Айнымалы ток туралы негізгі т?сініктер.Белсенді кедергімен, индуктивтілікпен ж?не сыйымдылы?пен айнымалы ток тізбегі

Саба?ты? та?ырыбы: Айнымалы ток туралы негізгі т?сініктер.Белсенді кедергімен, индуктивтілікпен ж?не сыйымдылы?пен айнымалы ток тізбегі

Саба?ты? ма?саты: Айнымалы ток туралы негізгі т?сініктерді о?ып ?йрену.

Білімділік: Айнымалы ток та?ырыбы бойынша байланысты о?ушыларды? білімділігін арттыра отырып, саба??а деген ?ызы?ушылы?ын дамыту

Дамытушылы?: Ойлау ?абілеттерін дамыту, аны?тамалылы? м?ліметтермен ж?мыс жасау.

Т?рбиелік: Болаша? маманды?тарын ?адірлеу ж?не ??рметтеу ?асиеттеріне т?рбиелеу.

Саба?ты? типі: аралас саба?

Саба?ты ?амтамасыздандырылуы:

а)о?у-к?рнекілік ??ралдар: карточкалар

б)?лестірмелі материалдар: сызба

П?наралы? байланыс: Физика, Электрмеханика, электроника ж?не микропроцессорная техника

?з бетінше ж?мыс: Ережелерді жазу

Саба?ты? ?ту барысы:

?йымдастыру кезе?і.

1.Студенттермен амандасу

2.Балаларды т?гендеу

3.Саба?а дайынды?ын тексеру

О?ушыларды? біліктілігі мен да?дысын тексеру.

?й тапсырмасын тексеру.

а) Білімдерін жан-жа?ты тексеру:

Электр ??рыл?ыларымен ж?мыс жасау барысында?ы ?ауіпсіздік техникасыны? ережелері.

б) жа?а саба?ты т?сіндіруге дайынды?:

Айнымалы ток та?ырыбы о?ушыларды? білімділігін арттыра отырып, саба??а деген ?ызы?ушылы?ын дамыту

Жа?а та?ырыпты? мазм?ны мен ж?йесі:

1.1 Айнымалы ток туралы негізгі т?сініктер

1.2 Белсенді кедергімен, индуктивтілікпен ж?не сыйымдылы?пен айнымалы ток тізбегі

1.1 Айнымалы ток туралы негізгі т?сініктер

Айнымалы ток, ке? ма?ынасында – ба?ыты мен шамасы периодты т?рде ?згеріп т?ратын электр тогы.Ал техникада айнымалы ток деп ток к?ші мен кернеуді? приод ?шіндегі орташа м?ні н?лге те? болатын периодты токты айтамыз.Айнымалы ток байланыс ??рыл?ыларында (радио, теледидар, телефон ж?не т.б.) ке?інен ?олданылады.Ток к?ші ж?не кернеу ?згерісі ?айталанатын уа?ытты? е? ?ыс?а аралы?ы (Т) деп аталады.Айнымалы токты? та?ы бір ма?ызды сипаттамасы – жиілік (f ).Д?ние ж?зі елдеріні? к?пшілігіндегі ж?не ?аза?станда?ы электр энергетикалы? ж?йелерде пайдаланылатын стандартты жиілік – 50 Гц, ал А?Ш-та 60 Гц.Айнымалы ток айнымалы кернеу ар?ылы ?ндіріледі.Ток ж?ріп т?р?ан сым т??ірегінде пайда болатын айнымалы электрлі магниттік ?ріс айнымалы ток тізбегінде энергия тербелісін тудырады, я?ни энергия магнит немесе магнит ?рісінде периодты т?рде бірде жиналып, бірде электр энергиясы к?зіне ?айтып отырады.

Ток генераторы деп энергияны? ?андай да бір т?рін электр энергиясына айналдыратын ?ондыр?ыны айтады. Электростатикалы? машиналар, термобатареялар, к?н батареялары, т.б. генератор?а жатады.

