Атомдар ж?не молекулалар. Затты? молекулалы-кинетикалы? теориясы

Бурибасова Гулжамал Аманжановна

Физика пәнінің мұғалімі

№ 40 орта мектеп .Ақтөбе қаласы

Сабақтың тақырыбы: Атомдар және молекулалар. Заттың молекулалы-

кинетикалық теориясы

Сабақтың тақырыбы: Атомдар және молекулалар. Заттың молекулалы-кинетикалық теориясы

Сабақтың мақсаты:

Білімділік мақсаты : Оқушыға атомдар мен молекулалар заттардың молекулалық құрылысы туралы танымдық белсенділікпен түсіндіру.

Дамытушылық мақсаты : Логикалық ойлау қабілетін дамыту.

Тәрбиелік мақсаты : Адамгершілікке, ұқыптылыққа, алғырлыққа, баулу.

Сабақтың түрі: жаңа білімді қалыптастыру.

Сабақтың көрнекіліктері: плакаттар, суреттер , компьютер, видеопроектор, слайдтар.

І. Ұйымдастыру кезеңі.

ІІ. “Ми шабулы” Физикалық диктант

Физикалық диктант

1.Физикалық нысанды немесе құбылысты сипаттайтын өлшем бірлігі бар сан мәні.

2.Сандарды екі көбейткіш түрінде дәрежесі бар 10 санын пайдаланып жазу

3. 170000000 санының стандарт түрі

4. Мензурка шкаласы бөлігінің құнын анықта:

Шкалаларды 100 мл және 150мл, ал шкалалар арасындағы бөлік саны 20 болса.

5.Аспаптардың көмегімен дұрыс орындалған өлшеулердің ең үлкен жағылысы

6.Физикалық шаманы бірлік үшін қабылданған басқа біртекті шамамен салыстыру.

7.Құралдың бетіне түсірілген бөліктер мен сандар.

• 0,0004 санының стандарт түрі.

9.Сұйықтың көлемін өлшейтін құрал.

10.Физикалық шаманың мәнін тікелей құралдың көмегімен анықтау

Жауабы:

• Физикалық шама

2. Санды стандартты жаз

3. 17*10 6

4. 2,5мл

5. Аспап бөлігі құнының жартысына тең

6. Өлшеу

7. Шкала

8. 4*10 -4

9. Мензурка

10.Тура тәсіл

ІІІ.Мағынаны тану. Жаңа сабақ.

Ертедегі грек ғалымдары барлық заттар бөлінбейтін өте кішкентай бөлшектерден тұрады деп жорамалдаған болатын. Демокрит ондай бөлшектерді -атомдар деп атады.

ХХ ғасырдың басында атомның да күрделі бөлшек екені, оның өзінен де кіші бірнеше бөлшектерге бөлінетіні белгілі болды.

ХІХ-ХХ ғасырларда зат құрлысы туралы Демокрит болжамының дұрыстығы практикада дәлелденді

Бірнеше атомдардың өзара байланысуынан молекула түзіледі.

Әр заттың молекуласы –сол заттың қасиеттерін сипаттайтын ең ұсақ бөлшегі.

Кез келген атом үш элеметар бөлшектен тұрады

Оларды электрон, протон,нейтрон деп атайды.

Экспиременттік зерттеулер пратон мен нейтрон атомның орталық бөлігінде – ядрода орналасатынын.

Ал электрондар ядроны шыр айнала қозғалады да,электрондық қабаттар түзейді.

Табиғатта, жасанды атомдарды қоспағанда , әр түрлі 92 атом бар. Олар бір-бірінен ядродағы протондардың санына қарай ерекшеленеді. 92 түрлі атомға 92 химиялық элемент сәйкес келеді.Ең жеңіл элемент сутегі (Н) атомының ядросында бір протон,бір нейтрон бар, оны айнала бір электрон қозғалады.Ал ең ауыр элемент (U) уран атомының ядросында 92 протон, 92 нейтрон бар , оларды айнала 92электрон қозғалады.

Әр элементтің атомы -сол элементтің физикалық-химиялық қасиеттерін сипатайтын ең ұсақ бөлшегі

Бірнеше атомдар өзара байланысып молекула түзейді.Мысалы, су молекуласы үш атомнан: сутегінің екі атомынан және оттегінің бір атомынан құралады.Заттардың молекулалары бір-біріне ұқсамайды.

Әлемдегі заттардың

99 пайызы ең жеңіл екі элементтен: сутегі мен гелийден тұрады.

Табиғаттағы сан алуан заттардың пайда болуын тек әр түрлі элементтердің атомдардың молекулаларға бірігуімен ғана түсіндіруге болады.

Қасиеттері бір-біріне мүлдем ұқсамайтын әр түрлі заттарды бір ғана элементтің атомдарынан алуға болады.Мысалы жұмсақ графит пен ең қатты зат алмас көміртегі атомдарынан тұрады .

Олардың бір-бірінен айырмашылығы атомдарының орналасуына байланысты .

Жұмсақ графитте әрбір көміртегі атомы басқа үш көміртегі атомдарымен байланысқан.Мұндай байланыс қабттасып орналасқан алты бұрышты

қабыршақ түзеді.

Қабаттардағы қабыршақтар бір-бірімен салыстырғанда оңай жылжиды алады.

Алмас кристалындағы әрбір көміртегі атомы өз төңірегіндегі басқа төрт көміртегі атомдарымен аса берік байланысқа түседі де, пирамидаға ұқсас торға бірігеді.Жер бетіндегі ең үлкен табиғи саф таза алмас 1905 жылы Оңтүстік Африкадан табылды.”Куллинан” деп аталатын алмастың салмағы 600г болды.

Әр заттың молекуласы –сол заттың ерекшелігін сипатайтын ең ұсақ бөлшегі

Атомдар мен молекулалардың кристалдағы орналасу ретін,олардың жалпы сұлбасын электрондық микроскоптар мен иондық проекторлардан көруге болады.

Жекелеген атомдар -химиялық элементтердің, ал молекулалар заттардың ең кіші бөлшектері.

Әр түрлі заттардан денелер құралады

Атом мен молекула

7

ІV. Оқытылып отырған оқу материалын қабылдаудағы оқушы түсінігін тексеру.

2

3

4

1

5

6

«Балық қаңқасы»

1.Атомдарды құрайтын бөлшектер қалай аталады?

2.Заттарды құрайтын бөлшектер қалай аталады ?

3.Табиғатта атомдардың неше түрі бар?

4.Заттардың сан алуандығын қалай түсіндіруге болады?

5.Молекула дегеніміз қандай бөлшек?

6.Су молекуласының құрлысы қандай?

7.Химиялық элементтер бір-бірінен қалай ерекшеленеді?

Бағалау.

Үй тапсырмасын беру:

§ 8 №3-жаттығу дайындық сұрақтары .

Шығу парағын толтыру

-Бүгінгі сабақтан не білдіңіз

-Пікіріңіз

-Кімге рахмет айтамыз?