«?азан жалпы орта білім беретін мектеп»
мемлекеттік мекемесі
«Физика – ?лем кілті»
?ткізген: физика п?ні м??алімі Ережепова А.Е
2014-2015 о?у жылы
Саба?ты? білімділік ма?саты: О?ушыларды? физика п?нінен ал?ан білімін толы?тырып, жетілдіру.
Дамытушылы? ма?саты: о?ушыларды? ойлау, ба?ылау, зерттеу, салыстыру, ??рал-жабды?тарды ??ыпты пайдалану ?абілетін дамыту.
Т?рбиелік ма?саты: о?ушыларды? п?нге деген ?ызы?ушылы?тарын арттыру, ?лтты? педагогика та?лымдарымен адамгершілікке, ?йымшылды??а, е?бек с?йгіштікке баулу.
Саба? т?рі: кіріктірілген саба?.
Саба? ?дісі: с?ра?-жауап, ба?ылау, зерттеу, есепті шешу, та?па? о?у, ?н айту, ?н ?а?азды ?ор?ау.
П?наралы? байланыс: астрономия, география, ?дебиет, музыка.
??рал-жабды?тар: мензурка, сынауыр, т?р?ы, сыз?ыш, ыдыс, су, май, сынап, т?з, ?атты дене, глобус, ?н ?а?аздар: «Диффузия», «Эврика», «Экология - ел аманды?ы».
Саба?ты? барысы:
М??алім: ?йымдастыру.
- Та?ырыбымен таныстыру
- Ма?сатымен таныстыру
- Топтармен таныстыру
1-топ «Диффузия»
2-топ «Эврика»
Бастаушы:
Мінеки залда тынышты?,
Естілмейді дыбыс т?к
М?ны бізде ?оштаймыз,
Кешіккендерді тоспаймыз.
?ылымдарды? – ?ылымы,
Бар ??былысты? сырын ашып,
Оны бізге ??тырар
« Физика – ?лем кілті » атты сайыс саба?ымызды бастаймыз.
- С?ра?-жауап
- Эксперимент
- Бастаушы: Ж?мба?: «?алымдар»
Б?л – адамдар арда?та?ан халы?тар,
Физикада да??ы шы??ан – алыптар,
?ара, ойлан зерек болса?, бала?ай!
Алыптарды, ?р?ашанда танып ?ал.
« Диффузия » тобына:
??рметтейік ?алымды,
?ылымды ал?а жылжыт?ан.
Инерция ??былысын
Айтшы, достар кім аш?ан? (Г. Галилей)
« Эврика » тобына:
Ойланы?дар ?ткенді еске алы?дар,
Б?л ??былыс, айналадан табылар.
С?йы?тар мен газдарда?ы ?ысымды
Кім айтады, т?сіндірген ?алымды?
(Паскаль)
« Диффузия » тобына:
Алма т?сіп ?асына,
?асына емес, басына.
Тартылыс за?ын таптым – деп,
Кетті ?алым, асы?а.
(И.Ньютон)
« Эврика » тобына:
Адам алып та??ажайып ойымен
Суда жатып, ой ?орыт?ан ісімен
Су?а салса?, не бір ауыр денелер
Же?ілдейді, айтшы кімні? к?шімен?
(Архимед)
« Диффузия » тобына с?ра?тар:
- Молекула дегеніміз не?
- ?ысымны? ?лшем бірлігін ата.
- К?лемін са?тайтын, пішімін са?тамайтын затты ата.
- Мензурка дегеніміз не? Ол не ?шін керек?
- Температураны немен ?лшейді?
- ?аза? ?ыздарыны? бір заттан жасал?ан ?ш т?рлі ?семдік б?йымын ата.
- Инерция дегеніміз не?
- Деформация дегеніміз не?
- 1 са?атта неше секунд бар?
- 2 килопаскальда неше паскаль бар?
« Эврика » тобына с?ра?тар:
- Атом дегеніміз не?
- К?шті? ?лшем бірлігін ата?
- К?лемін де, пішінін де са?тамайтын затты ата.
- Барометр-анероид дегеніміз не? Ол не ?шін керек?
- К?шті немен ?лшейді?
- ?аза? ?ыздарыны? ?ш т?рлі заттан жасал?ан ?семдік б?йымын ата.
- Диффузия дегеніміз не?
- Атмосфера дегеніміз не?
- Екі километрде неше метр бар?
- 3 килоньютонда неше ньютон бар?
Эксперимент
« Диффузия » тобына:
1.Денені? к?лемін аны?та
??рал-жабды?тар: мензурка, дене, су.
« Эврика » тобына:
1. С?йы? ба?аныны? ?ысымын аны?та
??рал-жабды?тар: сынауыр, с?йы?, сыз?ыш.
