Физика п?нін о?ытуда а?паратты?- коммуникативтік технологиясы ар?ылы о?ушыны? ойы мен белсенділігін дамыту.
Физика п?нін о?ытуда а?паратты?- коммуникативтік технологиясы ар?ылы о?ушыны? ойы мен белсенділігін дамыту.
Физика п?нін о?ытуда а?паратты?- коммуникативтік технологиясы ар?ылы о?ушыны? ойы мен белсенділігін дамыту.
Есіркепова Айымг?л Тынышты??ызы
А?т?бе ?аласы № 14 орта мектеп
«М??алім- м??гі н?рды? ?ызметшісі,
ол барлы? ой мен ?имыл ?рекетіне
а?ылды? д?нін сеуіп, н?р ??ятын
тынымсыз лаула?ан жалын иесі»
А Я. Коменский
?азіргі кезде білім беруді? жа?а ж?йесі жасалып, ?лемдік білім беру ке?істігіне ба?ыт алуда. Б?л о?у мен о?ыту ?рдісіндегі елеулі ?згерістерге байланысты. Себебі білім беруді? мазм?ны жа?арып, жа?аша к?з?арас, жа?аша ?арым-?атынас пайда болатыны даусыз.
О?у процесінде ?олданылатын а?паратты?-коммуникативтік технология ??ралдарын орналастыруды? бірнеше жолдары бар. Е? перспективтісі ж?не мазм?ндысы жіктелу критерийі ретінде а?паратты?- комммуникативтік технология ??ралдарын ?дістемелік та?айындау облысы болатын жол болып табылады.
Себебі, б?гінгі заман талабы «Кім а?паратты ме?герсе, сол заман кілтін ?з ?олында ?стай алады» деген ?станымды к?здейді. Біз ?стаздар игеретін а?парат к?зі педеагогикалы? білім берумен байланысты.
Б?гінгі та?да еліміздегі ж?не ?лем ке?істігіндегі физикалы? білім беруді? басым ба?ыттары ретінде:
- О?ушыларды? іргелі физикалы? теорияларды? негіздерімен таныстыру, іргелі білімдерін ба?ыланатын ??былыстар мен процестерді т?сіндіруге ?олдана алу біліктілігін ?алыптастыру.
- О?ушыларды? а?паратты сын к?зімен ой елегінен ?ткізе алуы, т?рлендіре алуы, игеру, оны? ?ылыми сапасын ба?алай алу сия?ты ?абілеттерін дамыту болып табылады.
Б?гінгі о?ушы: ?леуметтік-а?паратты? ??зыретті, жобалаушы, шы?армашыл жеке т?л?а.
О?ушы о?у ?дерісіне белсенді ?атыс?анда ?ана материалды тере? ме?геруге ?ол жеткізеді. Бас?аша айтса?, жеке ба?дарлан?ан о?ыту ше?берінде, о?ушыларды? сынып?а келген кездегі бастап?ы сенімдерін, білімін ж?не ?зіндік ойын негізге ала отырып, ?з пайымдауын жасау?а ?абілетті екенін м??алім т?сінеді. Егер о?у ?дерісі о?ушы мен о?у материалын ?осатын «к?пірді салу?а» негізделсе, онда осы ?дерісті ?йлестіретін м??алімдер к?пірді? екі жа?ын да ?ада?алай білуі тиіс. М??алімдер о?ушыларды? не білетінін ж?не нені жасай алатынын, сондай-а? оларды? ?ызы?ушылы?тарын, ?р о?ушыны? нені жа?сы к?ретінін ж?не не істегісі келетінін т?сінуге тырысады.
А?паратты?- коммуникативті технологияларды білім беру саласында ?йлесімді пайдалану о?ушыларды? шы?армашылы?пен ж?мыс істеуіне негізделініп,?зіне ?ажетті мазм?н мен м?ліметті а?парат к?зінен та?дап,тал?ап білуіне ?йретеді.
Атап айт?анда о?ыту процесін тиімді ?йымдастыру, жеке п?ндер арасында?ы орта? ??ымдарды за?дылы?тарды бір-бірімен ?зара байланыстылы?ты ?арастыру, о?ушыларды? танымды?, ізденушілік ?абілеттерін, іс-?рекеттерін дамыту, ал?ан білімдерін жина?тау, т?жірибеде ?олдана білуге ?йрету ж?не та?ы бас?а м?селелер дидактикалы? т?р?ыдан шешуді ?ажет етеді.
