К?ш, деформация.слайд презентация саба?

Жайық негізгі орта білім беретін мектебі.

Физика пәнінің мұғалімі:

Умирзакова Гүлжауһар.

7-сынып.

Жайық ауылы.

Сабақтың тақырыбы:

Күш. Деформация.

Мақсаты:

Білімділігі: Жаңа тақырып бойынша алған білімдерін өздігінен кез- келген жағдайда пайдалана білуге үйрету; .

Дамытушылығы:

Оқушының даму жүйесін дамыту, жүйелі түрде ойлауға ізденуге бағыттау, білімге деген құштарлығын арттыру;

Тәрбиелігі: Өмірдің барлық ағымы физикалық заңдылыққа қатысты екендігін көрсету, балаларды еңбектене, іздене білуге баулу;

САБАҚ БАРЫСЫ

ҰЙЫМДАСТЫРУ КЕЗЕҢІ

ОҚУШЫЛАРДЫ

ТҮГЕНДЕУ

САБАҚҚА

НАЗАРЫН

АУДАРУ

ҚҰРАЛ-

ЖАБДЫҚТАРЫН

ТҮГЕЛДЕУ

АМАНДАСУ

САБАҚ ЖОСПАРЫ

• Қызығушы

2. Мағынаны

ажырату

3. Ой толғаныс

Рефлексия

жасау

лығын

ояту

Сабақтың

Әдіс – тәсілдері

Формасы

Түрі

Сыныптық және

жекелей оқыту

Әңгімелесу

Жаңа сабақты

меңгерту.

Тірек – сызба

Сто

Ассосациялау

Үй тапсырмасын шолу. Білім сайысы

Дененің массасын немен өлшейді ?

Массаны қандай әріппен белгілейді ?

Сыйлық

Масса бірлігіне не қабылдан

ған ?

Массасы үл кен денені өлшеу үшін не пайдалынады ?

Заттың тығыздығының белгіленуі

Қосымша бір ұпай

Этолондық кірдің массасы неден жасалынған ?

1 кг-да қанша грамм бар ?

Көлемнің белгіленуі

Килограм

ның халықаралық үлгісі қай мұражайда сақтаулы ?

Заттың қасиетін сипаттайтын шама ?

Заттың тығыздығын өрнектейтін формула ?

Тығыздығы мен көлемі бойынша дененің массасын қалай есептейді ?

Банкрот

Затты ң тығыздығы дегеніміз не ?

Зат тығыздығының өлшем бірлігі ?

 1000 кг/м бұл нені білдіреді ?

Массасы мен тығыздығы бойынша дененің көлемін қалай есептейді ?

Көлемнің өлшем бірлігі ?

Тапсырма

кг

Масса

м(3)

К

Көлем

Тығыз

дық

Кг/м (3)

Ө

Т

К

З

Ү

Н

Ө

ш

Тапсырма

кг

Масса

м(3)

К

Көлем

Кг/м (3)

Тығыз

дық

Ү

Ш

Б) «Кім білгір?» сайысы.

Физикалық термин сөздердің аудармасын табу.

№

Аударма сөз

1

Термин сөз

Жайылу, таралу

2

орналасуы

Күн

3

Бірінші әріп

Табиғат

4

Жұлдыз

Екінші әріп

5

Бірінші әріп

Қоңырқай

6

Бесінші әріп

Аңырақай

7

Төртінші әріп

Қыдырма,кезбе

8

9

Бірінші әріп

Жер

10

Үшінші әріп

Есекқырған

Төртінші әріп

Әрекетсіздік,

қозғалыссыздық

Үшінші әріп

Жетінші әріп

Б) «Кім білгір?» сайысы.

Физикалық термин сөздердің аудармасын табу.

№

1

Аударма сөз

Жайылу, таралу

2

Термин сөз

орналасуы

Диффузия

Күн

3

Бірінші әріп

Гелий

Табиғат

4

Д

Жұлдыз

Екінші әріп

Физика

5

Астрономия

Е

Бірінші әріп

Қоңырқай

6

Ф

Бесінші әріп

7

Аңырақай

Сатурн

О

Төртінші әріп

Марс

Қыдырма,кезбе

8

Р

Бірінші әріп

Планета

9

Жер

10

Есекқырған

Геоцентр

Үшінші әріп

М

Төртінші әріп

А

Юпитер

Әрекетсіздік,

қозғалыссыздық

Ц

Үшінші әріп

Инерция

И

Жетінші әріп

Я

Бүгінгі жаңа сабағымыздың тақырыбы:

Күш. Деформация.

«Білегі күшті бірді жығады,

білімі күшті мыңды жығады».

«Көптің күші – бірлікте».

Күш – денелердің өзара әрекеттесуін сипаттайтын шама.

