Рентгендік с?улелер. Радиоактивтік

Рентгендік сәулелер. Радиоактивтік.

Cабақтың мақсаттары:

Білімдік: радиоактивтік құбылысын, рентген сәулелер және оларды пайдалану, негізгі формулаларды түсіндіру

Дамытушылық: оқушылардың ой-өрісін дамыту.

Тәрбиелік: оқушылардың пәнге деген қызығушылығын арттыру.

Суимбекова Зибагул Абикеновна.

Еске түсіру стратегиясы

• -Фотоэффект дегеніміз не?
• -Электронның шығу жұмысы дегеніміз не?
• -Эйнштейн формуласы?
• -Стефан және Планк тұрақтылары неге тең?

1895 жылы В.Рентген ауасы сорылған түтіктердегі электр тогын зерттеу үстінде ерекше сәулелердің пайда болатынын байқаған. Бұл сәулелер көзге көрінбейді, бірақ кейбір заттарда жарқыл туғызады және жабық фотография пластинкасын қарайтады. Осы екі қасиетіне сүйеніп, Рентген оларды Х сәулелер деп атаған. Кейін бұл сәулелер оны ашқан құрметіне рентген сәулелер деп атаған. Рентгендік сәулелер де электромагниттік сәулелерге жатады. Жылдам электрондардың тежелуі кезінде туындайтын сәулеленуді тежеулік рентгендік сәулелер деп аталады.  

• U-электродтарға түсірілген кернеу.
• υ-электронның жылдамдығы
• е-электронның заряды
• m-электронның массасы.

1896 жылы француз ғалымы Анри Беккерель атом ядросының күрделі құрылысын дәлелдейтін құбылыс- радиоактивтікті ашты.

• Өздігінен сәуле шығару құбылысы – радиоактивтік деп аталады.
• Радиоактивтікті зерттеуде алғашқылар болып А. Беккерель, ерлі-зайыпты Кюрилер, Эрнест Резерфорд белсенділік көрсетті.
• 1898 жылы Францияда Мария Складовская-Кюри мен Пьер Кюри торий (Th) элементінің өздігінен сәуле шығаруын ашты.
• Осы жылы уран кенін өңдеу арқылы, радиоактивті екі жаңа химиялық элементті бөліп алады. Радиоактивтілігі ураннан миллион есе қарқынды элемент радий (Ra), екінші элементті М. Складовскаяның отанының құрметіне полоний (Ро) деп атаған

Бастапқы ағынның екі құраушысы қарама-қарсы жаққа ауытқыған, ал үшінші құраушы өзінің алғашқы бағытын өзгертпейтінін Пьер Кюри байқады

Радиоактивті сәуле шығарудың физикалық табиғаты:

• Альфа және бета-сәулелерінің магнит өрісінде қарама-қарсы бағыттарға бұрылуы, олардың оң және теріс зарядты бөлшектер екендігін аңғартты.
• α-сәуле дегеніміз - оң зарядталған бөлшектер ағыны; Кейінірек α-бөлшек гелий атомының ядросы екені белгілі болды.
• β-сәуле дегеніміз – теріс зарядты электрондар болып шықты.
• ɣ-сәулесі жиілігі өте жоғары электромагниттік сәулелену кванты.
• Сәулелерді грек альфавитімен белгілеуді Резерфорд ұсынды.
• Радиоактивті сәулелердің әртүрлі материалдардан өту жағдайлары:

Радиоактивті сәулелердің әртүрлі материалдардан өту жағдайлары:

Альберт Эйнштейн радиоактивтіліктің ашылуын оттың ашылуымен теңестірді. Себебі бұл өркениет тарихындағы ең маңызды жаңалық болды.

• Радий немесе уран сияқты өз-өзінен ерекше сәуле шығарып тұратын химиялық элементтерді радиоактивті элементтер деп атайды. Радиоактивті элементтердің ерекше сәуле шығаруын радиоактивті сәулелену дейді

Бекіту.

• Қандай жағдайларда рентген сәулелер пайджа болады?
• Радиоактивті элемент және радиоактивті сәулелену дегеніміз не?
• Радиоактивтік дегеніміз не?

Үйге тапсырма.

• §§51,52