

D) 5 Н/м.

Дұрыс жауабы: В

3. Қатаңдығы 300 Н/м серіппе 50 мм-ге созылды. Жүкті осындай деформацияға ұшыратқан күштің шамасы неге тең?

A) 15Н

B) 20 Н

C) 21 Н

D) 18 Н

Дұрыс жауабы: А

4. Серіппеге ілінген массасы 3 кг жүк, оны 1,5 см созады. Егер 4 кг жүк ілінсе, онда оның созылуы

A) 6 см.

B) 4,5 см.

C) 4 см.

D) 2 см.

Дұрыс жауабы: D

5. Роберт Гук өзінің заңын қай жылы тұжырымдады?

А. 1661

B. 1660

C. 1662

D. 1665

6 Серпімділік ағылшынша?

А. Force

B. Еlasticity

C. Density

D. Mass

7. Күш ағылшынша?

А. Force

B. Volume

C. Density

D. Mass

6. Үй жұмысы: Карточка тарату.

Тақырыпты қайталап есептер шығару:

7. Сабақтың қорытындысы:

Қорытынды сөз

• Серпімділік күші әсерлесуші екі бөлшектің ара қашықтығының өзгеруіне байланысты болады.

• Бұл күш денелерді сыққанда, созғанда және т.б. жағдайларда пайда болады.

• Серпімділік күшті Гук заңы арқылы анықтауға болады.

• Минус таңбасы серпімділік күшінің деформацияланған бөлшектердің орын ауыстыруына қарама-қарсы бағытталғанын көрсетеді.

Бағалау.