Физика саба?ында " ?ш?лшемді ?дістемелік ж?йе.У?ж" технологиясын пайдалануды? тиімділігі
Физика саба?ында " ?ш?лшемді ?дістемелік ж?йе.У?ж" технологиясын пайдалануды? тиімділігі
?аза?стан Республикасы білім беру саласын реформалау орта білім беру де?гейінде де н?тижеге ба?ыттал?ан 12 жылды? мектепті? о?ыту ?дерісіне на?ты н?тижеге жеткізетін тиімді дидактикалы? ??ралдарды енгізуді к?здейді.?аза?стан Республикасыны? 2015 жыл?а дейінгі білім беруді дамыту т?жырымдамасына с?йкес «білім алушыларды? басекеге ?абілеттілгін ?амтамасыз ету ?шін сапалы білім алуына жа?дай жасап,жа?а технологияларды енгізу»білім беру ж?йесіні? негізгі міндеттері болып табылады.Бізді? міндетіміз-білім беруде жа?а технологиялар мен жа?аша о?ыту ?дістерін тиімді ?олдану,жан-жа?ты дамыту,?рине ,дамуды? негізі – білімде екені белгілі.Жа?а технологиялармен ж?мыс істейтін м??алім ол е? алдымен п?н ба?дарламасын, дидактикалы? ма?сатын талдап,саба?тар ж?йесін ай?ындайды.О?у материалынын мазм?нына с?йкес ?р саба?ты? ?зіндік ма?сатын, ??рылымын,типін о?ыту ?дістерін,тірек ??ымдарын, жа?а ?лгідігі к?рнекі ??ралдарын алдын ала ?йымдастырады. Мен саба?тарымда «?ш ?лшемді ?дістемелік ж?йе (У?Ж)»о?у технологиясын басшылы??а алып ж?мыс жасап келемін.Оны? бас?а педагогикалы? технологиялардан айры?ша ерекшелігі-?дістемелік ж?йесіні? барлы? компонеттеріні? (ма?сат,мазм?н,?діс-т?сілдер,формасы мен ??ралдарыны?)?ш ?лшемділігінде.У?Ж технологиясы бойынша жан-жа?ты дамытао?ытутеориясы?збастауын В.П.Бесполько,С.Л.Рубинштин,Б.Блум, А.С.Выготскийе?бектеріненалады.У?ж-ді?ма?саттары:
О?ушы субьекті, я?ни, ол ?зін-?зі дамыта алады, жетілдіреді, т?рбиелей алады, м??алім мен о?ушыны? арасында «субьектаралы?» ?атынас болуы керек.
Баланы? ?абілетін, дарынын дамыту?а ы?пал жасайды.
Білім дайын к?йінде ?сынылмайды, бала ты?даушы, м??алім-информатор емес, керсінше бала - зерттеуші, ізденуші, м??алім о?ушы іс-?рекетін ?йымдастырушы, ба?ыт беруші .
Саба?ты? ал?аш?ы ізденіс кезе?інде жа?а а?парат жайлы не білетіндіктерін орта?а салып, м?селені ?з беттерінше шешуге талпынады.
С?йтіп, оларосым?селетуралы?збілімдеріні?жеткіліксіз,таяз екенін сезінуар?ылысаба??а деген?ызы?ушылы?ы оянады, ішкіт?рткілеріпайдаболады.
Екіншіден о?ушы жо?ары ?иынды?та?ы м?селелерді шеше отырып, ?зіні? санасыны? са?ылауларын ашады. ?р о?ушыны? ?зіні? де?гейіне дейін, даму?а ?ол жеткізе алады. «Жа?сы не жаман» ??ымыны? болмауы,балаларды танымдылы? ?рекеттерге ?мтылдырады, ??штарлы?ын арттырады.
?шіншіден - о?ушыны? жеке басын дамытатын басты ??рал – ол ?зіні? ?рекеті. Сол себепті У?Ж технолгияларын о?ыту ?дістері о?ушыны белсенді ж?мыс жасауына ы?пал етеді.
Т?ртіншіден –У?Ж технологиясы бойынша ?ш де?гейдегі тапсырмаларды? н?тижесі болуы о?ушы мен м??алімні? арасында?ы жа?аша ?арым-?атынас ар?асында ?ана ?з жемісін береді. Сол себепті д?ст?рлі ж?йедегі ?міршілдік стиль б?л жерде тиімсіз, о?ушы – «орындаушы», «м??алімні? тасасында?ы обьект» емес. Ол ?з пікірін ашы? айтатын , ойын д?лелдей, д?йектей алатын, к?з?арасын ??рметтей білуге тырысады.
