"Жылу ??былыстары” тарауын ?айталау, ?ортындылау саба?ы

Сабақтың тақырыбы:

“ Жылу құбылыстары”

тарауын қайталау,

қортындылау сабағы

Шілдебаева Айгүл Амангелдіқызы

№ 246 орта мектептің

физика пәні мұғалімі

Ой қорыту. Үй тапсырмасын тексеру

“ Жылу құбылыстары ” тарауы бойынша алған білімімізді бекіту үшін біз Қазақстанның әсем табиғаты аясында бірнеше аялдамалардан өтіп, шыңға көтерілуіміз керек.

• “ Жылу құбылыстары ” тарауы бойынша алған білімімізді бекіту үшін біз Қазақстанның әсем табиғаты аясында бірнеше аялдамалардан өтіп, шыңға көтерілуіміз керек.

Әрбір аялдамдан өту үшін ондағы берілген тапсырмаларды орындаймыз.

ІІ аялдама

Формулалар сыры

V аялдама

V І аялдама

Бейне сұрақ

V ІІ аялдама

Шығармашылық алаңы

Ұшқыр ойлылар елі

Жоспары:

ІІІ аялдама

Тапқырлар елі

ІУ аялдама

Сурет сұрақ

Кім жылдам ?

Мұнда әр топ берілген сұрақтарға жауап беріп, ұпай жинау арқылы алға жылжиды .

І топ

• Бөлшектердің ретсіз қозғалысы не деп аталады?
• Гүлдердің хош иісі неліктен алыстан сезіледі?
• Жыл берілудің неше түрі бар ? Қандай?
• Меншікті жылу сыйымдылығының өлшем бірлігі.
• Будың сұйыққа айналу құбылысы.
• Іштен жанатын қозғалтқыштар қайда қолданылады?
• 4 кДж-да неше Джоуль бар?

2 топ

• Гүлдердің хош иісі неліктен алыстан сезіледі?
• Бір зат молекулаларының екінші зат молекулаларына араласу құбылысы.
• Сұйықтың қатты денеге айналуы.
• Меншікті булану жылуының өлшем бірлігі.
• Қатты денелерде конвекция құбылысы жүре ма ?
• Жылу қозғалтқышының негізгі бөліктерін ата.
• 2,8 кДж- да неше Джоуль болады?

ІІ аялдама

Формулалар сыры

Жылу құбылыстары тарауында өткен формулаларға сәйкес құбылыстың атын табу керек.

І топ

Q= 

= r m

Q = m

Q= c m ( – t 1 )

жану

балқу

қыздыру

қайнау

ІІ топ

Белгіленуі

Жылу мөлшері

1 кДж =

5 МДж =

Өлшем бірлігі

Формулалары

ІІІ аялдама

Тапқырлар елі

1 топ

• Минералды су, мейіз түйіршіктері, стакан берілген. Стаканға минералды суды құйып, оған мейіз түйіршіктерін саламыз. 1-3 минуттан соң, стакан ішіндегі мейіздердің қозғалғанын байқаймыз. Ол не себепті қозғалды?

2. Неліктен мұнай базаларында сұйық отындарды сақтауға арналған бактарды “күміс” түстес бояумен бояйды ?

3. Егер қыстыгүні ағаш есіктің темір тұтқасын ұстаса, есіктің темір тұтқасы ағаштан суығырақ болып көрінеді. Неге?

4. Мақал-мәтелдің физикалық мағынасын аш.

Тонның жылуы терісінен емес , жүнінен.

ІІ топ

1. Бірдей жағдайларда күн сәулесі түсіп тұрған сортаң және қара топырақтың қайсысы жақсы жылынады? Неге ?

2 . Қай шәйнекте су тез қайнайды:жаңа әлде ескі, қабырғасында қағы бар? (Шәйнектер бірдей)

3. Суды қағаз қорапшада қайнатуға бола ма?

4 . Мақал-мәтелдің физикалық мағынасын аш.

Аузы күйген үрлеп ішеді.

Демалыс аялдамасы.

СЕРГІТУ СӘТІ. (Кел, күлейік!)

Тапсырма: Адамға қарағанда 5 қабырғасы артық, 30 қабырғалы, 517 мускулдан, алдыңғы аяғында 5 саусақ, артқы аяғында 4 саусағы бар, жүгіргенде 50 км/сағ жүгіре, 60 метр қашықтықтан көре алатын, адамға қарағанда 14 есе иісті артық сезе алатын жануар қалай аталады?

