Сыныбы: 8.
П?ні: физика ж?не астрономия (презентациясымен)
Та?ырыбы: Ток к?ші. Амперметр. Электр кернеуі. Вольтметр. Электр тізбегі.
Ма?саты:
1. Білімділік: О?ушылар?а ток к?ші, электр кернеуі, оларды ?лшейтін ??ралдар ж?не оларды? бір – бірінен айырмашылы?тары жайлы т?сінік беру.
2. Т?рбиелік: Ток к?ші, электр кернеуі ж?не оларды ?лшейтін ??ралдар амперметр, вольтметрлерді т?сіндіре отырып, о?ушыларды ??ыптылы??а, техникалы? ?ауіпсіздік ережесін есте са?тау?а, ?з ойын толы? жеткізе білуге т?рбиелеу.
3. Дамытушылы?: Ток к?ші, электр кернеуі ж?не оларды ?лшейтін ??ралдарды т?сіндіруді ойын т?рінде ?ткізе отырып, о?ушыларды? саба??а ?ызы?ушылы?тарын арттыру, ой - ?рісін, д?ниетанымын ке?ейту, дамыту.
Саба?ты? типі: жа?а саба?ты ме?герту
Саба?ты? т?рі: ойын саба?
Саба?ты? ?дісі: с?ра? – жауап, баяндау
Саба?ты? к?рнекілігі: интерактивті та?та, кестелер, билеттер, суреттер
П?н аралы? байланыс: математика, география, тарих, сызу, денешыны?тыру
Саба?ты? барысы:
I. ?йымдастыру кезе?і: 1. С?лемдесу, т?гелдеу.
2. О?ушыларды? ??рал жабды?ын тексеру.
3. О?ушыларды? назарын саба??а аудару.
ІІ. О?ушы білімін жан - жа?ты тексеру:
1. Электр тогы дегеніміз не?
2. Электр тогыны? пайда болуы мен ?за? са?талуы ?шін ?ажетті ж?не жеткілікті шарттарды ата.
3. Вольт ба?анасы туралы не білесі??
4. “Электр ?оз?аушы к?ші” дегеніміз не?
(?лшем бірлігі мен белгіленуін жаз)
5. ?ткізгіштегі электр тогын оны? ?ткізгішке тигізетін ?рекеттерін ата.
6. ?андай ток к?здерін білесі? ж?не оларды? шартты белгісін сыз.
7. Зарядтарды? б?лінуі дегеніміз не?
8. “Электр тогы” т?сінігін ал?аш рет кім енгізді?
ІІІ. Жа?а т?сінік беру:
Электр тогын ?лшеу ж?не салыстыру ?шін ток к?ші деген арнайы шама енгізіледі.
?ткізгішті? к?лдене? ?имасы ар?ылы ?андай да бір уа?ыт аралы?ында тасымалданатын электр м?лшеріні? сол уа?ыт аралы?ына ?атынасын ток к?ші деп атаймыз:
I = q/t
Халы?аралы? бірліктер ж?йесінде ток к?ші ампермен (А) ?рнектеледі.
1 ампер – вакуумде бір – бірінен 1 м ?ашы?ты?та орналас?ан, к?лдене? ?имасыны? ауданы ?те аз, шексіз ?зын т?зу екі ?ткізгішті? бойымен ?тетін т?ра?ты ток к?ші. М?ндай ток ?зынды?ы ?ткізгіштерді? ?рбір кесіндісінде 2*10 - 7Н - ?а те? ?зара ?рекеттесу к?шін тудырады.
1 мА = 10 - 3А
1 мкА = 10 - 6А
1кА = 103А
Тізбекті? берілген б?лігінде заряд орын ауыстыр?анда, электр ?рісіні? ат?ар?ан ж?мысыны? осы заряд?а ?атынасы кернеу деп аталады:
U = A/q
Халы?аралы? бірліктер ж?йесінде ток к?ші вольтпен (В) ?рнектеледі.
1 вольт – ?ткізгіш бойымен 1 Кл заряд орын ауыстыр?анда, 1 Дж - ге те? ж?мыс шамасына те? кернеу.
?ткізгішті? ?андай да бір екі н?ктесіні? арасында?ы кернеуді ?лшеу керек болса, вольтметрді сол н?ктелерге жал?айды. ??ралды осылайша жал?ауды параллель жал?ау деп атайды. Б?л кезде “+” ?ыс?ышын ток кзіні? о? полюсінен, ал “-” ?ыс?ышын ток к?зіні? теріс полюсінен келетін ?ткізгіш сыммен жал?айды.
ІV. Жа?а т?сініктер мен іс - ?рекеттер т?сілін ?алыптастыру:
Ток к?ші (I) – электр тогын ?лшеу ж?не салыстыру ?шін арнайы енгізілген шама.
1 ампер – ток к?шіні? ?лшем бірлігі
Амперметр - ток к?шін ?лшейтін ??рал
Токты? ж?мысы (А) – токты тудыратын электр ?рісіні? ж?мысы
Электр кернеуі – токты? ат?ар?ан ж?мысын аны?тайтын физикалы? шама
1 вольт – кернеуді? ?лшем бірлігі
Вольтметр – ?ткізгішті? ?штарында?ы токты ?лшеуге арнал?ан ??рал.
V. М??алімні? проблемалы? ж?не а?паратты? с?ра?тары:
2. Суретте берілген с?лбаларда жіберілген ?ателерді табы?дар.
VІ. Жа?а т?сінікті тексеру:
АККУМУЛЯТОР
VIІ. Жа?а саба?ты бекітуге арнал?ан жатты?улар (есептер, сараманды? ж?мыстар, зертханалы? ж?мыстар, тесттік ба?ылаулар):
VIIІ. Жа?а саба?ты ?орытындылау:
Бізді? ?йімізді жары?тандыру?а ?олданылатын ?ыздыру шамдарыны? ток к?ші, оларды? ?уатына с?йкес 7 - ден 400 мА - ге дейін болады. 1 А ток к?ші адам ?міріне ?ауіпті.
Тізбектегі кернеу 220 В екенін сендер білесі?дер. Сонды?тан т?рмыс?а ?ажетті электр энергиясын т?тыну (то?азыт?ыш, теледидар, электржылыт?ыш аспаптар, музыкалы? центр ж?не т. б.) ??ралдары 220 В - ?а есептелінген ж?не бір ??ралды іске ?ос?анда, ?ал?андары тізбекте б?рын?ысынша ж?мыс жасай береді.
IХ. О?ушылар е?бегін ба?алау:
Х. ?й тапсырмасы: (шы?армашылы? тапсырма):
1. §36. Ток к?ші. Амперметр
§37. Электр кернеуі. Вольтметр. Электр тізбегі
2. 78 - суреттегі шартты белгілерді жаттап алу
3. А. Ампер, В. Вольта ?мірбаянына реферат жазу.
