Денелердің өзара әрекеттесуі. Дененің масасы

• Механикалық қозғалыс дегеніміз не?
• Материялық нүкте дегеніміз не?
• Қозғалыс траекториясы?
• Орын ауыстыру?
• Бірқалыпты қозғалыс дегеніміз не?
• Бірқалыпты емес қозғалыс дегеніміз не?
• Жылдамдық дегеніміз не?
• Инерция құбылысы дегеніміз не?
• Инерцияның жағымды және жағымсыз жақтары?
• Уақыттың негізгі қасиеттері?
• Кеңістіктің негізгі қасиеттері?

Денелердің бір-біріне әрекет етуі өзара әрекеттесуі болып табылады.

Мысалдар:

Денелердің өзара әрекеттесу кезіндегі жылдамдықтарының өзгеру дәрежесін анықтайтын физикалық шаманы масса деп атайды.

Масса m әріпімен белгіленеді. ХБЖ де массаның өлшем бірлігі кг

Тәжірибе:

Екі дененің массаларының қатынасы олардың өзара әрекеттесуі кезінде тыныштық күйінен шыққанда алатын жылдамдықтарының қатынасына кері пропорционал болады:

Массасының өлшем бірліктері:

тонна (т) , центнер (ц) , килограмм (кг), грамм (г), миллиграмм (мг).

• 1т (тонна) = 1000 кг
• 1ц = 100 кг
• 1кг =1000 г
• 1кг = 1 000 000 мг
• 1г = 0,001 кг
• 1мг = 0,001 г
• 1кг = 0,01 ц
• 1 кг= 0,001т

Бұл –платина мен иридийдің қорытпасынан құйылып жасалған цилиндр түріндегі эталондық кірдің массасы. Килограмның халықаралық үлгісі Париж қаласының жанындағы Севр қаласындағы эталондар мұражайында сақтаулы. Бірқатар елдерде осы үлгінің дәл көшірмелері де бар.

m 1 υ 1

m 2 = ─

υ 2

30 кг*4м/с

m 2 = ____ 24кг

5м/с

Топпен жұмыс

Берілген денелердің массасын анықтау: ағаш, тығын

ЕСЕПТЕР ШЫҒАРУ

• Массалардың төменде берілген мәндерін килограмм арқылы өрнектеңдер

Есеп

Теннис добы 2,5г = 25 . 10 -3 кг

Футбол добы 400г = 0,4 кг

Автомобиль 1,45т = 1450 кг

Арбалардың массасы 1 және 3 кг ,олардың жылдамдықтары нөлге тең . Өзара әсерлескенде үлкен арба 15 м/с жылдамдыққа ие болды. Кіші арба қандай жылдамдықа ие болады?

Берілгені :

m1=1 кг

m2=3 КГ

V2= 15М/С

Т/к V1=?

Шешуі :

Берілгені :

m1=1 кг

m2=3 КГ

V2= 15М/С

Т/к V1=?

Шешуі:

m 1 υ 2

─ = ─

m 2 υ 1

m 2 v 2

V 1 =

m 1

3 кг∙15 м/с

V 1 = = 45 кг

1 кг

Жауабы: V 1 = 45 кг

САБАҚТЫ БЕКІТУ

2

3

БЕС ЖҰЛДЫЗ

1

4

5

Денелердің өзара әрекеттесуі деген не?

А) денелердің бір-біріне әрекет етуі өзара әрекеттесу болып табылады;

В) денелердің салмақсыздық жағдайда болуы;

С) денелердің жердің бетінен көтерілуі;

Д) денелердің өз –өзімен әрекеттесуі.

Дене массасының ХБЖ бойынша өлшем бірлігі?

А) м/с

В) м

С) кг

Д) с

Төмендегі масса мәнін килограммен өрнекте:

шыбынның қанаты 0,00005г

А) 5·10 -2 кг

В) 5·10 -8 кг

С) 5·10 -6 кг

Д) 5·10 -4 кг

Автомобиль массасы 1,45т.

А) 145 кг

В) 14500 кг

С) 0,145 кг

Д) 1450 кг

Оқушы орындықта отыр. Осы кездегі өзара әрекеттестетін денелерді атаңдар.

А) орындық

В) адам

С) адам-орындық, орындық-еден

Д) орындық, аудан

Масса

§23-оқу/мазмұнын айту

Карточкаларда берілген есептерді шығару

Бағалау