Әртүрлі денеге әртүрлі күш түсіреміз.

Демек, күштің сан мән көп те, аз да болуы мүмкін.

Күш сандық мәнімен және бағытымен сипатталатын физикалық шама болып табылады.

SІ жүйесінде күш бірлігіне ньютон (Н) алынған.

1Н – тыныштық күйіндегі массасы 1 кг денеге 1 с ішінде 1 м/с жылдамдық беретін күш.

Бұдан үлкен күш бірлігі – килоньютон (кН) да қолданылады.

1кН = 1000 Н.

Күшті Ғ әрпімен белгілейміз.

" width="640"

Күштің түрлері

Күш бірлігі – Ньютон ( Н ).

1 Ньютон = 1k г м / с 2

Бір Ньютон 1 м / с 2 үдету үшін 1кг массаға қажетті күш саны ретінде анықталады.

Күш векторлық шама болып табылады; бұл күштің мәні мен бағыты бар екендігін білдіреді.

Векторлық шамалар бағыт көрсеткішімен белгіленуі мүмкін. Бағыттың көрсеткіші күштің мәнін білдіреді және күштің бағыты қай жаққа күш бағытталғандығын көрсетеді.

Келесі

• Туылды қаңтардың 4 (1643—01—04)
• , Англия Қайтыс болды 1727 ж. наурыздың 31 (84 жаста)
• Тұратын жері -Англия Ұлты - Англия
• Салалары физика, математика, астрономия, табиғи философия, алхимия,
• Институттары Кембридж университеті
• Еңбегі үшін танылған Ньютон механикасы , Бүкіләлемдік тартылыс заңы

1) ауырлық

2) серпімділік

6) инерция

күш

3) үйкеліс

5) Кері итеруші

4) Тең әрекетті

" width="640"

Күш әрқашан «соққы» немесе « тартым » ретінде анықталады.

соққы

Затқа күш қолдану деформацияға немесе қозғалыстың өзгеруіне әкеп соқтырады.

тартым

Осы көрсетілімде сіз күштің бірқатар түрлері, олардың заттың қозғалысына әсерін және талдаудың қолдану тәсілдерін білесіз.

Келесі

" width="640"

Күнделікті күштің түрлері

Күштерді талдау кезінде пайда болатын басқа күштер:

Қолданылатын күш

Қолданылатын күш : қолданылатын күш – бұл затқа басқа затпен немесе адаммен әсер ететін күш.

Үйкеліс күші : салыстырмалы қозғалысқа кедергі келтіретін немесе байланыстағы екі дененің қозғалысына кедергі келтіретін.

Үйкеліс күші

Келесі

" width="640"

Күнделікті күштің түрлері

А эродинами калық кедергі – бұл ауада ұшқан кезде затқа әсер ететін үйкеліс күшінің ерекше түрі.

Кернеу – екі ұшынан күштерді қатты тартқанда шек, арқан немесе сым арқылы берілетін күш.

Сығу заттың көлемді өзгертуге әкеліп соғатын сығу кернеуіне ұшыраған кезде болады.

Келесі

" width="640"

Күштің әсері

Деформация түрлері :

• сығу

• созу

• бұрау

Күштің әсерінен туындаған қозғалыстағы өзгерістер денені:

• Қозғалта ба c тайды;

• Тездетеді немесе тоқтата тұрады;

• Қозғалыстың бағытын өзгертеді.

Келесі

№

1

Күштің түрлері

Ауырлық күші

2

Анықтамасы

Серпімділік күші

3

Формуласы

Денелердің жерге тартылу күшін айтамыз.

4

Үйкеліс күші

Дененің пішіні мен көлемі өзгерген кезде пайда болатын күшті айтады.

F = mg

F = k I

Тең әрекетті күш

Денелер тікелей жанасқанда пайда болатын күшті айтады .

F = μ N

Денеге бір мезгілде әрекет ететін бірнеше күштің әркетіндей әрекет жасайтын күшті айтамыз.

F= F1+F2

F=F2-F1

“ Галерияны шарлау”. (тақтадағы суреттер бойынша ойларын ортаға салу)

Дене пішінін немесе өлшемдерінің өзгеруін деформация

(латынша деформация – бүліну, бұзылу) деп атайды.

пластикалық

серпімді

Күштің әрекеті тоқтағаннан кейін, дене өзінің бастапқы пішіні мен өлшемін өзгертетін болса, мұндай деформация пластикалық деп аталады

Күштің әрекеті тоқтағаннан кейін, дененің бастапқы пішіні мен өлшемі қайтадан қалпына келетін болса, мұндай деформация серпімді деп аталады

пласталин, саздан жасалған денелер

серіппе, резинка, т.б

Тәжірибелер деформациялаушы күшке қарама қарсы

бағытталған жаңадан бір күш пайда болатынын көрсетеді.

