Презентация урока на тему" Ядрода?ы нуклондарды? байланыс энергиясы"

Е б = ΔM*c 2

Е б =( Z*m p + N*m n - M я )*c 2

немесе

Е б =( Z*m Н + N*m n – M а )*c 2 ;

– байланыс

энергиясының

формуласы;

Атом ядросын түгелімен жеке нуклонға ыдырату үшін қажетті минимал энергияны - ядроның байланыс энергиясы дейміз.

Энергия үшін МэВ -өлшем бірлігі қолданылады:

Е б = ( Z*m p + N*m n - M я )*931,5 МэВ

немесе Е б =( Z*m Н + N*m n – M а )*931,5 МэВ.

 ∆ М= Е б / c 2 .

Кейбір бөлшектер мен элементтердің

бейтарап атомдарының тыныштық массалары мен энергиялары берілген

Бөлшектер, химиялық элементтер

Тыныштық массасы

Тыныштық энергиясы

м.а.б

Электрон о е -1

Протон 1 р 1

МэВ

0,005486

Химиялық элементтер

Нейтрон 1 n 0

Тыныштық массасы

1,0072765

0,510999

938,27231

Азот 13 N 7

1,0086649

Сутегі 1 Н 1

м.а.б

Тыныштық энергиясы

13,00574

Сутегі 2 Н 1

Азот 14 N 7

939,56563

1,007825

ГэВ

Сутегі 3 Н 1

2,014102

938,78326

Азот 15 N 7

14,00307

1876,1246

Көміртек 11 С 6

15,00011

3,016062

Гелий 4 Не 2

4,002603

11,01143

2809,4446

Көміртек 12 С 6

Гелий 3 Не 2

Көміртек 13 С 6

12

3728,4020

3,016042

Литий 6 Li 3

13,00335

Көміртек 14 С 6

Литий 7 Li 3

6,01513

2809,4260

11,177932

14,00324

Фтор 19 F 9

Бериллий 7 Be 4

12,112550

7,01601

Бериллий 8 Be 4

18,9984

Неон 20 Ne 10

7,01693

8,00531

Бериллий 9 Be 4

19,99244

Натрий 23 Na 11

22,98977

9,01219

Натрий 24 Na 11

Бор 9 B 5

Бор 10 B 5

23,99097

Магний 24 Mg 12

9,01354

Бор 11 B 5

10,01294

23,98504

Алюминий 27 Al 13

11,00930

Оттек 15 O 8

Уран 234 U 92

26.98146

Уран 235 U 92

15,00307

234,039651

Оттек 16 O 8

Уран 238 U 92

235,04418

15,9949194

Оттек 17 O 8

Нептуний 239 Np 93

238,05113

21,824232

16,999134

Оттек 18 O 8

239,05320

22,174328

Плутоний 239 Pu 94

17,99915983

239,05242

22,267670

22,267597

Мыс: 13 Al 27 ядросының байланыс энергиясын табыңдар.

Бер: 13 Al 27 A=Z+N; N=A –Z = 27-13=14

Z=13, A=27 Е б = ΔM*931,5 МэВ

∆ М= Z*m Н + N*m n – M а

Т/к: Е б - ? Е б = (Z*m Н + N*m n – M а ) *931,МэВ

Е б =( 13 *1,0078 + 14*1,0086 – 26,9814) * 931,МэВ =

(13,1014 + 14,1204 - 26,9814) * 931,МэВ =

223,93 МэВ

Меншікті байланыс энергиясы деп ядроның байланыс энергиясының А массалық санға қатынасын, яғни бір нуклонға сәйкес келетін байланыс энергиясын айтады

Е м.б = Е б /А

- меншікті байланыс энергиясы

1 Н 2 - 1,1 МэВ/нуклон

26 Fe 56 - 8,8 МэВ/нуклон

92 U 238 - 7,6 МэВ/нуклон

Ал, егер протондардың да, нейтрондардың да сандары киелі сандарға тең болса

Ядродағы протондардың немесе нейтрондардың саны мына сандарға тең болса

2,8,20,24,50,82,126

онда оларды қосарланған киелі санды ядро деп атайды және олардың ядролары аса тұрақты болып келеді.