У?Ж технологиясы бойынша ??рыл?ан саба?ты? жоспары д?ст?рлі ?алыптас?ан саба? ??рылымына ?ара?анда к?птеген ерекшеліктері бар. У?Ж технологиясыны? ??рылымы ?ш кезе?нен т?рады:
Ікезе?: С?ра?- жауап
ІІ кезе?: О?улы?пен ?з бетімен іздену ?дісі
ІІІкезе?: 3 де?гейлік тапсырмаларды ?з бетімен біртіндеп орындату ар?ылы аламыз.
У?Ж технологиясы бойынша ?ткізілген саба? жоспарыны? ?лгісі.
«?ш ?лшемді ?дістемелік ж?йе» педагогикалы? технологиясыны? тиімділігі: о?ушыларды? ?здігінен білім алуына,?зін-?зі дамыту?а,?зін-?зі т?рбиелеуге жан-жа?ты м?дениетті шы?армашыл,??зырлы т?л?аны ?алыптастыруда ма?ызы зор екені бай?алды. ?ш кезе? бойынша берілген тапсырмалар бойынша ?з бетімен ж?мыс жасау?а,жа?сы ?пай жинау?а ,жина?ылы??а,шапша?ды??а,білімділікке ?мтылдырады.
Саба? тиімділігін арттыру ж?не о?ушыларды? физика п?ніне ?ызы?ушылы?ын арттыру, У?Ж технологиясы бойынша ?р та?ырып бойынша саба?тарды? ?тілу кезе?деріне байланысты . Сонымен бірге саба?ты? тиімді, ?серлі, ?ызы?ты ?туі – к?рнекі ??ралдарды, дидактикалы? материалдарды та?ы сол сия?ты ойын элементтерін,тест тапсырмаларын,с?зж?мба?тарды, тірек-сызбаларды,венн диаграммасын пайдалану о?ушыларды? п?нге ?ызы?ушылы?ын арттыра т?седі. Н?тижесінде:
-?р о?ушы барлы? п?нен екіліксіз о?у?а кепілдік алды.
-О?ушыны? бір ба?ытта болса да , ?абілеті ашылды.
-Дарынды бала жан-жа?ты о?у?а м?мкіншілік алды.
-Балл жинау ар?ылы о?у?а деген ?ызы?ушылы?ы артты.
-?мір бойы ?зіне ?ажетті білім ала алатын ??зыретті т?л?а ?алыптасты.
?дебиеттері :
1. Білім беру сапасын технологиялы? амал негізінде бас?ару. Авторы: Ж.У.Кобдикова. Алматы-2010ж
Қазіргі заманда білім сапасын арттыру әр мұғалімнен белгілі бір шығармашылықпен жұмыс жасауды талап етеді. Оқушыларға терең де тиянақты білім беру - мұғалімнің басты мақсаты. Бұл мақсатты жүзеге асыру мұғалімнің шеберлігіне, түрлі әдіс-тәсілдерді тиімді пайдалануына байланысты. Бала біліктілігін дамыту үшін білім беруге жаңа мазмұн беріліп, озық технологиялар енгізіле бастады.