?азіргі заман талабы бойынша білім беруді а?параттандыруды? негізгі талаптарыны? бірі о?у ?рдісіне элекронды? о?улы?тарды енгізу. ?азіргі жа?а заман ?ылыми деректеріне назар аударса? адам ?абылдайтын кез келген а?парат оны? есіне 15-20 мин.айналыс?а енеді де, содан ?за? са?тау?а беріледі екен. Естігенні? 5%, к?ргенні? 20%, аудио ж?не видео а?парат 40-50% дейін артады. А?параттарды ?абылдауды? негізгі арналары: есту, к?ру, сезу болып табылады. ?зін ?орша?ан ортадан ?абылдайытын м?ліметтерді? 90 пайызын к?ру ж?йесі ар?ылы, 9 пайызын есту ж?йесі, 1 пайызын сезім м?шелері ар?ылы ?абылдайды. К?ру ж?йесі-есте са?тауды? т?рлері ішіндегі ?здік дамы?аны.
Заман талабына сай жас ?рпа??а сапалы білім беруде электронды? о?улы?тарды саба??а пайдалану – о?ытуды? жа?а технологиясыны? бір т?рі ретінде ?арастыру?а болады.
Осы ретте электронды? о?улы?ты? жетістіктері:
- ш??ыл кері байланысты ?амтамасыз етеді;
- д?ст?рлі о?улы?та к?п іздеуді ?ажет ететін тиісті а?паратты тез табу?а к?мектеседі;
- гиперм?тінді т?сіндірмелерді бірнеше рет ?арап шы?у барысында уа?ытты ана??рлым ?немдеуге м?мкіндік береді;
- ?ыс?а м?тіндермен ?атар к?рсетеді, ??гімелейді,жобалайды/мультимедия-технологияны? м?мкіндігі мен арты?шылы?ы тура осы жерде к?рінеді/;
- ?рбір о?ушы?а дербестік т?р?ыдан ?атынас жасау?а м?мкіндік беріп, оларды? ?з бетінше білім алуын ?амтамасыз етеді;
- белгілі бір б?лім бойынша білімді тексеруге м?мкіндік туады.
Олай болса, ?о?амды а?параттандыру дегеніміз - ?ылыми-техникалы? жетістіктеріні? к?нделікті т?рмыс?а ау?ымды енуіні? н?тижесі, я?ни адам ?міріне іс-?рекеттік интеллетуалды т?рлеріні? жан-жа?ты ?сер етуі мен р?ліні? жо?арылауына байланысты объективті прогресс.
?йткені, б?гінгі танда?ы білім беру саласында тек м??алімні? айт?андарын орындау немесе о?улы?ты пайдалану заман талабын ?ана?аттандырмайды. Сонды?тан ?азіргі а?параттандыру ко?амында электронды? о?улы?тарды пайдаланбай ал?а жылжу м?мкін емес.
Теориялы? материалдар графикалык илюстрация т?ріндегі ?р т?рлі суреттер, с?лба т?сілдер ар?ылы толы?тырылып отырса, онда теориялы? білімді о?ып, к?збен к?ріп, т?йсіну ж?не оны мида бекіту ?рдістері бір уа?ытта ?теді ж?не материалды ?орыту ?рдісі ?тымды болады.
А?паратты?-коммуникативтік технология жа?дайында?ы жалпы о?ыту ?рдісіні? функциялары: о?ыту, т?рбиелеу, дамыту, а?паратты? болжамдау ж?не шы?армашылы? ?абілеттерін дамытумен аны?талады. А?паратты?- коммуникативтік технологиясы к?сіби ба?ытты на?ты ?алыптастыруды? жетекші ??ралы болып табылады., ?йткені ол о?у ?рдісіні? тиімділігін арттырып, білікті, шы?армашыл,белсенді о?ушыларды да т?рбиелеуге септігін тигізеді.
А?парат бізді? ?асымыздан ж?не біз ар?ылы орасан зор жылдамды?пен зымырап ?теді,ал сана айналада болып жат?анны? барлы?ын есте са?тау?а ?арсы болады. Сонды?тан бейне материалдар о?ушыларды? к?ру, есту сезімдеріне бірдей ?сер етеді.
Б?л ж?нінде А. Я Коменский былай деген: «Алтын ереже- бала сезім ?серлерін ту?ызып білдіргені ж?н: к?руге болатын н?рсені к?рсет, естуге болатын н?рсені ??ла? ?ойып ты?дасын, иісін иіскеп к?рсін, д?мін татып к?рсін, ?олына ?стап н?рсені? ?атты-ж?мса?ын бай?асын. Кейбір н?рселерді т?рлі сезім м?шелері бірдей т?сініп ?абылда?аны жа?сы.»
Пайдаланыл?ан ?дебиеттер
Г. Б.?лімбекова. Физика п?нін халы?ты? педагогика та?ылымдарымен байланыстыра отырып о?ыту. Алматы, Литера. 2001ж
Математика ж?не физика. ?ылыми-?дістемелік журнал. 2003 ж № 5
Просмотр содержимого документа
«Физика п?нін о?ытуда а?паратты?- коммуникативтік технологиясы ар?ылы о?ушыны? ойы мен белсенділігін дамыту.»
