Электр тизбегин откизгиштерге тизбектей жане параллель жалгау

Сабақтың тақырыбы:

Электр тізбегіне өткізгіштерді тізбектей және параллель жалғау.

Сабақтың мақсаты:

Білімділік: Оқушыларға өткізгіштерді жалғау түрлері және тізбектей, параллель жалғау кезіндегі кезіндегі ток күші, кернеу, кедергі шамаларын анықтау туралы түсінік беру.

Дамытушылық: Оқушылардың электр тогы, электр тізбегі, электрлік шамалар туралы түсінігін тереңдету, дамыту. Ойлау қабілеттерін қалыптастыру.

Тәрбиелік: Оқушыларды жауапкершілікке баулу, ұлттық танымдарын қалыптастыру, пәнге деген қызығушылығын арттыру.

Сабақтың барысы:

1.Ұйымдастыру кезеңі.

2.Үй тапсырмасын тексеру

3.Жаңа сабақты баяндау

4. Есептер шығару.

5.Сабақты бекіту

6.Үйге тапсырма.

7. Бағалау.

1. Ұйымдастыру (оқушылармен амандасу, түгендеу)

2. Үй тапсырмасын тексеру (сұрақ-жауап арқылы жасырын сөзді табу)

Өткізгіш кедергісі дегеніміз не?

Өткізгіш кедергісі қандай шамаларға тәуелді?

Меншікті кедергі мен өткізгіш кедергісінің температураға тәуелділігі?

Өткізгіштегі ток күшінің кернеуге тәуелділігі қалай аталады? сызбасы?

Меншікті кедергінің формуласы мен өлшем бірлігі?

Өткізгіш ұзындығын 2 есе арттырса, өткізгіш кедергісі қалай өзгереді?

Тізбек бөлігі үшін Ом заңын тұжырымда және формуласы?

Өткізгіш кедергісінің формуласы мен өлшем бірлігі?

Кедергісі 1 Ом сымның ұзындығы 3 есе

ұзартқанда кедергісі неге тең болады?

Бейбіт күнде ел-жұрттың дәулеті екен,

Жауға шапса айбыны,қайраты екен.

Ұзақ жорық,сын күнде азаматтың,

Адал серік,талмайтын қанаты екен.

Халқымыз жылқы малын қадірлеген,

Жыр қылған мінез,көркін өлеңменен.

Батыры мен серісін еркелетіп,

Жылқы мінез,бір жүйрік,текті деген .

Жылқы жылы құтты болсын!

Жаңа сабақты түсіндіру .

Өткізгіштерді жалғаудың 2 түрлі тәсілі бар: тізбектей және параллель жалғау.

1- жағдай. Егер бірінші өткізгіштің соңы екінші

өткізгіштің басымен, екіншінің соңы үшіншінің

басымен жалғанса, онда мұндай қосуды тізбектей

жалғау деп атайды.

Өткізгіштерді тізбектей жалғағанда ток күштері тең, ал тізбектегі жалпы кернеу оның бөліктеріндегі кернеулердің қосындысына тең болады, ал жалпы кедергі әрбір өткізгіштің кедергілерінің қосындысынан тұрады.

2-жағдай. Егер өткізгіштердің басын бір ғана А нүктесінде, ал ұштарын екінші бір В нүктесінде жалғасақ, онда мұндай жалғауды өткізгіштердің параллель жалғау деп атайды.

Электр тізбегінің екі өткізгіштен артық өткізгіштер түйісетін нүктесін түйін (суретте А және В нүктелері) деп атайды .

Өткізгіштерді параллель жалғағанда, тізбектің барлық бөліктерінде кернеу бірдей, ал жалпы ток күші әрбір өткізгіштегі ток күштерінің қосындысына тең, жалпы кедергі әрбір өткізгіштің кедергісінен кем болады.

Есептер шығару

1.Бірінші вольтметрдің көрсетуі 24В (1-сурет) .

Амперметр мен екінші вольтметрдің көрсетуі қандай?

6 Ом

2 Ом

-

А

+

R 1

R 2

V 2

V 1

1-сурет

2. Тізбектегі кедергі R 1 =R 2 =R 5 =R 6 =3 Ом, R 3 =20Ом, R 4 =24 Ом.

2-суретте келтірілген тізбектегі R толық кедергіні және әрбір

резистор арқылы өтетеін ток күшін табыңдар. Тізбекке берілген

кернеу U=36B.

R 1

R 2

2-сурет

R 3

R 4

R 6

R 5

3.Тізбекке үш өткізгіш тізбектей жалғанған, олардың кедергілері

R 1 =5 Ом; R 2 =6 Ом; R 3 =12 Ом (3-сурет). Вольтметрдің көрсетуі

1,2 В болса, амперметр қандай ток күшін көрсету тиіс? А және В нүктелерінің арасындағы кернеу қандай?

R 1

R 2

R 3

А

В

3-сурет

V

А

4. 4-суреттегі кедергілер R 1 =10 Ом; R 2 =20 Ом; R 3 =40 Ом және R 4 =50 Ом.

Жалпы кернеу 120В болса, онда жалпы

R 1 кедергідегі кернеуді

кедергіні, жалпы ток күшін және

табыңдар.

R 2

R 1

R 3

4-сурет

R 4

+

Сабақты бекіту:

Тізбекті жалғау түрлері?

Түйін дегеніміз не?

Тізбектей және параллель жалғағанда қай шама өзгермейді?

Үйге тапсырма: §9.4 18-жаттығу (2-5)

Бағалау.