Масса ж?не ты?ызды?

Саба?ты?   та?ырыбы:  Денелерді? ?зара ?рекеттесуі. Денені? массасы

Саба?ты? ма?саттары:              

Білімділігі: О?ушылар?а денелерді? ?зара ?рекеттесуі ж?не денені? массасы ж?нінде теориялы? білім беру.

Дамытушылы?: О?ушыларды? логикалы? ойлау ?абілетін арттыру

Т?рбиелік: О?ушыларды  шапша?ды??а,т?зімділікке т?рбиелеу

Саба?  типі: Жа?а саба?          

?дісі: Т?сіндірмелі          

К?рнекілігі: Интерактивті та?та

?йымдастыру.

 О?ушылармен     с?лемдесу,   т?гендеу, психологиялы?  дайынды?,  к??іл –к?йіне  назар аудару,  зейінін  саба??а  аудару.

Саба?ты? барысы:  (1  мин)

 І. ?йымдастыру кезе?і: О?ушылармен амандасу. Балалар б?гінгі к??іл-к?йлері? ?андай тамаша! Ендеше саба?ты бастайы?.  Б?гін білім к?шін, ойлау к?шін к?рсетіп, білік массасын таразылайсы?дар. Сонды?тан барлы?ы?а с?ттілік тілеймін!

ІІ. ?тілген тарауды ауызша  еске т?сіру (6 мин)

1. Механикалы? ?оз?алыс дегеніміз не?
2. Орын ауыстыру ж?не жол деп нені айтады?
3. Суретке ?арап траектория т?рін аны?та
4. υ =
5. = υ· t
6. t  = формулаларын ая?та?дар
7. м/с ?андай физикалы? шаманы? ?лшем бірлігі?
8. Жа?ындап келе жат?ан к?лікті? алдынан неге ж?гіріп ?туге болмайды?
9. ??стар судан шы??анда сілкінеді, оларды? су тамшыларынан «босауы»физиканы? ?ай за?ына негізделген.
10. Суретке ?арап есеп ??растыр, есептеп, жауабын м/с- пен ?рнекте

ІІІ. Де?гейлік тапсырмалар, интерактивті та?тада о?ушылар орындайды  (8 мин)

Де?геймен берілген ?ш тапсырма карточкалар?а жазылып о?ушыларды? алдына таратылады  (3 о?ушыны та?та?а шы?арып есепті? шы?арылу жолын к?рсету, ?ал?андары орындарында отырып орындайды):

1. 108 км/са?-ты  м/с-?а айналдыр
2. А?ысыны? жылдамды?ы 0,5 м/с ?зенмен ж?зіп келе жат?ан сал 20 км ?ашы?ты?ты ?анша уа?ытта ж?ріп ?теді?
3. ?зынды?ы 240 м пойыз бір?алыпты ?оз?алып, к?пірден 2 минутта ?тті. Егер к?пірді? ?зынды?ы 360 м болса, пойызды? жылдамды?ы ?андай бол?ан?

IV.  Сергіту с?ті  (2 мин)

А?ырын  домбырадан ?уен орындалады, о?ушылар орындарынан т?рып,  бір-бірлеріне б?рылып, ала?андарын тигізіп  ?рекеттесу ар?ылы  ілгерінді- кейінді керіліп, тартылады,  екі ?олдарын жандарына созып, ?олды? басын, білек ж?не иы? буындарын ал?а б?рау ар?ылы жатты?у жасалады.

V.Жа?а саба?ты ?здігінен о?ып, т?сіну (10 мин+6 мин)

Интерактивті та?тадан электронды о?улы?ты пайдаланып, жа?а та?ырыпты ашатын эксперименттік тапсырманы к?рсету.

1.Суреттен нені ба?ылады?? 

О?ушыларды? жауаптарынан б?гінгі та?ырыпты та?тада шы?арамыз.

2. Денелерді? ?зара ?рекеттесуінен

3.Денелерді? ?зара ?рекеттесу н?тижесінде не бай?алады?, ?андай жа?а физикалы? шамамен танысамыз,  масса мен жылдамды? арасында?ы т?уелділікті аны?та?