Физика пәнін оқытуда ақпараттық- коммуникативтік технологиясы арқылы оқушының ойы мен белсенділігін дамыту.
Есіркепова Айымгүл Тыныштыққызы
Ақтөбе қаласы № 14 орта мектеп
«Мұғалім- мәңгі нұрдың қызметшісі,
ол барлық ой мен қимыл әрекетіне
ақылдың дәнін сеуіп, нұр құятын
тынымсыз лаулаған жалын иесі»
А Я. Коменский
Қазіргі кезде білім берудің жаңа жүйесі жасалып, әлемдік білім беру кеңістігіне бағыт алуда. Бұл оқу мен оқыту үрдісіндегі елеулі өзгерістерге байланысты. Себебі білім берудің мазмұны жаңарып, жаңаша көзқарас, жаңаша қарым-қатынас пайда болатыны даусыз.
Оқу процесінде қолданылатын ақпараттық-коммуникативтік технология құралдарын орналастырудың бірнеше жолдары бар. Ең перспективтісі және мазмұндысы жіктелу критерийі ретінде ақпараттық- комммуникативтік технология құралдарын әдістемелік тағайындау облысы болатын жол болып табылады.
Себебі, бүгінгі заман талабы «Кім ақпаратты меңгерсе, сол заман кілтін өз қолында ұстай алады» деген ұстанымды көздейді. Біз ұстаздар игеретін ақпарат көзі педеагогикалық білім берумен байланысты.
Бүгінгі таңда еліміздегі және әлем кеңістігіндегі физикалық білім берудің басым бағыттары ретінде:
- Оқушылардың іргелі физикалық теориялардың негіздерімен таныстыру, іргелі білімдерін бақыланатын құбылыстар мен процестерді түсіндіруге қолдана алу біліктілігін қалыптастыру.
- Оқушылардың ғылыми ойлауын және дүние танымын әлемнің ғылыми бейнесін қалыптастыру.
- Оқушылардың болашақ кәсіпті таңдап алуға дайындау, олардың шығармашылық қабілеттерін дамыту, қазіргі заманғы өркениеттегі физиканың ролін ашу.
- Оқушылардың ақпаратты сын көзімен ой елегінен өткізе алуы, түрлендіре алуы, игеру, оның ғылыми сапасын бағалай алу сияқты қабілеттерін дамыту болып табылады.
Бүгінгі оқушы: әлеуметтік-ақпараттық құзыретті, жобалаушы, шығармашыл жеке тұлға.
Ертеңгі оқушы: өзін-қзі анықтайтын құзыретті, интеллектуалдық потенциалы жоғары тұлға.
Оқушы оқу үдерісіне белсенді қатысқанда ғана материалды терең меңгеруге қол жеткізеді. Басқаша айтсақ, жеке бағдарланған оқыту шеңберінде, оқушылардың сыныпқа келген кездегі бастапқы сенімдерін, білімін және өзіндік ойын негізге ала отырып, өз пайымдауын жасауға қабілетті екенін мұғалім түсінеді. Егер оқу үдерісі оқушы мен оқу материалын қосатын «көпірді салуға» негізделсе, онда осы үдерісті үйлестіретін мұғалімдер көпірдің екі жағын да қадағалай білуі тиіс. Мұғалімдер оқушылардың не білетінін және нені жасай алатынын, сондай-ақ олардың қызығушылықтарын, әр оқушының нені жақсы көретінін және не істегісі келетінін түсінуге тырысады.
Сапалы сабақ өткізудің талаптары:
1.Сабақты оқытудың дидактикалық принциптері толық қамтамасыз етіледі.
2.Ғылымның педагогикалық іс-тәжірибенің озық жетістіктерін пайдаланады.
3.Оқушылардың танымдық іс - әректтерімен қызығушылығын арттыру.
4.Өткен сабақтарда алған білімдері негізінде, оқушылардың білім деңгейін одан әрі дамыту.
5. Әр бір сабақта оқушылардың ойлау әрекетін дамыту.
6.Мұғалімнің сабақ жоспарының дұрыс түзілуімен сабақты рационалды түрде өткізу./2,с13/
Ақпараттық- коммуникативті технологияларды білім беру саласында үйлесімді пайдалану оқушылардың шығармашылықпен жұмыс істеуіне негізделініп,өзіне қажетті мазмұн мен мәліметті ақпарат көзінен таңдап,талғап білуіне үйретеді.
Атап айтқанда оқыту процесін тиімді ұйымдастыру, жеке пәндер арасындағы ортақ ұғымдарды заңдылықтарды бір-бірімен өзара байланыстылықты қарастыру, оқушылардың танымдық, ізденушілік қабілеттерін, іс-әрекеттерін дамыту, алған білімдерін жинақтау, тәжірибеде қолдана білуге үйрету және тағы басқа мәселелер дидактикалық тұрғыдан шешуді қажет етеді.
