Разработка по физике на тему «§18,19. Жылдамды?. Жылдамды? бірліктері. Бір?алыпты емес ?оз?алыс кезіндегі орташа жылдамды?»
Разработка по физике на тему «§18,19. Жылдамды?. Жылдамды? бірліктері. Бір?алыпты емес ?оз?алыс кезіндегі орташа жылдамды?»
Саба?ты? ма?саты:
Білімділік: О?ушыларды орташа жылдамды? туралы т?сінік алу?а жетелеу, бір ?алыпты емес ?оз?алыс кезіндегі орташа жылдамды? туралы т?сінік беруді ?рі ?арай жал?астыру
Дамытушылы?: Мысалдар келтіре отырып, о?ушы ойын дамыту, ?ылыми ой ?орытындыларын жасау?а жетелеу.
1. О?ушылармен с?лемдесу, сыныпты т?гендеу, журнал толтыру
2. О?ушыларды? зейінін саба??а аудару
ІІ. ?й тапсырмасын с?рау(10 минут)
А)«§17. Бір?алыпты ж?не бір?алыпты емес ?оз?алыстар» та?ырыбын о?ушылардан ауызша с?рау.
?) Бекіту с?ра?тары:
Бір?алыпты ?оз?алыс дегеніміз не?
(Кез келген денені? уа?ыт аралы?ында ?зынды?ы бірдей жол ж?рсе, ондай ?оз?алыс бір?алыпты ?оз?алыс деп аталады.)
Бір?алыпты емес ?оз?алыс дегеніміз не?
(Дене кез келген те? уа?ыт аралы?ында ?р т?рлі жол ж?ріп ?тсе, ондай ?оз?алысты бір?алыпты емес ?оз?алыс деп атайды. )
Материялы? н?кте деп нені айтамыз?
(Материялы? н?кте деп ?оз?алысты? ?арастырылып отыр?ан жа?дайында ?лшемдерін елемеуге болатын денені айтады)
Денені? орын ауыстыруы дегеніміз не?
(Денені? орын ауыстыруы депденені? бастап?ы орнын оны? келесі орынымен ?осатын ба?ыттал?ан кесіндіні айтады)
III.Жа?а саба?ты ме?герту(20 минут)
?р т?рлі ?оз?алыстар арасында?ы айырмашылы?ты сипаттау ?шін ?оз?алыс жылдамды?ы деп аталатын жа?а физикалы? шама енгізіледі. Жо?арыда келтірілген мысалда?ы денелерді? ?оз?алысында?ы айырмашылы? – оларды? жылдамды?тарында. ?ай дене уа?ыт бірлігі ішінде арты?ыра? орын ауыстырса, сол денені? жылдамды?ы ?лкен болады.
Бір?алыпты ?оз?алатын денені? жылдамды?ын аны?тау ?шін оны? берілген уа?ыт ішіндегі орын ауыстыруын сол уа?ыт аралы?ына б?лу керек: Жылдамды? = орынауыстыру / уа?ыт
Материялы? н?ктені? х осі бойымен бір?алыпты ?оз?алысын ?арастырайы?. Бір?алыпты ?оз?алысты? аны?тамасына ж?гінетін болса?, м?ндай ?оз?алысты? жылдамды?ы – т?ра?ты шама. Ол жолды? кез келген б?лігіндегі ж?не кез келген уа?ыт аралы?ында?ы ?оз?алысты сипаттайды. Айталы?, денені? уа?ыт мезетіндегі координатасы , ал уа?ыт мезетіндегі координатасы болсын. Демек, - уа?ыт аралы?ында ?оз?алыста?ы денені? орын ауыстыруы - шама?а ?згереді. Сонда υжылдамды?ты? шамасы мына формуламен ?рнектеледі
бір?алыпты т?зусызы?та?ы ?оз?алыста?ы денені? |S| орын ауыстыруыны? шамасы оны? S ж?рген жолына те? болады. Сонды?тан бір?алыпты т?зусызы?ты ?оз?алысты? жылдамды?ын кейде υ = ?рнегімен де аны?тай береді.