Сынып о?ушыларын 3 топ?а б?ліп, денелерді? ?рекеттесуі, денені? массасы, жылдамды? мпен дене массасыны? арасында?ы байланысты ?ш топ?а б?ліп беріп ?здері т?сініп о?уларына уа?ыт беріледі.

1. топ денелерді? ?рекеттесуін мысал келтіре отырып т?сіндіріп ?теді.
2. топ дене массасын алдында?ы массалары ?р т?рлі денелерді? массасын таразы?а тартып аны?тап к?рсете отырып, т?сіндіреді (граммды килограм?а айналдыруды к?рсетеді). Та?та?а массаны? белгіленуі мен ?лшем бірлігі жазылып к?рсетіледі.
3. топ  жылдамды? пен дене массасы арасында?ы байланысты мысал келтіре т?сіндіреді. ?ортындылай келе  m1 /m2= υ2 /υ1 формуласын жазып к?рсетеді.  Екінші топты? аны?та?ан массасы ж?не бір денені? белгілі жылдамды?ы бойынша  есеп ??растырып, та?та?а шы?арады.

VI. Жа?а саба?ты бекіту  (7 мин.)

Сонымен б?гінгі жа?а та?ырып бойынша о?ушылар  ?аншалы?ты  т?сінгендерін аны?тау ?шін мына тест тапсырмаларды  интерактивті та?та к?мегімен орындаймыз:

1. Денелерді? ?зара ?рекеттесуі деген не?

А) денелерді? бір-біріне ?рекет етуі ?зара ?рекеттесу болып табылады;

В) денелерді? салма?сызды? жа?дайда болуы;

С) денелерді? жерді? бетінен к?терілуі;

Д) денелерді? ?з –?зімен ?рекеттесуі.

1. Дене  массасыны? ?лшем бірлігі

А) м/с            В) м                С) кг                            Д) с

1. Т?мендегі масса м?нін килограммен ?рнекте:      шыбынны? ?анаты 0,00005г

А)  5·10-2кг                        В)  5·10-8кг               С)  5·10-6кг                  Д)  5·10-4кг

1. автомобиль массасы 1,45т.

А) 145 кг            В) 14500 кг             С) 0,145 кг         Д) 1450 кг

1. О?ушы орынды?та отыр. Осы кездегі ?зара ?рекеттестетін денелерді ата?дар.

А) орынды?         В) адам        С) адам-орынды?, орынды?-еден        Д) орынды?, аудан

1.   Массасы 30 кг ?оз?алмай т?р?ан салдан жа?а?а ?арай   массасы 45кг бала секіріп т?сті. Б?л кезде сал 1,5 м/с жылдамды??а ие болды. Баланы? жылдамды?ы ?андай?

А)  0,1 м/с       В)  0,2 м/с           С)  10 м/с          Д)  1 м/с

1. . Екі бірдей арбаларды? біреуіне темірден, ал екіншісіне а?аштан жасал?ан білеуше жатыр. Екі арбаны? ортасында?ы  серіппе жібін к?йдіріп ?зсе, ?ай арба ?лкен жылдамды??а ие болады?

А)  а?аш білеуше салын?ан арба   В)  темір білеуше салын?ан арба  С)  екеуі де бірдей

Д) еш?айсысы

Саба?ты бекіту

О?ушылар?а  жа?а саба? бойынша есептер шы?ару

№11-1

0,00005г?0,00000005кг?5*10-9кг

2,5?0,0025кг?2,5*10-3кг

400г?0,4кг

1,45т?1450

№11-2

100г?0,1кг

50г?0,05кг

10г?0,01кг

1г?0,001кг

?орытынды

О?ушыларды жа?а саба? бойынша ?ойыл?ан с?ра?тар?а жауап беруіне ж?не есептер шы?аруына ?арай ба?алау

?йге тапсырма:

 § 30, § 31 та?ырыпты о?у №11-4 есебін шы?ару

Саба?ты?   та?ырыбы:  Затты? ты?ызды?ы

Саба?ты? ма?саттары:              

Білімділігі: О?ушылар?а затты? ты?ызды?ы  ж?нінде теориялы? білім беру.

