Радиоактивті с?улелерден ?ор?ану

Пән: физика және астрономия

Сабақтың тақырыбы: Токтың жұмысы мен қуаты

Сабақтың мақсаты:

1.Білімділік Электр тогының жұмысы мен қуатын түсіндіру; Жұмыстың,

қуаттың өлшем бірліктерін атау ;Күнделікті тұрмыспен

байланыстыру

2. Дамытушылық Оқушылардың логикалық ойлау, есте сақтау қабілеттер ін дамыту;

3.Тәрбиелік Оқушыларды ауызбіршілікке, ұқыптылыққа, жауапкершілікке

тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: аралас.

Сабақтың әдіс-тәсілдері: сұрақ-жауап, салыстыру, көрнекілік, тәжірибелік

Сабақтың көрнекілігі: интерактивті тақта, слайд, электрондық оқулық,

электр санауыш, физикалық құралдар

Пәнаралық байланыс: математика,психология

Сабақтың барысы:

І Сабақты ұйымдастыру: - оқушылармен амандасу

- оқушыларды түгелдеу, аудитория дайындығын тексеру

ІІ Үй тапсырмасын тексеру

Оқушыларға қосымша алма ағашанда жасырылған сұрақтар беріледі:

1.Өткізгіштерді тізбектеп жалғағанда:
а) R = ?
ә) I = ?
б) U=?

Жауабы:

а) R = R₁+R₂+…+R_n
ә) I = I₁=I₂=…=In
б) U= U₁+U₂+…+U_n

2.Өткізгіштерді параллель жалғағанда:
а) R = ?
ә) I = ?
б) U=?

Жауабы:

а) 1/R = 1/R₁+1/R₂+…+1/R_n
ә) I = I₁+I₂+…+I_n
б) U= U₁=U₂=…=U_n

3. Ом заңының маңызы ?

Жауабы :

Ом заңы берілген кернеуде ,кедергі белгілі болған жағдайда электр тізбегіндегі ток күшін анықтайды.Сол арқылы ол токтың жылулық,химиялық және магниттік әсерлерін есептеуге мүмкіндік береді.Себебі ол шамалар ток күшіне тәуелді.Ом заңы – барлық тұрақты ток электротехникасының негізі.

4.Өткізгіштің кедергісі мен меншікті кедергісі туралы не білеміз ?

Жауабы :

Өткізгіштің негізгі электрлік сипаттамасы – кедергі.Берілген кернеуде ток күші осы шамаға тәуелді.Ом заңынан өткізгіштің кедергісін анықтауға болады:

Кедергі өткізгіштің материалына және оның геометриялық өлшемдеріне тәуелді.Ұзындығы l ,көлденең қимасының ауданы S өткізгіштің кедергісі мынаған тең :

p- өткізгіштің затына және оның күйіне ,температурасына тәуілді шама.Бұл шама өткізгіштің мешікті кедергісі д.а.Меншікті кедергінің өлшем бірлігі 1 Ом*м.

5. Электр тогының бар болуы үшін қажетті шарттар

Жауабы :

Затта тұрақты электр тогы пайда болуы және жүріп тұруы үшін,біріншіден ,еркін зарядталған бөлшектер бар болуы қажетті ,екіншіден,оларға белгілі бір бағытта әсер ететін күш қажетті.

Өткізгіштерді қосуда негізгі үш параметр қолданылады,олардың өлшем бірліктері ғалымдардың есімдерімен аталады.Олай болса ғалымдардың еңбегін құрметтей білейік

Жаңа сабақ:

Өткізгіш бойымен электр тогы жүргенде бірқатар құбылыстардың өтетіндігі белгілі:өткізгіш қызады,магниттік немесе механикалық әсерлер байқалады,кейбір жағдайдаларда химиялық раекциялар жүреді.

Ток өтіп жатқан тізбекте жылудың бөлінуі электр тогының жұмыс атқарып жатқандығын білдіреді.Ал уақыт бірлігі ішінде жасалған токтың жұмысы электр тогының қуаты болып табылады.

Олай болса дәптерімізді ашып бүгінгі күнді және сабақ тақырыбын жазайық :

«Токтың жұмысы мен қуаты»

1. Жаңа айтып өткенімдей,ток өтіп жатқан тізбекте жылудың бөлінуі электр тогының жұмыс атқарып жатқандығын білдіреді. Электр күші атқаратын жұмысты есептеп шығару онша қиын емес.Себебі біз өткізгіштің ұштарындағы кернеу U вольт болса,онда осы өткізгіш бойымен q заряд өткенде А джуоль жұмыс атқарылатынын білеміз.Яғни,

_ А=UIt

Механика бөлімінде механикалық жұмысты біз A=FS формуласы бойынша есептесек ,токтың жұмысын мына формула A=IUT бойынша есептелінеді .

Жұмысты өлшейтін құрал электр санауыш (счетчик) д.а..Жұмыстың өлшем бірлігі Дж.,алайда көбінесе жұмыс ватт- сағатпен немесе киловат-сағатпен өрнектеледі.Ал, Вт қуаттың өлшем бірлігі екенін білеміз,олай болса токтың қуатына тоқталайық..

1. Кез-келген электр аспабы – электр шамы,электр двигателі т.б.,уақыт бірлігінде белгілі бір энергия тұтынуға есептелген.Сондықтан,токтың жұмысымен қатар токтың қуаты деген ұғымның да маңызы зор.

Қуат деп - жұмысты атқару шапшаңдығын сипаттайтын шама аталады.

Механикада қуатты P= A формуласымен естептесек, енді жұмыс орнына ток жұмысының

t

формуласын қойып, P= IU t =IU токтың қуатының формуласын шығарамыз

t IV. Бекіту:

Сонымен біз токтың жұмысы мен қуатын,Джоуль-Ленц заңын,олардың өлшем бірліктері мен формулаларытуралы ,қысқа тұйықталу және балқымалы сақтандырғыштар туралы түсінік алдық.

Олай болса тақырып бойынша білімдерімізді қалыптастыру үшін,формулаларды пайдаланып,есептер шығарайық.

Енді «Өз үйіңді адаспай тап» ойынына көңіл бөлейік:

V. Бағалау.

VI. Үйге тапсырма.

а) Тақырыпты оқу «Токтың жұмысы мен қуаты»