?азіргі кезде айнымалы токты? электромеханикалы? индукциялы? генераторлары ?те ке? тарал?ан. Б?л генераторларды? арты?шылы?ы — оларды? ??рылысыны? ?арапайымдылы?ында ж?не жеткілікті т?рде жо?ары кернеу мен ?лкен токтарды алу м?мкіншілігінде. Электромеханикалы? индукциялы? генераторларда механикалы? энергия электр энергиясына айналады. М?ндай генератор ??рылысыны? принциптік жобасын біз 2.1-ында ?арастырып, магнит ?рісінде айналып т?р?ан сым орамада айнымалы индукциялы? Э?К-іні? пайда болатынын айтып ?ткенбіз. Токты сырт?ы тізбекке шы?ару ?шін са?иналар?а жабыстырып ?ой?ан щеткалар ?олданылады. Кез келген индукциялы? генераторды? негізгі б?ліктері мыналар:

1) индуктор — магнит ?рісін тудыратын ?ондыр?ы. Б?л т?ра?ты магнит не электромагнит болуы м?мкін;

2) якорь — Э?К индукцияланатын (пайда болатын) орама;

3) щеткалар мен са?иналар — айналып т?р?ан б?ліктерден индукциялы? токты шы?арып алатын немесе электромагниттерге ?оректенетін ток беретін ?ондыр?ылар.

Тізбектей жал?ан?ан орамаларда индукциялан?ан Э?К-тері ?осылады, сонды?тан якорь к?п орамнан т?рады.

2.1-ында орамада туатын Э?К-іні? амплитудасы , я?ни орамнан ?тетін магнит а?ынына пропорционал екеніне к?з жеткізгенбіз. Магнит а?ынын к?бейту ?шін индукциялы? генераторларда арнаулы магниттік ж?йе ?олданылады. Ол электротехникалы? болаттан жасал?ан екі ?зекшеден т?рады. Екі ?зекшені? біріні? ?уыстарында магнит ?рісін тудыратын орамалар (электромагнит), ал екінші ?зекшені? ?уыстарында Э?К-і туатын орама (якорь) орналасады. Бір ?зекше (?детте ішкісі) ?зіні? орамдарымен бірге горизонтал не вертикаль осьтен айналады, олротор деп аталады. Екінші, ?оз?алмайтын ?зекше — статор деп аталады. 2.21 -суретте сым рама (якорь) айналып, ал электромагниті ?оз?алмай т?ратын генератор к?рсетілген. ?уатты ?ндірістік генераторларда электромагнит айналады, я?ни ол роторды? ?ызметін ат?арады, ал Э?К-і индукцияланатын якорь ?оз?алмайды, б?л — статор. Электромагнитті ?оректендіретін ток к?ші якорьде туатын индукциялы? ток к?шінен ана??рлым аз бол?анды?тан, осындай ??рылым ы??айлы. Себебі ?уаты жо?ары токты ?оз?алмай т?р?ан орамадан шы?арып алу же?ілірек. Индуктор?а ?лсіз ток са?иналар ар?ылы беріледі, ол ток т?ра?ты токты? жеке бір генераторында ?ндіріледі. Генератор ?ндіретін ток статорды? орамасынан ?оз?алмайтын шиналар ар?ылы электр энергиясыны? желісіне беріледі. Техникалы? ?ажеттіліктерге жиілігі 50 Гц синусоидалы? айнымалы ток пайдаланылады. Ондай ток алу ?шін ротор 50 айн/с жиілікпен айналу керек. Айналу жиілігін азайту ?шін индукторды? полюстер ж?птарыны? санын к?бейтеді. Онда генератор ?ндіретін айнымалы ток жиілігі

м?нда?ы — полюстер ж?быны? саны, — роторды? айналу жиілігі. ?арастырып ?ткен генератор айнымалы токты? бірфазалы? генераторы деп аталады.

1.2 Белсенді кедергімен, индуктивтілікпен ж?не сыйымдылы?пен айнымалы ток тізбегі

Активті кедергі индуктивті катушка, конденсатордан т?ратын айнымалы токты? тізбегі. Кедергісі резистордан, индуктивтілігі катушкадан, сиымдылы?ы конденсатордан ж?не ?штары айнымалы кернеуге ?осыл?ан тізбекті ?арастырайы?.

Тізбекте айнымалы ток пайда болады, ол тізбектегі барлы? элементтерге с?йкес -кернеулер т?седі. Суретте векторлы? диаграммада резистор?а (), катушка?а () ж?не конденсатор?а () т?скен кернеу амплитудалары к?рсетілген.

