«Механика» тарауы бойынша Білім беру орталы?ыны? бай?ау сына?тарында?ы ж?не ?БТ-де кездескен тапсырмаларды? шы?арылу жолдарын ?арастырайы?.
?азіргі ?лемде тестік тапсырмалар ар?ылы білім сапасы мен де?гейін тексеру білім тексеруді? жо?ары технологиялар ?атарына жат?ызады.
2004 жылдан бастап ?лтты? біры??ай тестілеу жалпы орта, білім беретін ?йымдарын бітірушілеріні? тестілеу технологиясына енгізілді. Мектеп т?лектері ?шін ?Б Тестік сына? ар?ылы жеке о?ушыларды? ?алыптас?ан білім сапасы тексеріледі. 2004 жылдан бастап енгізілген б?л ?орытынды сына? к?ні б?гінге дейін сына? тапсырушылар мен т?лектер дайындаушы о?у мекемелерін тол?андырып келеді. Білім реформасыны? жа?адан ?ой?ан талаптары жалпы сына? ж?мыстарын жа?а ж?йеге б?руы сына? ж?мысына жа?а к?з?арас ?алыптастыруды талап етіп отыр. Б?л м?селені? шешімі - т?лектерді дайындауды? ж?не ?здігінен дайындалуды ж?йелі т?рде іске асыру, ол ?шін білім беру мекемелерінде орасан зор ?рекеттері ар?асында дайынды? ?йымдастыру ж?мыстары ж?руі керек. Б?л ?йымдастыру ж?мысы алдымен ата – аналар ?ауымын ?амтиды, себебі ата – ананы? саналы т?рде жасал?ан ба?ылауы мен коррекциялы? іс - ?рекеттері мектеп т?легіні? сына??а жауапкершілікпен ?арап, ?зіні? білім жетіспеушілігін ?здігінен толы?тыруына ?мтылдырады. М??алімдер ?ауымы жетекшілік ж?не консультативтік роль ат?арады. Бас?а п?нге ?ара?анда физика п?нінен тест тапсыру к?рделі, себебі б?л жерде ?рі теориялы?, ?рі практикалы? біліктілікпен ?оса шапша?ды? ?ажет. Тапсырманы орындауды? тиімді т?сілін ме?герген о?ушы тез арада д?рыс жауабын таба алады. Сонды?тан, физика п?ні бойынша ?БТ-?а дайындалуды? теориялы?, практикалы? ж?не психологиялы? аспектілері к?птеген талаптар ?ояды.
Физика есептерін мазм?ны, берілу шарты ж?не шы?ару т?сілдеріне с?йкес бірнеше топтар?а б?луге болады.
1.Мазм?ны жа?ынан ажыратылатын есептерге физиканы? механика?а, электродинамика?а, оптика?а ж?не т.б. б?лімдеріне арнал?ан есептер жатады.
2.Берілу шарты бойынша физикалы? есептер сапалы?, санды?, графиктік, эксперименттік топтар?а б?луге болады.
Шы?ару т?сілдеріне есептер аналитикалы? ж?не синтетикалы? болып екіге б?лінеді
Аналитикалы? т?сілде ?ажетті н?тиже негізгі формулалар, са?тау за?дары ар?ылы дедукциялы? т?рде алынады. Синтетикалы? т?сілде керекті н?тижелер есепті? шарты бойынша аны?тау?а болатын физикалы? шамалар ар?ылы жеке фактілерден индукциялы? т?рде ізделінеді.
Физиканы о?ыту ?дістемесі есеп шы?ару процесінде ?йретуден г?рі ?йымдастыру жа?ына к?бірек к??іл б?леді. ?азіргі кезе?де орын ал?ан есеп шы?ару ?дістемесі негізінен «не істеу керек?» деген с?ра??а жауап іздейді,ал ?алай істеу керек деген с?ра??а жауап жеткілікті д?режеде ашылмайды.
Сонымен ??рылымы жа?ынан, кез-келген физикалы? есеп ішінде физикалы? ма?ынасы бар с?здерді? жиынынан ??ралады.
О?ытушыны? міндеті о?ушыны осы с?здерді табу?а ж?не оларды физикалы? ??ымдар мен за?дылы?тар тіліне аудару?а ?йрету.Осы ба?ытта ж?ргізілген есептеулер,б?л ?рдісті? есеп шы?ару барысында ?дайы ж?ргізілуі ?ажет екендігін к?рсетеді.Физикалы? есептер шы?ару ?дістемесі ?олдану н?тижелері :
1.О?ушыларды? физика п?ніне деген ?ызы?ушылы?ыны?, ынтасыны? ж?не физикалы? білімдеріні? де?гейі біршама арт?анды?ын к?рсетті
2.О?ушылар арасында ж?ргізілген физикалы? ба?ылау ж?мыстарыны? н?тижелері о?ушыларды? есеп шы?ару ?абілетіні? де?гейі 10-15%-?а жо?арыла?анды?ын к?рсетті.