Бұл күш серпімділік күші деп аталады.

• Күш ньютон (Н) деп аталатын бірлікте өлшенеді.
• Машинаны қозғау үшін 500-ден 1000-ға дейін күш керек.
• Конкорд әуе лайнерінің төрт реактивті қозғалтқышы 700 000 Н-нан астам өндіреді.

Ньютон алмасы. Шөмішбай Сариев.

Үзілді алма !

Ұлылық жаршысындай,

Табиғат көз жасының тамшысындай.

Тап болды Ньютон маңдайына,

Ғылымның құла мерген аңшысына.

Уақыт үзіп келген қанша алмадан,

Құпия құбылысты жан шалмаған.

Тартылыс ұлы күшін тұңғыш рет

Ньютондай ешбір адам жар салмаған.

Ол үшін өмір жұмбақ әлем бе еді ?

Адамына сын артқан әр елдегі.

Талайдың маңдайына тиген алма.

Талайдың ойсыздығын дәлелдеді.

Дәлдеп талайлардан торықты ма ?

Торығып ойсыздардан қорықты ма ?

Әйтеуір сол алманы әлем білді,

Ньютонның маңдайына жолықты да !

Ньютон алмасы. Шөмішбай Сариев.

Жолығып дүниенің сырына енді,

Өзгертіп өрелі ойын бұрын елдің.

Енді алмалар үзілді, алма еместей,

Тартылыс күші болып ұлы жердің.

Жұлдыздарға талай көз қадалды мың,

Жұмбақ дүние жапқанмен жанарды мұң.

Бір алма арқасында айға барып,

Жер бетіне оралды алма бүгін.

Дүниенің сырты емес, ішін көріп,

Ғұлама ой жұмыр баста мүсінделіп.

Бір алма арқасында алма тұрды,

Жердің ұлы тартылыс күшін жеңіп.

Жеңем деп тартылысты самғаймысың,

Махаббат ұлы күштен талмай құсым.

Үзілсең үзілгейсің алма-арулар,

Ньютонның маңдайындай маңдай үшін !

Орта Азия халықтарына кейінгі уақытқа дейін қолданып келген жауынгерлік құрал. Жас қайыңнан иіліп жасалған ағаштың екі басынан, серпімді болу үшін (серпімділік күші) түйе, өгіз жон терісінен алынған мықты қайыс байлайды.

Көкпар – ат үстіндегі екі команданың жекпе – жегі. Көкпарға берілген малды бір жағы жеңіп, сыйлы адамдарға тарту етеді. Оны іске асыру үшін қозғалыс заңы, импульс, күшті ұштастыра білу керек.

« Сәйкесін тап” ойыны

1

Жол

2

3

1

Жылдамдық

Уақыт

4

2

m –(кг,г)

s – (км,м)

3

Масса

5

• – (км/сағ,м/с)

4

6

Көлем

Тығыздық

5

t – ( c ағ,мин,с)

7

Ғ- (Н)

6

Күш

V – (м3)

7

ρ -(кг/м3)

Дұрыс жауабы:

1- 2- 3- 4- 5- 6- 7-

№

Сұрақ

1

Жауап “ Ия, жоқ ”

Күш – векторлық шама

2

м/с жолдың өлшем бірлігі

3

Деформация –жайылу, таралу.

4

5

Дене пішінің емесе өлшемдерінің өзгеруін деформация деп аталады.

Күш ньютон (Н) деп аталатын бірлікте өлшенеді

6

Деформация түрлері : серпімділік, ауырлық,үйкеліс

7

Күш – денелердің өзара әрекеттесуін сипаттайтын шама.

8

И.Ньютон грек ғалымы

9

Күштің әрекеті тоқтағаннан кейін, дене өзінің бастапқы пішіні мен өлшемін өзгертетін болса, мұндай деформация пластикалық деп аталады

10

Күш Ғ әрпімен белгіленеді.

Дұрыс жауабы:

1-ия

2-жоқ

3-жоқ

4-ия

5-ия

6-жоқ

7-ия

8-жоқ

9-ия

10-ия

Бағалау парақтары.

Білімнің басы бейнет, соңы зейнет

№

Оқушының аты-жөні

1

Білім сайысы

2

Ауызша есептеу

3

Кім білгір

4

Жаңа сабақ

5

Ия,жоқ

6

Ұпайы

Бағасы

• 1. Анықтама.
• 2.Белгіленуі.
• 3. Формуласы.
• 4. Өлшенетін бірлігі.
• 5. Аудармасы.
• 6. Айналдыр.

1

Қорытынды

Үйге тапсырма

Күш.Деформация.

НАЗАРЛАРЫҢЫЗҒА

РАХМЕТ !

Сіздерге жүректің жылулығын, жанның сұлулығын тілеймін