Векторлы? диаграммадан б?рышы кернеу мен ток к?шіні? арасында?ы фазалар айырымын аны?тайды. Суреттен к?ргеніміздей,

Жа?а материалды бекіту, біліктілік пен да?дыны ?алыптастыру:

Айнымалы ток дегеніміз не?

Периодты? шартты белгісі ?

Рефлексия:

1.Б?гінгі жа?а саба? сендерге ?андай ?сер ?алдырды?

2. Не білемін,Не білдініз, не білгініз келеді?

?йге тапсырма.

Айнмалы ток туралы м?лімет айту

Ж?мыс орнын жина?тау.

?ткен саба? орнын жина?тау, та?таны с?рту.

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?

Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.

Быстро и объективно проверять знания учащихся.

Сделать изучение нового материала максимально понятным.

Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.

Наладить дисциплину на своих уроках.

Получить возможность работать творчески.

=> ПОЛУЧИТЬ СУПЕРСПОСОБНОСТИ УЧИТЕЛЯ <=

Просмотр содержимого документа
«Айнымалы ток туралы негізгі т?сініктер.Белсенді кедергімен, индуктивтілікпен ж?не сыйымдылы?пен айнымалы ток тізбегі »

Сабақтың жоспары

Сабақтың тақырыбы: Айнымалы ток туралы негізгі түсініктер.Белсенді кедергімен, индуктивтілікпен және сыйымдылықпен айнымалы ток тізбегі

Сабақтың мақсаты: Айнымалы ток туралы негізгі түсініктерді оқып үйрену.

Білімділік: Айнымалы ток тақырыбы бойынша байланысты оқушылардың білімділігін арттыра отырып, сабаққа деген қызығушылығын дамыту

Дамытушылық: Ойлау қабілеттерін дамыту, анықтамалылық мәліметтермен жұмыс жасау.

Тәрбиелік: Болашақ мамандықтарын қадірлеу және құрметтеу қасиеттеріне тәрбиелеу.

Сабақтың типі: аралас сабақ

Сабақты қамтамасыздандырылуы:

а)оқу-көрнекілік құралдар: карточкалар

б)үлестірмелі материалдар: сызба

Пәнаралық байланыс: Физика, Электрмеханика, электроника және микропроцессорная техника

Өз бетінше жұмыс: Ережелерді жазу

Сабақтың өту барысы:

Ұйымдастыру кезеңі.

1.Студенттермен амандасу

2.Балаларды түгендеу

3.Сабақа дайындығын тексеру

Оқушылардың біліктілігі мен дағдысын тексеру.

Үй тапсырмасын тексеру.

а) Білімдерін жан-жақты тексеру:

Электр құрылғыларымен жұмыс жасау барысындағы қауіпсіздік техникасының ережелері.

б) жаңа сабақты түсіндіруге дайындық:

Айнымалы ток тақырыбы оқушылардың білімділігін арттыра отырып, сабаққа деген қызығушылығын дамыту

Жаңа тақырыптың мазмұны мен жүйесі:

1.1 Айнымалы ток туралы негізгі түсініктер

1.2 Белсенді кедергімен, индуктивтілікпен және сыйымдылықпен айнымалы ток тізбегі

Айнымалы ток туралы негізгі түсініктер

Айнымалы ток, кең мағынасында – бағыты мен шамасы периодты түрде өзгеріп тұратын электр тогы.Ал техникада айнымалы ток деп ток күші мен кернеудің приод үшіндегі орташа мәні нөлге тең болатын периодты токты айтамыз.Айнымалы ток байланыс құрылғыларында (радио, теледидар, телефон және т.б.) кеңінен қолданылады.Ток күші және кернеу өзгерісі қайталанатын уақыттың ең қысқа аралығы (Т) деп аталады.Айнымалы токтың тағы бір маңызды сипаттамасы – жиілік (f ).Дүние жүзі елдерінің көпшілігіндегі және Қазақстандағы электр энергетикалық жүйелерде пайдаланылатын стандартты жиілік – 50 Гц, ал АҚШ-та 60 Гц.Айнымалы ток айнымалы кернеу арқылы өндіріледі.Ток жұріп тұрған сым төңірегінде пайда болатын айнымалы электрлі магниттік өріс айнымалы ток тізбегінде энергия тербелісін тудырады, яғни энергия магнит немесе магнит өрісінде периодты түрде бірде жиналып, бірде электр энергиясы көзіне қайтып отырады.

