8 sinf fizika Kulon kuchi

Mavzu: zaryadlarning o’zaro Ta’siri. kulon qonuni

O’quvchilar bilishi kerak:

- Kulon tajribasi

- Kulon qonuni

- Masalalar ishlash

Kulon tajribasi

Elektrlangan jismlar bir-biriga tegmasdan ma’lum masofada turib ham ta’sirlashadi. Bu hodisani 1785- yilda fransuz olimi Sharl Kulon o’zi ixtiro qilgan buralma tarozi yordamida kuzatdi.

1- ingichka elastik sim

2- shisha sterjen

A,B- metal sharlar

C- posangi

Fransuz fizik olimi. Sharl Kulon 1770-1789- yillar mobaynida elektromagnit va mexanik hodisalar borasida tadqiqotlar olib borgan. Elektr va magnit qutblarining o‘zaro ta’siri, elektr zaryadlarining o‘tkazgich sirti bo‘ylab joylashish qonuniyatlari -uning fanga qo'shgan u lka n hissasidir.

Kulon sharchalar orasidagi masofa turlicha qilib tajribalar o'tkazgan. Bunda zaryadlangan sharchalaming o'zaro ta’sir kuchi (F) ular orasidagi masofa (r) ning kvadratiga teskari proporsional ekanligi aniqlangan:

Tajriba natijalari sharchalar orasidagi F ta’sir kuchi A va В sharchalardagi q 1 va q 2 zaryad miqdorlarining ko'paytmasiga to‘g‘ri proporsional ekanligini ko'rsatgan:

Kulon qonuni

Vakuumda joylashgan ikki qo‘zg‘almas nuqtaviy elektr zaryadlarining o’zaro ta’sir kuchi ularning zaryad miqdorlari ko ’ paytmasiga to’g’ri proporsional va ular orasidagi masofaning kvadratiga teskari proporsionaldir.

Qo ’ zg’almas zaryadlangan jismlar o'zaro ta’sirini ifodalovchi bu kuchni Kulon kuchi yoki elektrostatik kuch deb ataymiz.

Elektrostatik kuchning yo'nalishi ta’sirlashayotgan zaryadlaning ishorasiga bog'liq bo‘ladi. Bir xil ishorali zaryadlar bir-biridan itariladi. (1-a rasm)

Turli ishorali zaryadlar esa bir-biriga tortiladi. (1-b rasm)

E’tiboringiz uchun raxmat !