Қазақстан Республикасы білім беру саласын реформалау орта білім беру деңгейінде де нәтижеге бағытталған 12 жылдық мектептің оқыту үдерісіне нақты нәтижеге жеткізетін тиімді дидактикалық құралдарды енгізуді көздейді.Қазақстан Республикасының 2015 жылға дейінгі білім беруді дамыту тұжырымдамасына сәйкес «білім алушылардың басекеге қабілеттілгін қамтамасыз ету үшін сапалы білім алуына жағдай жасап,жаңа технологияларды енгізу»білім беру жүйесінің негізгі міндеттері болып табылады.Біздің міндетіміз-білім беруде жаңа технологиялар мен жаңаша оқыту әдістерін тиімді қолдану,жан-жақты дамыту,әрине ,дамудың негізі – білімде екені белгілі. Жаңа технологиялармен жұмыс істейтін мұғалім ол ең алдымен пән бағдарламасын, дидактикалық мақсатын талдап,сабақтар жүйесін айқындайды.Оқу материалынын мазмұнына сәйкес әр сабақтың өзіндік мақсатын, құрылымын,типін оқыту әдістерін,тірек ұғымдарын, жаңа үлгідігі көрнекі құралдарын алдын ала ұйымдастырады. Мен сабақтарымда «Үш өлшемді әдістемелік жүйе (УӘЖ)»оқу технологиясын басшылыққа алып жұмыс жасап келемін.Оның басқа педагогикалық технологиялардан айрықша ерекшелігі-әдістемелік жүйесінің барлық компонеттерінің (мақсат,мазмұн,әдіс-тәсілдер,формасы мен құралдарының)үш өлшемділігінде.УӘЖ технологиясы бойынша жан-жақты дамыта оқыту теориясы өз бастауын В.П.Бесполько,С.Л.Рубинштин,Б.Блум, А.С.Выготский еңбектерінен алады.Уәж-дің мақсаттары:
Оқушы субьекті, яғни, ол өзін-өзі дамыта алады, жетілдіреді, тәрбиелей алады, мұғалім мен оқушының арасында «субьектаралық» қатынас болуы керек.
Баланың қабілетін, дарынын дамытуға ықпал жасайды.
Білім дайын күйінде ұсынылмайды, бала тыңдаушы, мұғалім-информатор емес, керсінше бала - зерттеуші, ізденуші, мұғалім оқушы іс-әрекетін ұйымдастырушы, бағыт беруші .
Сабақтың алғашқы ізденіс кезеңінде жаңа ақпарат жайлы не білетіндіктерін ортаға салып, мәселені өз беттерінше шешуге талпынады.
Сөйтіп, олар осы мәселе туралы өз білімдерінің жеткіліксіз, таяз екенін сезіну арқылы сабаққа деген қызығушылығы оянады, ішкі түрткілері пайда болады.
Екіншіден оқушы жоғары қиындықтағы мәселелерді шеше отырып, өзінің санасының саңылауларын ашады. Әр оқушының өзінің деңгейіне дейін, дамуға қол жеткізе алады. «Жақсы не жаман» ұғымының болмауы,балаларды танымдылық әрекеттерге ұмтылдырады, құштарлығын арттырады.
Үшіншіден - оқушының жеке басын дамытатын басты құрал – ол өзінің әрекеті. Сол себепті УӘЖ технолгияларын оқыту әдістері оқушыны белсенді жұмыс жасауына ықпал етеді.
Төртіншіден –УӘЖ технологиясы бойынша үш деңгейдегі тапсырмалардың нәтижесі болуы оқушы мен мұғалімнің арасындағы жаңаша қарым-қатынас арқасында ғана өз жемісін береді. Сол себепті дәстүрлі жүйедегі әміршілдік стиль бұл жерде тиімсіз, оқушы – «орындаушы», «мұғалімнің тасасындағы обьект» емес. Ол өз пікірін ашық айтатын , ойын дәлелдей, дәйектей алатын, көзқарасын құрметтей білуге тырысады.
УӘЖ технологиясы бойынша құрылған сабақтың жоспары дәстүрлі қалыптасқан сабақ құрылымына қарағанда көптеген ерекшеліктері бар. УӘЖ технологиясының құрылымы үш кезеңнен тұрады:
Ікезең: Сұрақ- жауап
ІІ кезең: Оқулықпен өз бетімен іздену әдісі
ІІІкезең: 3 деңгейлік тапсырмаларды өз бетімен біртіндеп орындату арқылы аламыз.
УӘЖ технологиясы бойынша өткізілген сабақ жоспарының үлгісі.
Класы: 7 а
Пәні: Физика
Мұғалімі: Г.Әлмұрат
Тақырыбы : Дененің қозғалыс бағытында әрекет ететін күштің жұмысы.
Қуат
I кезең .Ұйымдастыру кезеңі
Көпір
тапсырмалары
Сұрақтарға жауап бер.
1.Қысым анықтамасына сәйкес формуланы толық жаз?
Жауабы: Р =
2.Архимед заңының тұжырымдамасын толықтыр?
Жауабы: Сұйыққа батырылған денеге оның батқан бөлігі көлеміндегі сұйықтың салмағына тең ығыстырушы күш әрекет етеді.
3.Атмосфералық қысым қандай шамаға байланысты өзгереді?.