Ток генераторы деп энергияның қандай да бір түрін электр энергиясына айналдыратын қондырғыны айтады. Электростатикалық машиналар, термобатареялар, күн батареялары, т.б. генераторға жатады.

Қазіргі кезде айнымалы токтың электромеханикалық индукциялық генераторлары өте кең таралған. Бұл генераторлардың артықшылығы — олардың құрылысының қарапайымдылығында және жеткілікті түрде жоғары кернеу мен үлкен токтарды алу мүмкіншілігінде. Электромеханикалық индукциялық генераторларда механикалық энергия электр энергиясына айналады. Мұндай генератор құрылысының принциптік жобасын біз 2.1-ында қарастырып, магнит өрісінде айналып тұрған сым орамада айнымалы индукциялық ЭҚК-інің пайда болатынын айтып өткенбіз. Токты сыртқы тізбекке шығару үшін сақиналарға жабыстырып қойған щеткалар қолданылады. Кез келген индукциялық генератордың негізгі бөліктері мыналар:

1) индуктор — магнит өрісін тудыратын қондырғы. Бұл тұрақты магнит не электромагнит болуы мүмкін;

2) якорь — ЭҚК индукцияланатын (пайда болатын) орама;

3) щеткалар мен сақиналар — айналып тұрған бөліктерден индукциялық токты шығарып алатын немесе электромагниттерге қоректенетін ток беретін қондырғылар.

Тізбектей жалғанған орамаларда индукцияланған ЭҚК-тері қосылады, сондықтан якорь көп орамнан тұрады.

2.1-ында орамада туатын ЭҚК-інің амплитудасы , яғни орамнан өтетін магнит ағынына пропорционал екеніне көз жеткізгенбіз. Магнит ағынын көбейту үшін индукциялық генераторларда арнаулы магниттік жүйе қолданылады. Ол электротехникалық болаттан жасалған екі өзекшеден тұрады. Екі өзекшенің бірінің қуыстарында магнит өрісін тудыратын орамалар (электромагнит), ал екінші өзекшенің қуыстарында ЭҚК-і туатын орама (якорь) орналасады. Бір өзекше (әдетте ішкісі) өзінің орамдарымен бірге горизонтал не вертикаль осьтен айналады, олротор деп аталады. Екінші, қозғалмайтын өзекше — статор деп аталады. 2.21 -суретте сым рама (якорь) айналып, ал электромагниті қозғалмай тұратын генератор көрсетілген. Қуатты өндірістік генераторларда электромагнит айналады, яғни ол ротордың қызметін атқарады, ал ЭҚК-і индукцияланатын якорь қозғалмайды, бұл — статор. Электромагнитті қоректендіретін ток күші якорьде туатын индукциялық ток күшінен анағұрлым аз болғандықтан, осындай құрылым ыңғайлы. Себебі қуаты жоғары токты қозғалмай тұрған орамадан шығарып алу жеңілірек. Индукторға әлсіз ток сақиналар арқылы беріледі, ол ток тұрақты токтың жеке бір генераторында өндіріледі. Генератор өндіретін ток статордың орамасынан қозғалмайтын шиналар арқылы электр энергиясының желісіне беріледі. Техникалық қажеттіліктерге жиілігі 50 Гц синусоидалық айнымалы ток пайдаланылады. Ондай ток алу үшін ротор 50 айн/с жиілікпен айналу керек. Айналу жиілігін азайту үшін индуктордың полюстер жұптарының санын көбейтеді. Онда генератор өндіретін айнымалы ток жиілігі

мұндағы — полюстер жұбының саны, — ротордың айналу жиілігі. Қарастырып өткен генератор айнымалы токтың бірфазалық генераторы деп аталады.

Белсенді кедергімен, индуктивтілікпен және сыйымдылықпен айнымалы ток тізбегі

Активті кедергі индуктивті катушка, конденсатордан тұратын айнымалы токтың тізбегі. Кедергісі резистордан, индуктивтілігі катушкадан, сиымдылығы конденсатордан және ұштары айнымалы кернеуге қосылған тізбекті қарастырайық.

Тізбекте айнымалы ток пайда болады, ол тізбектегі барлық элементтерге сәйкес -кернеулер түседі. Суретте векторлық диаграммада резисторға (), катушкаға () және конденсаторға () түскен кернеу амплитудалары көрсетілген.