1.Екі поезд бірдей уа?ыт аралы?ында бірдей жол ж?рді. Бір поезд ?демелі ?оз?алып, жолды 0,03 м/с2 ?деумен ж?ріп ?тсе, екіншісі 18 км/са? жылдамды?пен бірінші жартысын ж?не 54 км/са? жылдамды?пен екінші жартысын ж?реді. ?р поезді? ж?рген жолы
3км. B) 3,75км. C) 4км. D) 3,2 км. E) 3,3 км.
Берілгені: Шешуі:
S1=S2 S1=
a1=0,03м/с2 S2=Vорт. t = 22,5t
V1=18км/са?=5м/с Vорт =
V2=54км/са?=15м/с S1=S2
T/K S1, S2 0,015t2=7,5t
0,015t2-7,5t=0
t(0,015t-7,5)=0
t=0; t=
S=7,5м/c. 500с = 3750м = 3,75км Жауабы:В
2.Реактивті ?ша? 720 км/са? жылдамды?пен ?шып келеді. Бір мезеттен бастап ?ша? 10 с бойы ?дей ?оз?алып,со??ы секундта 295 м жол ж?реді. ?ша?ты? со??ы жылдамды?ы ?андай болады ?
Просмотр содержимого документа
«Механикадан УБТ есептері»
Тақырыбы :«Физика пәнінен ҰБТ есептерін шығару әдістері »
«Механика» тарауы бойынша Білім беру орталығының байқау сынақтарындағы және ҰБТ-де кездескен тапсырмалардың шығарылу жолдарын қарастырайық.
Қазіргі әлемде тестік тапсырмалар арқылы білім сапасы мен деңгейін тексеру білім тексерудің жоғары технологиялар қатарына жатқызады.
2004 жылдан бастап ұлттық бірыңғай тестілеу жалпы орта, білім беретін ұйымдарын бітірушілерінің тестілеу технологиясына енгізілді. Мектеп түлектері үшін ҰБ Тестік сынақ арқылы жеке оқушылардың қалыптасқан білім сапасы тексеріледі. 2004 жылдан бастап енгізілген бұл қорытынды сынақ күні бүгінге дейін сынақ тапсырушылар мен түлектер дайындаушы оқу мекемелерін толғандырып келеді. Білім реформасының жаңадан қойған талаптары жалпы сынақ жұмыстарын жаңа жүйеге бұруы сынақ жұмысына жаңа көзқарас қалыптастыруды талап етіп отыр. Бұл мәселенің шешімі - түлектерді дайындаудың және өздігінен дайындалуды жүйелі түрде іске асыру, ол үшін білім беру мекемелерінде орасан зор әрекеттері арқасында дайындық ұйымдастыру жұмыстары жүруі керек. Бұл ұйымдастыру жұмысы алдымен ата – аналар қауымын қамтиды, себебі ата – ананың саналы түрде жасалған бақылауы мен коррекциялық іс - әрекеттері мектеп түлегінің сынаққа жауапкершілікпен қарап, өзінің білім жетіспеушілігін өздігінен толықтыруына ұмтылдырады. Мұғалімдер қауымы жетекшілік және консультативтік роль атқарады. Басқа пәнге қарағанда физика пәнінен тест тапсыру күрделі, себебі бұл жерде әрі теориялық, әрі практикалық біліктілікпен қоса шапшаңдық қажет. Тапсырманы орындаудың тиімді тәсілін меңгерген оқушы тез арада дұрыс жауабын таба алады. Сондықтан, физика пәні бойынша ҰБТ-ға дайындалудың теориялық, практикалық және психологиялық аспектілері көптеген талаптар қояды..
Физика есептерін мазмұны, берілу шарты және шығару тәсілдеріне сәйкес бірнеше топтарға бөлуге болады.
1.Мазмұны жағынан ажыратылатын есептерге физиканың механикаға, электродинамикаға, оптикаға және т.б. бөлімдеріне арналған есептер жатады.
2.Берілу шарты бойынша физикалық есептер сапалық, сандық, графиктік, эксперименттік топтарға бөлуге болады.
Сапалық физикалық есептер жаңа сабақтың мазмұнын түсіндіруге өте пайдалы. Сандық есептер физикалық шамалардың ара қатынастарын аналитикалық формулалар арқылы тағайындауда аса қажет. Графиктік есептерден керекті мағлұматтар алуда, шығару барысында графиктер қолданылады. Эксперименттік есептер нақты физикалық құбылыстардың, оларды түсіндіретін тәжірибелердің мәнін түсіндіруге арналады.
Шығару тәсілдеріне есептер аналитикалық және синтетикалық болып екіге бөлінеді
Аналитикалық тәсілде қажетті нәтиже негізгі формулалар, сақтау заңдары арқылы дедукциялық түрде алынады. Синтетикалық тәсілде керекті нәтижелер есептің шарты бойынша анықтауға болатын физикалық шамалар арқылы жеке фактілерден индукциялық түрде ізделінеді.
Физиканы оқыту әдістемесі есеп шығару процесінде үйретуден гөрі ұйымдастыру жағына көбірек көңіл бөледі. Қазіргі кезеңде орын алған есеп шығару әдістемесі негізінен «не істеу керек?» деген сұраққа жауап іздейді,ал қалай істеу керек деген сұраққа жауап жеткілікті дәрежеде ашылмайды.