Қазіргі заман талабы бойынша білім беруді ақпараттандырудың негізгі талаптарының бірі оқу үрдісіне элекрондық оқулықтарды енгізу. Қазіргі жаңа заман ғылыми деректеріне назар аударсақ адам қабылдайтын кез келген ақпарат оның есіне 15-20 мин.айналысқа енеді де, содан ұзақ сақтауға беріледі екен. Естігеннің 5%, көргеннің 20%, аудио және видео ақпарат 40-50% дейін артады. Ақпараттарды қабылдаудың негізгі арналары: есту, көру, сезу болып табылады. Өзін қоршаған ортадан қабылдайытын мәліметтердің 90 пайызын көру жүйесі арқылы, 9 пайызын есту жүйесі, 1 пайызын сезім мүшелері арқылы қабылдайды. Көру жүйесі-есте сақтаудың түрлері ішіндегі үздік дамығаны.
Заман талабына сай жас ұрпаққа сапалы білім беруде электрондық оқулықтарды сабаққа пайдалану – оқытудың жаңа технологиясының бір түрі ретінде қарастыруға болады.
Осы ретте электрондық оқулықтың жетістіктері:
- шұғыл кері байланысты қамтамасыз етеді;
- дәстүрлі оқулықта көп іздеуді қажет ететін тиісті ақпаратты тез табуға көмектеседі;
- гипермәтінді түсіндірмелерді бірнеше рет қарап шығу барысында уақытты анағұрлым үнемдеуге мүмкіндік береді;
- қысқа мәтіндермен қатар көрсетеді, әңгімелейді,жобалайды/мультимедия-технологияның мүмкіндігі мен артықшылығы тура осы жерде көрінеді/;
- әрбір оқушыға дербестік тұрғыдан қатынас жасауға мүмкіндік беріп, олардың өз бетінше білім алуын қамтамасыз етеді;
- белгілі бір бөлім бойынша білімді тексеруге мүмкіндік туады.
Олай болса, қоғамды ақпараттандыру дегеніміз - ғылыми-техникалық жетістіктерінің күнделікті тұрмысқа ауқымды енуінің нәтижесі, яғни адам өміріне іс-әрекеттік интеллетуалды түрлерінің жан-жақты әсер етуі мен рөлінің жоғарылауына байланысты объективті прогресс.
Өйткені, бүгінгі тандағы білім беру саласында тек мұғалімнің айтқандарын орындау немесе оқулықты пайдалану заман талабын қанағаттандырмайды. Сондықтан қазіргі ақпараттандыру коғамында электрондық оқулықтарды пайдаланбай алға жылжу мүмкін емес.
Теориялық материалдар графикалык илюстрация түріндегі әр түрлі суреттер, сұлба тәсілдер арқылы толықтырылып отырса, онда теориялық білімді оқып, көзбен көріп, түйсіну және оны мида бекіту үрдістері бір уақытта өтеді және материалды қорыту үрдісі ұтымды болады.
Ақпараттық-коммуникативтік технология жағдайындағы жалпы оқыту үрдісінің функциялары: оқыту, тәрбиелеу, дамыту, ақпараттық болжамдау және шығармашылық қабілеттерін дамытумен анықталады. Ақпараттық- коммуникативтік технологиясы кәсіби бағытты нақты қалыптастырудың жетекші құралы болып табылады., өйткені ол оқу үрдісінің тиімділігін арттырып, білікті, шығармашыл ,белсенді оқушыларды да тәрбиелеуге септігін тигізеді.
Ақпарат біздің қасымыздан және біз арқылы орасан зор жылдамдықпен зымырап өтеді,ал сана айналада болып жатқанның барлығын есте сақтауға қарсы болады. Сондықтан бейне материалдар оқушылардың көру, есту сезімдеріне бірдей әсер етеді.
Бұл жөнінде А. Я Коменский былай деген: «Алтын ереже- бала сезім әсерлерін туғызып білдіргені жөн: көруге болатын нәрсені көрсет, естуге болатын нәрсені құлақ қойып тыңдасын, иісін иіскеп көрсін, дәмін татып көрсін, қолына ұстап нәрсенің қатты-жұмсағын байқасын. Кейбір нәрселерді түрлі сезім мүшелері бірдей түсініп қабылдағаны жақсы.»
Пайдаланылған әдебиеттер
Г. Б.Әлімбекова. Физика пәнін халықтық педагогика тағылымдарымен байланыстыра отырып оқыту. Алматы, Литера. 2001ж
Математика және физика. Ғылыми-әдістемелік журнал. 2003 ж № 5
Мұғалімге арналған нұсқаулық Үшінші деңгей. www.cpm.kz