ІУ аялдама

Сурет сұрақ

І топ

Егер сұйыққа жел үрлесе булану құбылысы қалай

жүреді ?

Неліктен таразы тепе-теңдігі

бұзылады?

ІІ топ

Неліктен бірнеше күннен кейін сұйықтар

деңгейі әртүрлі болады ?

Қай ыдыстағы су тез буланады ? Неліктен ?

V аялдама

Бейне сұрақ

1 топ

2 топ

V І аялдама

Шығармашылық алаңы

Бұл аялдамада берілген тақырып бойынша эссе жазу керек.

1 топ

“ Жылудың тіршілік үшін маңызы”

(Эссе)

2 топ

Күн – Жердегі тіршілік көзі

(эссе)

1 топ

2 топ

1 топ

2-топ

Білімнің биік шыңына шықтың!

Құттықтаймыз

V ІІ аялдама

Ұшқыр ойлылар елі

168 кДж жылу беру арқылы қанша су мөлшерін 10 0 С- қа қыздыруға болады?

Массасы 0,2 кг затты 12 0 С-тан 16 0 С- қа дейін қыздыруға 300 Дж жұмсалса, онда оның меншікті жылу сыйымдылығы неге тең?

2 кг судың температурасын 5 0 С- қа көтеру үшін қанша жылу жұмсалады ?

Массасы 5 кг кірпіш 10 0 С-тан 35 0 С- қа дейін қыздырылған. Бұл үшін қандай жылу мөлшері керек болған?

Табиғаттағы жылу құбылыстарына мысалдар келтір

Күннен Жерге энергия қандай тәсілмен беріледі?

Қ ұ т т ы қ т а й м ы з !

Шарты :

Берілген жұмбақ өлеңдегі жоқ сөзді мағынасына қарай қою керек.

Жұмбақ :

1. Отынды жаздай құрғаған.

Пешке неге тығады?

Үйлердегі мұржадан,

Түтін қалай шығады?

Жауабы:

Отынды жақсаң құрғаған

Конвекция п роцесі жетегімен.

Түтін шығады мұржадан,

Жылы ауаға ілесіп көтерілген.

2. Жылдың төрт мезгілінде де,

Мазасыз жел соғады.

Әлде бұл өздігінен бе,

Себебі неден болады?

Жауабы:

Температура бір болмай ауадағы

Жылы ауа ағыны таралады .

Көк аспанның төрінде,

Бұлттар жүзіп барады.

Күн күркірі тегін бе,

Жаңбыр неге жауады?

Жауабы:

Булану, конденсация есебінен,

Көктен жабыр жауады дер едім мен.

Ауаның да біркелкі қызбауынан ,

Тағы оның себебін көремін мен.

Отта тұрған шәйнекте,

Су неліктен қайнайды?

Бұрқ – сарқ етіп тездете

«Қайнадым» - деп тасиды.

  Жауабы:

Қайнау деген – сұйықтың булануы,

Көріп жүрміз қайнаған судан мұны.

Қайнар кезде ызылдап, шу шығарар,

Көпіршіктің жарылысынан туған үні.

Енді қазақтардың ауа-райын болжаудағы қалып-тасқан қағидалары мен тәсілдеріне тоқталайық!

• Мысық керіліп ұйқыға берілсе - онда ұзақ уаөыт ауа-райы қолайлы болады;
• Тауық биікте қонақтаса - жаңбыр болады;
• Далада көкектің “ку-ку” деген даусы естілсе - күн ашық болады;
• Егер құмырсқа илеуінің аузын бекітіп алса - ұзақ жаңбыр болады;
• Құстар ертемен жем іздесе - күн жауын-шашынды болып келеді;
• Сиыр танауын тартып, мүйізін шайқаса - дауылды боран болады;
• Балықтар су бетіне шығып, ойнай бастаса - жауын сіркірейді;
• Жылан мезгілінде ұйықтамаса - күз ұзақ әрі жылы болады;
• Бал аралар шырын жинауға топтанып келсе - күн ашық болады;
• Қара қоңыз тығылатын жер іздей бастаса - көп ұзамай жауын жауады;
• Құмырсқалар әбігерленсе - қатты дауыл болады;
• Қой тісін қайраса - боран болады;
• Жаз найзағайлы болса - қыс жайлы болады;
• Тиін ашық күні тысқа шықпаса - ауа райы бұзылады