Дамытушылы?: О?ушыларды? логикалы? ойлау ?абілетін арттыру

Т?рбиелік: О?ушыларды  шапша?ды??а,т?зімділікке т?рбиелеу

Саба?  типі: Аралас саба?          

?дісі: Т?сіндірмелі          

К?рнекілігі: Интерактивті та?та

?йымдастыру.

 О?ушылармен     с?лемдесу,   т?гендеу, психологиялы?  дайынды?,  к??іл –к?йіне  назар аудару,  зейінін  саба??а  аудару.

?й тапсырмасы.

?йге берілген та?ырыпты с?рау ж?не есебін тексеру

№11-4

Берілгені: υ1 =3м/с;   υ2=4м/с;   m1=40кг

Табу керек:m2-?

Шешуі:          

Жа?а саба?

Ты?ызды?. Зат массасыны? осы зат к?леміне ?атынасымен ?лшене отырып, сол затты сипаттайтын ?те ма?ызды физикалы? ?асиеттерді? бірі.

Затты? ты?ызды?ын аны?тау ?шін міндетті т?рде к?лемдері 1 м3 немесе 1 см3 болатын денелерді жасауды? ?ажеттігі жо?. Ол ?шін алдымен ты?ызды?ы аны?талатын денені? массасы мен к?лемін ?лшеп алып, сонан со? массаны к?лемге б?лсек бол?аны. Сонда біз к?лем бірлігіне с?йкес келетін массаны, я?ни ты?ызды?ты табамыз. Сонымен затты? ты?ызды?ын табу ?шін денені? массасын оны? келеміне б?лу керек. Затты? ты?ызды?ын - р, денені? массасын - m, оны? к?лемін - V ?ріптерімен белгіеді. Зат ты?ызды?ыны? бірлігі ?шін бірліктерді? Халы?аралы? ж?йесінде (SI) килограмны? метр куб?а ?атынасы (кг/м3) алын?ан. Б?л - к?лемі 1 м3 болатын, массасы 1 килограм?а те? біртекті затты? ты?ызды?ы. Есептеулер ж?ргізу кезінде ты?ызды?ты? г/см3, т/м3сия?ты баска да бірліктері ?олданылады.
Б?л, ?сіресе, пішіні к?рделі болып келетін денелерді? к?лемін есептеуге ?те ?олайлы.
К?п жа?дайда бір дене тегі ?р т?рлі заттардан жасалады. Б?ндай жа?дайда р=m/V формуласы бойынша есептеулер ж?ргізе отырып, денені ??райтын материалды? орташа ты?ызды?ы (ротр) табылады. Мысалы, кеменін негізгі б?лігі болаттан жасал?анымен, оны? ?р т?рлі заттардан жасал?ан (а?аш, шыны, пластмасса, т?сті металл, т. б.) б?ліктері де бар.
?сіресе, кемені? к?п аума?ын ауа толтырып т?рады. Міне, сонды?тан кемені? орташа ты?ызды?ы (р = 500 кг/м^3) суды? ты?ызды?ынан аз болады да, кеме су?а батпайды . Ал б?л кемені? суда ж?зуін камтамасыз етеді.

Саба?ты бекіту

О?ушылар?а  жа?а саба? бойынша есептер шы?ару

№12-2

Берілгені: V =200см3?2*10-4м3;   m=3кг

Табу керек:ρ-?

Шешуі:         

№12-3

Берілгені: m1 =10кг;   m2=20кг;   ρ=1000кг/м3

Табу керек:V-?

Шешуі:         

№12-5

Берілгені: а =4м;   в=2,5м;   с=2м;    ρ=1,3кг/м3

Табу керек:m-?

Шешуі:

?орытынды

О?ушыларды жа?а саба? бойынша ?ойыл?ан с?ра?тар?а жауап беруіне ж?не есептер шы?аруына ?арай ба?алау

?йге тапсырма:

 Затты? ты?ызды?ы та?ырыпты о?у №12-7 есебін шы?ару