Жауабы: Биіктікке (һ)
ІІ кезең.(топтық жұмыс)
Жаңа тақырыпты өз бетіңмен меңгеріп көр (төмендегі жетелеуші тапсырмалар арқылы)
Теориясы: “Білу”
(Кім? Не? Қашан? Қайда? Не істеді? )
Бос нүктенің орынына тиісті сөздерді қой.
1.Тұрмыста жеке адамдардың жасаған еңбегін не деп атайды?
Жауабы: Жұмыс
2. Механикалық жұмыс дегеніміз не?
Жауабы: Дененің бір орынынан екінші орынға қозғап апаруда күштің істеген жұмысы механикалық жұмыс деп аталады.А-жұмыс
3. Жұмыстың орындалу тездігін сиппаттайтын шаманы қалай атайды?
Жауабы: Бұл физикалық шама қуат деп аталады?
Теориясы:
“Түсіну”
(Неге? Себебі? Неліктен?)
Сұраққа жауап бере отырып, бос нүктені толықтыр.
1.Механикалық жұмыс кезінде дененің орын ауыстырудың жүрілген жолға тең болу себебі неде?
Жауабы:Түсірілген күштің бағыты дененің қозғалу бағытына сәйкес болуына байланысты.
2.Жұмыстың формуласын көрсет.
Жауабы: А = F*S ; жұмыс =
3.Қуатты табу үшін істелген жұмыстың шамасын сол жұмысты істеуге кеткен уақытқа бөлу керек, оның себебі неде?
Жауабы: Бір жұмысты орындау үшін әр түрлі қозғалтқыштар әр түрлі уақыт жұмсайды. Қуат = N=
Теориясы: “Талдау”
(Салыстыр. Айырмашылығы неде?)
Сұраққа жауап бер.
1.Екі бала бірін-бірі шанамен сүйреді. Бұл жағдайда олар механикалық жұмыс істеді ме?
Жауабы:Олар механикалық жұмыс жасады, өйткені олар күш жұмсап, орын ауыстырады.
2.Массалары әр түрлі екі қыз бала баспалдақпен жарыса жүгіріп, үйдің үшінші қабатына бір мезгілде көтерілді. Бұл жағдайда олар бірдей қуат өндірді ме?
Жауабы: Екі қыз баланың өндірген қуаты бірдей емес,себебі қуат уақытқа және жасалынған жұмысқа тәуелді .
Теориясы:
“Жинақтау”
(қорытынды шығар, сызба, сөзжұмбақ)
Шамалардың атауын ,өлшем бірлігін жаза отырып, формуланы түрлендір.
Жұмыстың, қуаттың анықтамасына сәйкес шамаларды жаза отырып формуланы түрлендір.
Жауабы: А - жұмыс, Дж А = F * S = F = ; N = А = N * t
F - күш, Н
S - жол, м
N - қуат, Вт
t - уақыт, с
Практикасы
“Қолдану”
(қарапайым тапсырмалар беру)
Есептерді шығар.
Машина 72 км/сағ жылдамдықпен бірқалыпты қозғалып келеді. Егер оның моторының тарту күші 2000 Н болса,онда ол 10 с-та қанша жұмыс атқарады.
(жоғарыдағы қарапайым тапсырмалар үлгісінде болу керек)
1.Массасы 0,5 кг қаршыға ауа ағынымен 60 м биіктікке көтерілген . Ауырлық күшінің жұмысын анықтаңдар?
Бер:Шешуі:Есептелуі:
А=F· S А=0,5 кг·10н/кг·60 м=300Дж
m= 0,5 кг F=mg;S=Һ
Һ= 60м A=mg·h
Т/к: А=? Жауабы:300Дж
2.Салмағы 120 Н бір шелек суды тереңдігі 20 м құдықтан 15 секунд ішінде көтеріп шығару үшін адамның өндіретін орташа қуаты қандай?
Бер:Шешуі:Есептелуі: Р=120 Н N= N= = =160 Вт
һ=20 м А= Р·Һ
t=15 с N=Жауабы:160 Вт
Т/к: Nорт -?
2 – деңгей (5балл+4балл=9 балл)
Теориясы: “Түсіну”
(Неге? Себебі. Неліктен?)
Сұрақтарға жауап бер.
1. Денеге түсірілген күш, атқарылған жұмысқа байланысты ма?
Жауабы: Ия, себебі механикалық жұмыс күшке тура пропорционал.