« Диффузия » тобына:
2. Сынауыр т?біндегі денені ?алай к?теруге болады?
??былысты т?жірибе ар?ылы т?сіндір.
??рал-жабды?тар: сынауыр, дене, су, т?з.
« Эврика » тобына:
2. Диффузия ??былысын т?жірибе ар?ылы т?сіндір.
??рал-жабды?тар: сынауыр, су, бояулы с?йы?.
Осы ??былыс?а мысал келтір: ?аза? хал?ыны? ?мірінде; биологияда: адам организімінде, ?сімдіктер мен жануарлар тіршілігінде.
« Диффузия » тобына:
3. ?айсысыны? ?ысымы к?п?
Суды?, биіктігі -10 см
Майды?, биіктігі – 10см
Сынапты? биіктігі – 10см
« Эврика » тобына:
3. ?ай жа?дайда ?ысым к?п? Неге?
??рал: параллелепипед формалы дене ?рт?рлі жа?тарымен горизонталь орналас?ан кездегі ?ысымын салыстыру.
Астрономиялы? ж?мба?тар шешу
« Диффузия » тобына:
4. Керегені? басында кетпен жаулы?,
Кет десем де, кетпейді кеткен жаулы?.
( К?нні? кереге басына т?скен с?улесі)
« Эврика » тобына:
4. Айтайын мен бір ж?мба? сексен сегіз,
Шешуі ?иын емес ескерсе?із,
Болады бірі ?ткір, бірі ?тпес,
А?ылы м?ны тап?ан ?шан-те?із.
(Ай, К?н)
« Диффузия » тобына:
- Біз, біз, біз едік,
Біз алты ?ыз едік,
Бір та?тай?а жиналды?,
Та? алдында жо? болды?.
( Алты ?ыз – ?ркер, ?ркерді? батуы)
« Эврика » тобына:
- Бір т?кті кілем,
Бір т?сіз кілем.
(Аспан, Жер)
« Диффузия » тобына:
- ?демі т?нде,
Мен ж?рсем ж?реді бірге.
(Ай)
« Эврика » тобына:
- А? санды?ым ашылды,
Ішінде жібек шашылды.
( К?нні? к?зі)
?н ?а?азды ?ор?ау.
С?зтізбектерді шешу.
Ж?ргізуші:
?ара жер адамзат?а бол?ан мекен
?азына іші толы ?рт?рлі кен
Ішінде ж?з мы? т?рлі асылы бар
Соларды? е? асылы ?айсысы екен?
?рине бізді ?орша?ан ортада дыбыстар ?те к?п, біра? бізді ?ызы?тыратын осы дыбыстарды? барлы?ы емес, соларды? ішіндегі музыкалы? дыбыстар. Неліктен? Дыбыстар бір-бірінен ?алай ерекшелінеді? Дыбысты ?алай алу?а болады?
Физикада дыбыс тоныны? биіктігі тербеліс жиілігімен сипаталады.Е? т?менгі музыкалы? дыбыстарды? адам?а естілу жиілігі секундына 16 тербеліс. Адам жиілігі 16 герцтен 20000 Гц-ке дейінгі дыбысты ести алады.
« ??ла?тан кіріп бойды алар,
Жа?сы ?н мен т?тті к?й
К??ілге т?рлі ой салар,
?нді с?йсе?, менше с?й » - деп Абай атамыз айт?андай, ?н деген керемет ?ой, ?рине! Ата – бабаларымыз да таби?ат ??былысын ба?ылып,олар туралы ?ле?, жыр, ж?мба?тар айтып, таби?ат байлы?ын ?мірде ?ажеттіліктеріне пайдалана білген.
С?зтізбектер шешу
« Эврика » тобына:
1.Молекулаларды? ретсіз ?оз?алысы салдарынан жанасушы заттарды? арасында ?тетін ??былыс.(Диффузия)
2. Жай механизм
3. Суды? ?атты к?йі ( М?з)
4. К?шті ?лшейтін ??рал (Динамометр)
5. Химиялы? ?асиетін бойына са?тайтын затты? е? кіші б?лшегі (Молекула)
6. С?йы?ты? к?лемін ?лшейтін ??рал.( Мензурка)
Ф
И
З
И
К
А
« Диффузия » тобына:
- Дене пішініні? не ?лшемдеріні? ?згеруі (Деформация)
- Бас?а денелер ?рекетін тигізбегенде денені? жылдамды?ын са?тау ??былысы (Инерция)
- Материя т?рі (Зат)
- Аспан денелері туралы ?ылым (Астрономия)
- Санды? м?німен ж?не ба?ытымен сипатталатын шама (Марс)
Ф
И
З
И
К
А
?орыту:
Топтарды ба?алау.
