Жылу құбылыстары тарауына презентация

ЖЫЛУ ҚҰБЫЛЫСТАРЫ

• Жылулық қозғалыс және температура
• Ішкі энергия
• Жылу берілу тәсілдері
• Жылу мөлшері
• Отынның энергиясы

XIX ғасырдың аяғында атақты ғалымдар Р. Джоуль, Р. Клаузиус, Дж. Максвелл, Л. Больцмандар жылу құбылыстарын барлық денелерді құрайтын молекулалардың ретсіз қозғалысымен түсіндірді.

Молекулалардың ретсіз қозғалысын жылулық қозғалыс деп атайды.

Молекулалардың ретсіз қозғалысын зерттеу нәтижесінде броундық қозғалыс ашылды. Броундық қозғалыс деп сұйықтардағы немесе газдардағы микроскопиялық бөлшектердің үздіксіз бейберекет қозғалысын айтады. 1905-1906 жж. А. Эйнштейн мен М. Смолуховский жасады.

Температура – дененің жылулық күйін сипаттайтын физикалық шама. Температуаны өлшеу үшін термометр қолданады.

Термометр – өзімен жылулық байланыста болатын дененің температурасын өлшеуге арналған құрал.

Энергияның Күннен Жерге берілісін негізінен жылу алмасудың қай түрі анықтайды?

А) конвекция

Б) жылуөткізгіштік

В) сәуле шығару

Г) жылуөткізгіштік және сәуле шығару

Д) конвекция және жылуөткізгіштік

Тұрақты көлемдегі температураға пропорционал газ қысымын қалай атайды?

А) газ термометрі

Б) Цельсий шкаласы

В) температураның сандық өлшемі

Г) жылу алмасу

Д) Кельвин

А. Эйнштейн мен М. Смолуховский броундық қозғалыс теориясын қай жылдары ашқан?

А) 1905 – 1906жж

Б) 1904 – 1906 жж

В) 1910 – 1911 жж

Г) 1906 – 1907 жж

Д) 1905 – 1907 жж

Энергияның екі түрі бар: потенциалдық және кинетикалық эгергия. Энергия – дененің жұмыс істеу қабілеттілігін сипаттайтын физикалық шама.

Физиканың қазіргі кездегі курстарында, мысалы, Б.М.Яворский т.б. оқулығында «ішкі энергия» ұғымының мазмұны былайша ашылып көрсетіледі: «Қозғалыс сипатына және денені құрап тұрған бөлшектердің өзара әсеріке байланысты ішкі энергияны мынадай құрамды бөліктерге ажыратуға болады: а) молекулалардың хаостық (ілгерілемелі және айналмалы) қозғалысының кинетикалық энергиясына;

б) молекулааралық өзара әсер күштері себепті болатын потенциялық энергиясына;

в) атомдар мен молекулалардың тербелмелі қозғалысының кинетикалық және потенциялық энергиясына;

г) атомдар мен иондардың электрондық қабықшаларының знергиясына, сондай-ақ ядро ішіндегі энергияға».

Жылу өткізгіштің 3 түрі бар: жылуөткізгіштік, конвекция және сәуле шығару.

Молекулалардың жылулық қозғалысының салдарынан дененің тым қызған бөлігінен шамалы қызған бөлігіне ішкі энергияның берілу құбылысы жылуөткізгіштік деп аталады.

Конвекция – сұйықтың немесе газдың ағысы арқылы энергияның тасымалдануы барысында жылу алмасу процесі.

Жылу қызған денеден жылу қабылдағышқа көзге көрінбейтін жылу сәулелерінің көмегімен беріледі. Жылу берілудің бұл түрі сәуле шығару немесе сәулелік жылу алмасу деп аталады.

Сәуле шығару деп электромагниттік толқындар көмегімен бір денеден екінші денеге энергияның берілу процесін айтамыз.

Ішкі энергияны механикалық жұмыс істеу жолымен өзгертудің өлшемі жұмыс деп аталады және ол А әрпімен белгіленеді.

Жылу берілу кезінде ішкі энергияның өзгеруінің өлшемін жылу мөлшері деп атайды және оны Q- мен белгілейді. Жылу мөлшері 1 Джоуль (1Дж) белгіленеді.

Жылу мөлшері – физикалық шама және ол температураның t 1 - ден t 2 – ге дейінгі өзгерісіне пропорционал, яғни

Q= ( t 2 - t 1 )

Массасы 1 кг отын толық жанғанда бөлінетін жылу мөлшерін көрсететін физикалық шаманы отынның меншікті жану жылуы деп атайды.

Отынның меншікті жану жылуын q әрпімен белгілейді, оның өлшем бірлігі 1 Дж/кг.

Практикалық есептер

• 100 кг антрацит толық жанғанда қанша жылу мөлшері бөлінеді?
• Қарағанды көмірінің 100 кг-ы толық жанған кезде бөлінетін жылу мөлшерін анықтаңдар.
• Массасы 5 кг бензин толық жанғанда қанша жылу мөлшері бөлінеді?