Сонымен құрылымы жағынан, кез-келген физикалық есеп ішінде физикалық мағынасы бар сөздердің жиынынан құралады.
Оқытушының міндеті оқушыны осы сөздерді табуға және оларды физикалық ұғымдар мен заңдылықтар тіліне аударуға үйрету.Осы бағытта жүргізілген есептеулер,бұл үрдістің есеп шығару барысында ұдайы жүргізілуі қажет екендігін көрсетеді.Физикалық есептер шығару әдістемесі қолдану нәтижелері :
1.Оқушылардың физика пәніне деген қызығушылығының, ынтасының және физикалық білімдерінің деңгейі біршама артқандығын көрсетті
2.Оқушылар арасында жүргізілген физикалық бақылау жұмыстарының нәтижелері оқушылардың есеп шығару қабілетінің деңгейі 10-15%-ға жоғарылағандығын көрсетті.
1.Аялдамадан шыққан автобус үдемелі қозғала үшінші секундта 2,5 м жол жүрсе, оның бесінші секундтағы жүрген жолы
A) 4 м. B) 4,5 м. C) 5 м. D) 5,5 м. E) 3,5 м.
Берілгені: Шешуі:
S3-S2=2,5м S3-S2= - 2)
S5-S4=? a =
S5-S4=
S5-S4 = Жауабы:В
2.Екі поезд бірдей уақыт аралығында бірдей жол жүрді. Бір поезд үдемелі қозғалып, жолды 0,03 м/с2 үдеумен жүріп өтсе, екіншісі 18 км/сағ жылдамдықпен бірінші жартысын және 54 км/сағ жылдамдықпен екінші жартысын жүреді. Әр поездің жүрген жолы
3км. B) 3,75км. C) 4км. D) 3,2 км. E) 3,3 км.
Берілгені: Шешуі:
S1=S2 S1=
a1=0,03м/с2 S2=Vорт. t = 22,5t
V1=18км/сағ=5м/с Vорт =
V2=54км/сағ=15м/с S1=S2
T/K S1, S2 0,015t2=7,5t
0,015t2-7,5t=0
t(0,015t-7,5)=0
t=0; t=
S=7,5м/c . 500с = 3750м = 3,75км Жауабы:В
3.Реактивті ұшақ 720 км/сағ жылдамдықпен ұшып келеді. Бір мезеттен бастап ұшақ 10 с бойы үдей қозғалып,соңғы секундта 295 м жол жүреді. Ұшақтың соңғы жылдамдығы қандай болады ?
4.Қозғалмай тұрған жолаушы метрополитен экскалаторымен 1 мин, ал қозғалмайтын экскалатормен 3 мин көтеріледі. Қозғалыстағы экскалатор арқылы жолаушының көтерілу уақыты неге тең ?
А) 30с; В) 45с; С) 20с; Д) 50с; Е) 40с;
Берілгені : Шешуі :
t1 =1 мин s1=υ1t1; s2 = υ2t2 ; s=(υ1+υ2) t3;
t2= 3 мин
t3 - ? t3= = = ;
t3= =0,75 мин; t3=45 с. Жауабы:В
5.Кішкене шар тыныштық күйден көлбеу науаның бойымен домалап, алғашқы 1 секунд ішінде 10 см жол жүреді. Шардың 3с ішінде жүрген жолы неге тең болады ?
А) 9см; В) 0,9см; С) 45см; Д) 900см; Е) 90см;
Берілгені: Шешуі:
t1=1c a=;
s1=10cм s=;
t2=3c t1=1c; a = = 0,2м/с2
s2-? t2=3c; s= = 0,9м; s=90 см.
Жауабы:Е
6.39,2 м/с жылдамдықпен вертикаль жоғары атылған жебенің көтерілу биіктігі және 5 с кейінгі орын ауыстыруы мен жүрген жолы (g = 10 м/с2 )
A) 87м; 70м; 83м.
B) 87,2м; 73м; 83,6м.
C) 78,4м; 73,5м; 83,3м.
D) 80м; 725м; 80м.
E) 85м; 75м; 85м.
Берілгені: Шешуі
V0= 39.2м/с H =
t = 5c
H,y,ℓ y = V0t -
ℓ= H + (H – y) = 2H – y = 2 . 78,4 – 73,5 =83,3м Жауабы:С
3-S2=2,5м S3-S2= 
- 
2)
Жауабы:В
ерілгені: Шешуі: 
2=54км/сағ=15м/с S1=S2
ерілгені : Шешуі :
; st-1= υ0(t-1)- 
=295 м υ0t+
υ0(t-1)- 
=10 м/с2 
10 с=300 м/с . Жауабы:А
= 
= 
; 
=0,75 мин; t3=45 с. Жауабы:В
ерілгені: Шешуі: 
; 
2=3c t1=1c; a = 
= 0,2м/с2
= 0,9м; s=90 см. 
ерілгені: Шешуі
