О?ушылар?а ба?дарлы білім беруде физикадан де?гейлік тапсырмалар бойынша есеп шы?аруды? т?рлері мен т?сілдері.

№ 16 орта мектеп-гимназиясының
Физика пәнінің мұғалімі:
Ботантаева К.А.

Оқушыларға бағдарлы білім беруде физикадан деңгейлік тапсырмалар бойынша есеп шығарудың түрлері мен тәсілдері.

Мақсатым:Оқытудың түрлі әдіс-тәсілдерін пайдалана отырып, оқушылардың  танымдық қызығушылығын арттыру.
Оқыту технологияларын жетілдіре отырып, оқушылардың білім сапасын көтеру.
Міндетім:Оқу мен тәрбиені жеке оқушы тұлғасына бағыттау.
Дарынды балалардың қабілеттерін дамытуға қолайлы жағдай жасау.
Оқушылардың танымдық деңгейін көтеру, шығармашылыққа жетелеу.

Деңгейлік тапсырмаларды жүргізудегі негізгі мақсат:
Баланың қабілетін ашу;
Шығармашылығын шыңдау;
Іздендіру;
Пәнге қызығушылығын арттыру.

«Адам ұрпағымен мың жасайды» - дейді халқымыз. Ұрпақ жалғастығымен адамзат баласы мың емес миллиондаған жылдар жасап келеді. Жақсылыққа бастайтын жарық жұлдыз-оқу. «Надан жұрттың күні –қараң, келешегі тұман» ,-деп М.Дулатов айтқандай, егеменді еліміздің тірегі-білімді ұрпақ. Сусыз, құрғақ, таса көлеңке жерге дән ексең өнбейтіні сияқты, жас ұрпақтарымызды тәрбиелемесек өспейді, өнбейді. Қазіргі мектеп мұғалімдерінің алдында тұрған басты міндет- оқушылардың шығармашылық білім дағдыларын қалыптастыру. Міне, өз ұрпағының өнегелі, өнерлі, еңбексүйгіш, абзал азамат болып өсуі үшін халық педагогикасының негізгі мақсатын шығармашылықпен оқу-тәрбие үрдісіне тиімді пайдалану әрбір ұстаздың міндеті болып табылады.

Физика сабағында оқушылардың шығармашылық қабілетін дамыту тұрғысынан тиімділігін арттыру бүгінгі жоғары және орта мектепте физиканы оқыту теориясы мен әдістемесінің педагогикалық мәселелерінің бірі. Оқушы қабілеті дегеніміз оның педагогикалық ықпал аясында білім алу әрекеті, жеке тұлғаны дамыта оқыту әдістері, оның шығармашылық қабілетінің дамуына әсерін тигізеді. «Қазақстан-2030» атты еліміздің стратегиялық бағдарламасында ең негізділерінің бірі- жоғары интелектуальды жастарды жан-жақтылыққа тәрбиелеу, олардың потенциалдық деңгейінің көтерілуіне үлес қосу.

Қараевтың деңгейлеп, саралап оқыту технологиясы мынандай 4 түрге бөлінген:
1) репродуктивтік деңгей-жалпыға бірдей стандартты білім негізінде тапсырма беріледі. Мұндай тапсырмалар оқушылардың алдыңғы сабақтарда алған білімдеріне және оқушыға байланысты

2) алгоритмдік деңгей-мұнда оқушы мұғалімнің түсіндіруімен қабылдаған ақпаратты пайдалана отырып орындайды. 
3) Эвристикалық деңгей оқушы қзі ізденіп, қосымша әдебиеттерді қолдана отырып жауап береді. 
4) Шығармашылық деңгей-оқушының таза өзіндік шығармашылығын байқатады.