онда олар

Табиғатта ондай бес ядро бар :

киелі сандар, ядролары тұрақты болады.

2 He 4 , 8 O 16 , 20 Ca 40 ,

24 Cr 48 , 82 Pb 208

“ Білгенімді зердеме тоқу”

Жаңа сабақты бекіту

Теориялық

тест

1. Ядродағы нуклондарды ыдырап

кетуден сақтап, берік байланысын

қамтамасыз ететін күштер

В)Ядролық

күштер

А)Гравитациялық

күштер

С)Магниттік

күштер

2. Массалар ақауын есептейтін формула

А) ΔM=Z*m p + N*m n –M я

В) ΔM=Z(m p -m n ) –M я

С)ΔM=(А-Z)*(m p + m n ) –M я

А) Е б = ΔM*c 2

3. Байланыс энергиясының формуласы

В) Е м.б = Е б /А

С) Е=hν

А) Е= hν

В) Е б = ΔM*c 2

С)Е м.б = Е б /А

4. Меншікті байланыс энергиясының формуласы

5. Киелі сандарға жататындар

А) 1; 10; 25

В) 3; 15;100

С) 2; 8; 20

6. Қосарланған киелі санды ядролар

А) 2 He 4 , 8 O 16 ,

20 Ca 40

В) 3 Li 7 ,

4 Be 9 , 26 Fe 56

С) 11 Na 23 ,

29 Cu 64 , 47 Ag 108

Деңгейлік тапсырма

Деңгейі

Тапсырмасы

І

Натрий 11 Na 23 ядросының құрамы қандай?

ІІ

Оттек 8 О 16 ядросының байланыс энергиясын табыңдар.

ІІІ

Магний 12 Мg 24 ядросының меншікті байланыс энергиясын табыңдар.

“ Ой – сергіту” кезеңі

Мақал – мәтелдерді

жалғастыру

1.Білекті бірді жығар,

білімді мыңды жығар

2.Бір кісі қазған құдықтан

мың кісі су ішер

3.Еңбек түбі –

береке

4.Бірлік жоқ жерде -

тірлік жоқ

5.Білім инемен

құдық қазғандай

«Шапшаңдық » сайысы  

А

(Массалық сан)

Е б

13

(Байланыс энергиясы)

Е м.б

?

2

2,23 МэВ

(Меншікті байланыс энергиясы

?

7,47 МэВ/нуклон

?

1801,6 МэВ

7,57 МэВ/нуклон

“ Физикалық тілде”

планетарлық

1.Резерфорд тәжірибелерінен тікелей атомның ...

моделі келіп шығады.

2.Центрінде массасы түгелдей жинақталған ... зарядталған атом ядросы орналасқан.

3.Ядроны айнала, белгілі орбиталармен ...

қозғалып жүреді.

4.Электрондардың мұндай қозғалысы ядро тарапынан болатын ... күштің әсерінен туады.

5.Протондар мен нейтрондарды жалпы түрде ...

деп атауға келісілген.

6.Протон – бұл заряды оң және модулі бойынша ...

зарядына тең бөлшек.

7.Электрон – бұл заряды теріс және модулі бойынша элементарлық ... Кл зарядқа, ал массасы

... кг – ға тең бөлшек.

оң

электрондар

ядролық

нуклондар

электронның

е=1,6*10 -19

m е = 9,1*10 -31

“ Білгенімді

дамыту”

Үйге тапсырма:

Оқулықтан §8.3. оқу,

8.3.4 - 8.3.9 аралығындағы

есептерді шығару.

Сөзжұмбақ құрастыру.

«Бағалау"

Шығу парағы

Сабақты

қорытындылау

Бүгін

Қандай

біз не өттік?

сұрақ бар?

Менің сабақ

туралы ойым

Сау болыңыздар!