Просмотр содержимого документа
«?атты, с?йы?ты? ж?не газ т?різді фазаларды? тепе – те?дік жа?дайлары. »
Сабақ жоспары 14
Топ
1- топ
3-топ
5-топ
8-топ
Сабақтың өткізілетін күні
Пән аты: Физика
Сабақтың тақырыбы: Қатты, сұйықтық және газ тәрізді фазалардың тепе – теңдік жағдайлары.
Сабақтың мақсаты:
Білімділік: Қатты, сұйықтық және газ тәрізді фазалардың тепе – теңдік жағдайлары түралы алғашқы түсініктернің мақсаттары мен оларға қойылатын талаптардың маңызын түсіндіру
Тәрбиелік: Студенттердің оқып отырған пәніне ықыласын,
қызығушылығын арттыру
Дамытушылық: Тәжірибиеде теориялық материалдарды қолдана білуге, сауатты жауап беруге икемділігін үйрету
II.Оқушылардың өткен тақырып бойынша білімін тексеру:
Студенттердің тақырып бойынша үй тапсырмасын сұрау және оны талқылау
Тексеру әдісі: Сұрақ- жауап, жалпы сұрау арқылы білім деңгейлерін тексеру.
Сұрақтар:
Материалды түсіндіру жоспары Молекуллар массасы мен өлшемi. Салыстырмалы молярлық және молекулалық масса. Авогадро саны.
Әртүрлi денелер молекуласының масса бiрлiгi ретiнде 12С көмiртегi изотобы атомының mocмассасының 1/12 бөлiгi алынады. Ол атомдық масса бiрлiгi (а.м.б.) деп аталады және мынаған тең: 1 а.м.б.=1,66•10-27кг. (1.1)
Заттың салыстырмалы молекулалық массасы МR деп заттың бiр молекула m0 массасының көмiртегi атомы moc массасының 1/12 бөлiгiне қатынасын айтады: Зат мөлшерi деп берiлген жүйенiң бөлшектерiнiң, құрылымдық элементерiнiң, санына пропорционал ν шаманы айтады. Оны моль арқылы жазу қабылданған. Массасы 0,012 кг 12С көмiртегiнде қанша атом болса, сонша молекуладан (атомнан) тұратын зат мөлшерi бiр моль деп аталады. Бұл сан Авогадро тұрақтысы деп аталады және NA арқылы белгiленедi: NA ≈ 6•1023 моль Сәйкесiнше, кез келген заттың 1 молiнде атомдар саны мен молекулалар саны бiрдей болады. Егер денедегi зат мөлшерi ν мольден тұрса, онда денедегi молекулалар N саны мынаған тең: N = ν •NA. (1.4) Заттың молярлық массасы М деп бiр моль мөлшерiнде алынған зат массасын айтады. Ол бiр молекула массасының m0 Авогадро санына NA көбейтiндiсiне тең:М = m0• NA кг/моль.Молярлық және молекулалық массалар арасында мынадай қарапайым байланыс бар: М = 10-3 •Мr кг/моль. Кез келген зат мөлшерiнiң m массасы бiр молекуланың массасын денедегi молекулалар санына көбейткенге тең: m = m0• N кг.(1.5) және (1.7) формулаларын пайдаланып (1.4) өрнегiнен мынаны алу қиын емес: ν = m / М және N = ν•NA = NAA •m / M . Бөлшектердiң массасымен өлшемдерiн қосымша тәжiрибелiк деректердi пайдалана отырып есептеуге болады. Жеке жағдайда, молекулалардың сызықты өлшемдерiн бағалауға болады. Молекуланың өлшемiн былайша анықтауға болады.
III. Жаңа материалды түсіндіру:
Түсіндіру әдісі: Түсіндіру және баяндау, балама сұрақтар арқылы жаңа тақырыптың мазмұнын оқушылармен бірге ашу.
Материалды түсіндіру жоспары Идеал газ деп молекулалардың өзара әсерлесуi ескерусiз аз шама болғанда айтады. Молекулалардың өзара әсерлесуi олардың соқтығысуы кезiнде серпiмдi ұрылуы түрiнде байқалады.
Газ молекулалары барлық уақытта ретсiз жылулық қозғалыста болады, оның мөлшерлiк сипаттамасын молекуланың сызықты жылдамдығының орташа квадраты, дәлiрек айтқанда, кинетикалық энергиясының орта мәнi бередi. Жеке молекулалардың жылдамдықтары бiр-бiрiнен өзгеше болуы мүмкiн, бiрақ бұл жылдамдықтардың модулiнiң орташа мәнi белгiлi бiршама. Жеке молекулалардың жылдамдықтарын v1, v2, v3, . . . , vN арқылы белгiлеймiз. Сонда, жылдамдықтардың квадратының орташа мәнi келесi формуламен анықталады: мұнда, N – газдағы молекулалардың жалпы саны. Екiншi жағынан . Қозғалыстың бейберекеттiгi әсерiнен молекулалардың барлық бағыттарда орынауыстыруы тең мүмкiндiкте. Сондықтан, жылдамдықтың проекциясының квадраттарының орташа мәндерi өзара тең:. Бұны ескере отырып, алатынымыз
1.5-сурет
Ендi идеал газдың ыдыс қабырғасына әсер ететiн күшiн табайық. Қоршаған ортаның қандайда бiр бетке әсерiнiң физикалық сипаттамасы – күш емес қысым болып есептеледi. Қысым деп бiрлiк ауданға нормаль бойымен әсер ететiн күштi айтады. Қысым p әрпiмен белгiленiп, анықтамасы бойынша мынаған тең: p=Fn/S, мұнда S – бет элементiнiң ауданы, ал Fn – бет элементiне перпендикуляр әсер ететiн күш шамасы (1.5 - сурет).
Идеал газ жағдайында Fn нормаль күштiң шамасы келесi өрнекпен анықталады: (1.11) мұнда, n – газ молекуласының концентрациясы (бiрлiк көлемдегi молекулалар саны: n=N/V), m0 - молекула массасы.Бұл қатынастың қорытындысы. Газдың барлық молекулаларда vx жылдамдық мәнi бiрдей бола бермейдi, олай болса қабырғаға әсер ететiн күштiң уақыт бойынша орта мәнi v2x -қа емес, жылдамдықтарының орташа квадратына пропорционал:(1.10)-шi формуланы ескере отырып, алатынымыз: Анықтамасы бойынша p = Fn/S. Бұдан шығатыны Егер арқылы молекуланың iлгерлемелi қозғалысының орташа кинетикалық энергиясын белгiлесек: , онда (1.12) теңдеуiн басқаша түрде жазуға болады (1.12) немесе (1.13) қатынастар газдардың молекулалық-кинетикалық теориясының негiзгi теңдеулерi болып табылады. Олар, тiкелей өлшенетiн, макроскоптық шама – қысымды қозғалыстағы молекулаларды сипаттайтын микропараметрлармен байланыстырады.
IV.Жаңа материалды бекіту: Студенттерге сұрақтар қою арқылы жаңа тақырыпты бекіту.
V.Қорытындылау: (білім бағалау)Студенттердің үй тапсырмасын қорытындылау және бағалау