Бірліктерді? Халы?аралы? ж?йесінде (SI) жылдамды?ты? бірлігіне секундына метр (м/с) алынады. Б?л жылдамды? бір?алыпты т?зусызы?ты ?оз?алатын н?ктені? 1с ішінде 1 метрге орын ауыстыратынын білдіреді.
Дене немесе материлы? н?кте жылдамды?ыны? ба?ыты о? не теріс болуы м?мкін. Егер н?кте координата осі бойымен о? ба?ытта ?оз?алса, онда жылдамды?ты? ба?ытын да о? деп алу келісілген.Денені? бір?алыпты ?оз?алысыны? жылдамды?ы белгілі болса, сол ар?ылы денені? белгілі бір уа?ыт ішінде ж?рген жолын аны?тау?а болады:
S = υ · t
Сондай-а? егер денені? бір?алыпты ?оз?алысыны? жылдамды?ы мен ж?рген жолы белгілі болса, сол ?оз?аоыс?а кеткен уа?ытта табу?а болады:
Бір?алыпты емес ?оз?алысты? жылдамды?ы туралы с?з бол?анда, жолды?берілген б?лігіндегі немесе берілген уа?ыт аралы?ында?ы ?оз?алысты? орташа жылдамды?ы туралы айтылады. Орташа жылдамды?ты есептеп табу ?шін берілген уа?ыт аралы?ында?ы орын ауыстыруды осы уа?ыт аралы?ына б?леді, я?ни бір?алыпты ?оз?алысты? жылдамды?ын есептегендегі амал ?олданылады:
Просмотр содержимого документа
«Разработка по физике на тему «§18,19. Жылдамды?. Жылдамды? бірліктері. Бір?алыпты емес ?оз?алыс кезіндегі орташа жылдамды?» »
7-сыныптар 27. 10. 2014ж
Сабақтың тақырыбы: §18,19. Жылдамдық. Жылдамдық бірліктері. Бірқалыпты емес қозғалыс кезіндегі орташа жылдамдық
Сабақтың мақсаты:
Білімділік: Оқушыларды орташа жылдамдық туралы түсінік алуға жетелеу, бір қалыпты емес қозғалыс кезіндегі орташа жылдамдық туралы түсінік беруді әрі қарай жалғастыру
Дамытушылық: Мысалдар келтіре отырып, оқушы ойын дамыту, ғылыми ой қорытындыларын жасауға жетелеу.
Тәрбиелік: Білім алудағы нақтылыққа, ізденімпаздылыққа, алға ұмтылуға, қойған мақсаттарына жетуге тәрбиелеу.
Сабақтың түрі:Деңгейлік
Сабақтың әдісі: Сұрақ-жауап, баяндау
Сабақтың көрнекілігі: Плакат, карточкалар
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.(2 минут)
1. Оқушылармен сәлемдесу, сыныпты түгендеу, журнал толтыру
2. Оқушылардың зейінін сабаққа аудару
ІІ. Үй тапсырмасын сұрау(10 минут)
А)«§17. Бірқалыпты және бірқалыпты емес қозғалыстар» тақырыбын оқушылардан ауызша сұрау.
Ә) Бекіту сұрақтары:
Бірқалыпты қозғалыс дегеніміз не?
(Кез келген дененің уақыт аралығында ұзындығы бірдей жол жүрсе, ондай қозғалыс бірқалыпты қозғалыс деп аталады.)
Бірқалыпты емес қозғалыс дегеніміз не?
(Дене кез келген тең уақыт аралығында әр түрлі жол жүріп өтсе, ондай қозғалысты бірқалыпты емес қозғалыс деп атайды. )
Материялық нүкте деп нені айтамыз?
(Материялық нүкте деп қозғалыстың қарастырылып отырған жағдайында өлшемдерін елемеуге болатын денені айтады)
Дененің орын ауыстыруы дегеніміз не?
(Дененің орын ауыстыруы депдененің бастапқы орнын оның келесі орынымен қосатын бағытталған кесіндіні айтады)
III.Жаңа сабақты меңгерту(20 минут)
Әр түрлі қозғалыстар арасындағы айырмашылықты сипаттау үшін қозғалыс жылдамдығы деп аталатын жаңа физикалық шама енгізіледі. Жоғарыда келтірілген мысалдағы денелердің қозғалысындағы айырмашылық – олардың жылдамдықтарында. Қай дене уақыт бірлігі ішінде артығырақ орын ауыстырса, сол дененің жылдамдығы үлкен болады.