Жаңа тақырыпты оқушылар шығармашылық ізденіс үстінде өздігінен меңгереді. Деңгейлеп оқыту әр оқушының белсенділігін оятады. 9 сыныпта Бүкіл әлемдік тартылыс тарауын қайталау мақсатында өткізген сабағымның құрылымы ұжымдық оқыту, саралап, деңгейлеп оқыту. Тарау бойынша топқа бөліп, әр топқа осы тақырып бойынша деңгейлік тапсырмалар беремін. 
І-деңгей: мынадай сұрақ беремін: Бүкіл әлемдік байланыс принципі, физика заңдылығының жалпыламалығы. Проблемалық сұрақтар беремін.
1. неге жер күнге құлап түспейді?
2. жердің өз осінен айналуының пайдасы мен зияны
3. Қай жерде салмақ артық, полюсте ме, экваторда ма?
ІІ-деңгейде: есептер шығарылады: өте жақсы оқитын оқушылар А белгісімен белгілен. Жақсы оқитындарға В белгісі, нашар оқитындарға С белгісіндегі есептер беріледі. 
ІІІ-деңгейде: жазу мен сызуды ой тұрғысынан ойлаудың Венн диаграммасын қолданамын. Жер мен Күн ұқсастығы.
ІV-деңгей: шығармашылық есептер, мәнжазбаларын қорғап шығады.

I - деңгей

1. Шахта  көтермесінің түбінде массасы  100кг жүк жатыр. Егер  көтерме:

а) 0,3 м/с² үдеумен жоғары  қарай тік көтерілсі, ол  жүктің салмағы  қандай  болады?

б) Бір қалыпты қозғалса  ше?

в) 0,4 м/с²    үдеумен түссе  ше?

г) Еркін түссе  ше?

2. Массасы  1кг дененің полюстегі және  экватордағы салмағын  анықтаңдар. Жердің радиусын 6400 км деп есептеңдер.

3. Қозғалыс басталғанына 20 секунд өткенде локомотив жылдамдығы,  салмағы 196 т. болса, үдеу туғызатын күш  неге тең  болады?

II – деңгей

1.Жер серігінің Жер  бетінен 200 км қашықтықта  орбитамен  қозғалатын болса оның айналу периодын табыңдар.

2.Жерден  қашықтығы  жер радиусына тең болатын биіктігі үшін бірінші  космостық  жылдамдықты  есптеп шығыңдар.

3.Парашют  пен  парашютисті қоса есептегендегі  алмағы 75 кг болса, парашютті  толық ашқанда парашютиске ауаның әсер ететін күші қандай?

III - деңгей

Массасы  1600 килограммаға тең автомобиль қисықтық радиусы 83 метрге  тең дөңес  көпірдің үстінен  40 км/ сағ тұрақты жылдамдықпен келе  жатыр. Көпірдің  ең биік нүктесінде автомобиль  көпірге қандай  қысыммен әсер етеді?

Ғарыш  кемесі  жер бетінен жер радиусына тең, қашықтыққа алыстағанда, оның жерге тартылу күшті неше есе кемиді. Жердің 5 радиусына  алыстағанда  ше?

Барлық оқушы  өз жұмысын ең төменгі деңгейдегі тапсырманы   орындаудан  бастайды да, оны орындауына сәйкес келесі деңгейге көшіп отырады.

Деңгейлік саралау оқушының да, мұғалімнің де белсенді шығармашылық қызметін дамытады және  оқушылардың білімін жаңа  әдіспен бағалауға мүмкіндік береді. Тақырып бойынша жасақталған деңгейлік тапсырмалар жүйесі, дамыта  оқыту  идеясын  жүзеге  асыруға  мүмкіндік  береді.

Міне  осындай  жұмыстардың түрі оқушылар арасында  ұжымдық, қарым – қатанас қалаптастырып, оларды жауапкершілікке  тәрбиелейд, әрі  ұстаз  бен оқушылар арасындағы ынтымақтастықты нығайтады.

Жалпы жаңа  педагогикалық технологияны  қолдану  сабақтың сапасын көтеруге, оқушының білімге  деген оқу – танымдық  қызығушылығын арттыруға,  қазіргі  қоғам талабына  сай  білім алуына көп әсерін тигізеді.

Қорыта  келгенде, жаңа педагогикалық  технологларды  физика  сабағында өтілген тақырыптарға  сәйкестендіре, сабақтастыра  отырып, жақсы нәтижелерге  жеттім. Сөз соңында  бүгінгі  күн талабына  сай нақты, терең білім беруде жаңа  технологиялар бірден –бір  ұстаз сүйенер  тұтқа  дегім келеді. Білім сапасын мониторинг арқылы анықтау өте тиімді  әдіс