2.Әр түрлі қозғалтқыштардың қуаты артқан сайын жасалынған жұмыс көп өндіріле ме? Себебі неде
Жауабы: Қуат шамасы артқан сайын өндірілген жұмыс та артады.Себебі қуат жұмысқа тура пропорционал.
Теориясы: “Талдау”
(Салыстыр. Айырмашылығы неде?)
Бос нүктенің орнына тиісті шамаларды қой.
Жұмыс
Қуат
N= ; A=N*t;
N=F*;
A=F·S
Практикасы
“Қолдану”
(өзгертілген жағдайдағы тапсырмалар)
Есептерді шығар.
1.Салмағы 4 кг жәшікті 2,5 ке биіктікке көтергенде істелген жұмыс неге тең?
Бер: Шешуі: Есептелуі:
m=4 кг А=F·S А=4 кг·9,8Н/кг·2,5 м=100Дж
Һ=2,5 м F= mg; S=Һ
Т/к: А-? A= mg·Һ
Жауабы: 100 Дж
2."Волга"автомобилі 2 сағатта 110 кДж жұмыс атқарса , оның қуаты неге тең?
Бер: Шешуі:Есептелуі :t=2 сағ=7200 с
А=110 кДж=110000 Дж N==15Вт
Т/к: N=? Жауабы:15 Вт
3 деңгей (9балл+3балл=12балл)
Теориясы:
“Жинақтау”
(қорытынды шығар, сызба сөзжұмбақ)
Тірек –сызба нұсқаны толықтыр.
Белгіленуі: А
Өлшем бірлігі Дж
Формуласы А=F·S
Жұмыс
Қандай шама скаляр
Қуат қандай шама скаляр Формуласы Өлшем бірлігі Вт Қуаттың белгіленуі N
Практикасы
“Баға беру” (Сен қалай ойлайсын? Не істер едің?)
Есептерді шығар
1.Биіктігі 10 м сарқырамадан 2 мин-та 50 м3су құлап ағады.Су ағынының қуаты қандай?
Бер:шешуі:
һ=10 м N=
V=50 м3 t=2 мин =120с
есептелуі:
Т/к: N-?
N= немесе 42000 Вт
Жауабы: 42 кВт
«Үш өлшемді әдістемелік жүйе» педагогикалық технологиясының тиімділігі: оқушылардың өздігінен білім алуына,өзін-өзі дамытуға,өзін-өзі тәрбиелеуге жан-жақты мәдениетті шығармашыл,құзырлы тұлғаны қалыптастыруда маңызы зор екені байқалды. Үш кезең бойынша берілген тапсырмалар бойынша өз бетімен жұмыс жасауға,жақсы ұпай жинауға ,жинақылыққа,шапшаңдыққа,білімділікке ұмтылдырады.
Сабақ тиімділігін арттыру және оқушылардың физика пәніне қызығушылығын арттыру, УӘЖ технологиясы бойынша әр тақырып бойынша сабақтардың өтілу кезеңдеріне байланысты . Сонымен бірге сабақтың тиімді, әсерлі, қызықты өтуі – көрнекі құралдарды, дидактикалық материалдарды тағы сол сияқты ойын элементтерін,тест тапсырмаларын,сөзжұмбақтарды, тірек-сызбаларды,венн диаграммасын пайдалану оқушылардың пәнге қызығушылығын арттыра түседі. Нәтижесінде:
-Әр оқушы барлық пәнен екіліксіз оқуға кепілдік алды.
-Оқушының бір бағытта болса да , қабілеті ашылды.
-Дарынды бала жан-жақты оқуға мүмкіншілік алды.
-Балл жинау арқылы оқуға деген қызығушылығы артты.
-Өмір бойы өзіне қажетті білім ала алатын құзыретті тұлға қалыптасты.
Әдебиеттері :
1. Білім беру сапасын технологиялық амал негізінде басқару. Авторы: Ж.У.Кобдикова. Алматы-2010ж
2. «Үшөлшемді әдістемелік жүйе- электрондық оқытуды жүзеге асырудың тиімді құралы» Алматы-2011ж
3. «Алгорифм» физика –математикалық журнал.№2. 2011ж
N = 
* t
В) А = F · S С) А= 
Д) А= F·t 
С) N=
Д) N= 
= 
=160 Вт
Жауабы:160 Вт 
Т/к: А-? A= mg·Һ
N= 
=15Вт
Өлшем бірлігі Вт Қуаттың белгіленуі N
немесе 42000 Вт