Бірқалыпты қозғалатын дененің жылдамдығын анықтау үшін оның берілген уақыт ішіндегі орын ауыстыруын сол уақыт аралығына бөлу керек:
Жылдамдық =
=
немесе
Материялық нүктенің х осі бойымен бірқалыпты қозғалысын қарастырайық. Бірқалыпты қозғалыстың анықтамасына жүгінетін болсақ, мұндай қозғалыстың жылдамдығы – тұрақты шама. Ол жолдың кез келген бөлігіндегі және кез келген уақыт аралығындағы қозғалысты сипаттайды. Айталық, дененің уақыт мезетіндегі координатасы , ал уақыт мезетіндегі координатасы болсын. Демек, - уақыт аралығында қозғалыстағы дененің орын ауыстыруы - шамаға өзгереді. Сонда υжылдамдықтың шамасы мына формуламен өрнектеледі:
υ =
Егер - =t, ал - =|S| десек, онда бұл формуланы былай жазуға болады:υ =
бірқалыпты түзусызықтағы қозғалыстағы дененің |S| орын ауыстыруының шамасы оның S жүрген жолына тең болады. Сондықтан бірқалыпты түзусызықты қозғалыстың жылдамдығын кейде υ = өрнегімен де анықтай береді.
Бірліктердің Халықаралық жүйесінде (SI) жылдамдықтың бірлігіне секундына метр (м/с) алынады. Бұл жылдамдық бірқалыпты түзусызықты қозғалатын нүктенің 1с ішінде 1 метрге орын ауыстыратынын білдіреді.
Дене немесе материлық нүкте жылдамдығының бағыты оң не теріс болуы мүмкін. Егер нүкте координата осі бойымен оң бағытта қозғалса, онда жылдамдықтың бағытын да оң деп алу келісілген.Дененің бірқалыпты қозғалысының жылдамдығы белгілі болса, сол арқылы дененің белгілі бір уақыт ішінде жүрген жолын анықтауға болады:
S = υ · t
Сондай-ақ егер дененің бірқалыпты қозғалысының жылдамдығы мен жүрген жолы белгілі болса, сол қозғаоысқа кеткен уақытта табуға болады:
t =
Бірқалыпты емес қозғалыстың жылдамдығы туралы сөз болғанда, жолдыңберілген бөлігіндегі немесе берілген уақыт аралығындағы қозғалыстың орташа жылдамдығы туралы айтылады. Орташа жылдамдықты есептеп табу үшін берілген уақыт аралығындағы орын ауыстыруды осы уақыт аралығына бөледі, яғни бірқалыпты қозғалыстың жылдамдығын есептегендегі амал қолданылады:
Осы формуланы түрлендіре отырып, орын ауыстыруды немесе уақытты былай есептеуге болады:
= · t немесе t =
ІV. Пысықтау сұрақтары(5 минут)
Орын ауыстыруды қандай әріппен белгілейміз?Ж: ( )
ХБ жүйесінде жылдамдықтың өлшем бірлігі? Ж: (м/с)
Қозғалыстар арасындағы айырмашылықты сипаттау үшін қандай физикалық шама енгізілді?
(Әр түрлі қозғалыстар арасындағы айырмашылықты сипаттау үшін қозғалыс жылдамдығы деп аталатын жаңа физикалық шама енгізіледі.)
Жолды табатын өрнекті жазың!Ж: (S = υ · t)
V. Бекіту есептері:(5 минут)
VI. Қорытындылау.(2 минут)
Оқушыларды үй тапсырмасын айтып, сұрақ қойған кезде дұрыс жауап беріп, белсене қатысқандарына қарай бағалау
VII. Үйге тапсырма: (1 минут)
«§18,19. Жылдамдық. Жылдамдық бірліктері. Бірқалыпты емес қозғалыс кезіндегі орташа жылдамдық» тақырыптарын оқып келу.
