5 сынып Жаратылыстану "Табиғи және жасанды экожүйелер"

Тарау 5.3В Тірі табиғаттағы үдерістер

Мектеп:

Күні:

Мұғалімнің аты-жөні:

Сынып: 5

Қатысқандар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақ тақырыбы

Тірі табиғаттағы үдеріс

Оқыту мақсаты

5.4.2.6 өсімдіктерде пигменттердің болуын зерттейді

5.4.2.7 фотосинтездің жүруі үшін қажетті жағдайларын зерттейді

Сабақ мақсаттары

өсімдіктерде пигменттердің болуын зерттейді,

фотосинтездің жүруі үшін қажетті жағдайларын біледі.

Бағалау критерийлері

өсімдіктерде пигменттердің болуын зерттей алса және фотосинтездің жүруі үшін қажетті жағдайларын білсе

Дағдылар

Білімін қолдану, түсіну

Тілдік мақсаттар

Алдыңғы білімі

Өсімдіктердің жарыққа жауап қайтаруы, көмірқышқыл газын сіңіріп, оттегін бөлетінін білу (3сынып).

Фотосинтез үдерісін білу және түсіну. Өсімдіктер бөлген оттегінің тірі ағзалар үшін мағызын түсіну. (3 сынып).

Оқытудың тілдік мақсаты

Оқушылар орындай алады:

• Фотосинтез формуласын жазады

• Фотосинтез үдерісін түсіндіре алады

• өсімдіктерде пигменттердің болуын зерттейді

Қысқаша шолу

Бұл бөлімде тірі табиғаттың құрылымдық деңгейлері және қасиеттері жайлы ұғымдарын дамытады. Оқушылар тірі табиғаттың құрылымдық деңгейлерінің үлгісін жасайды. Оқушылар өсімдіктердің оттегіні бөлуі мысалында фотосинтез үдерісін зерттейді. Бұдан әрі олар алдын –ала өздерінің микропрепараттарын дайындау арқылы жасушаның құрамдас бөліктерін анықтау үшін микроскопты қолданады.

Сабақ барысы

Сабақтың жоспарланған кезеңдері

Сабақтағы жоспарланған іс-әрекет

Ресурстар/ Оқушылардың іс- әрекеті

Амандасу. Өзбек халқындай амандасады.

Оқушылардың зейінін сабаққа аудару үшін білімге деген тақпақты оқып береңіз.

Сабақтың тақырыбы мен мақсатын сыныпқа таныстыру, оқушылармен бірге талдау арқылы зейіндерін шоғырландыру

Презентация

(Э) Оқушылар жапырақтардағы пигменттерді бөлу үшін қағазда хроматографияны қолданулары тиіс. Жапырақтарды үккіш пен түйгіш көмегімен ұсатып эталонмен араластырулары тиіс (немесе веб-сайттағы нұсқауларды қолданулары тиіс). Тамшылар хроматография немесе сүзгіш қағазға салынады. Сонан соң қағазды пигменттер бөліну үшін этанолға салады (ерітінді ретінде).

Этанолды қолдану кезінде қауіпсіздікті қамтамасыз ету.

Сонымен қатар оқушылардан табиғи пигменттерді бояу ретінде қолдануларын сұрау. Олар пияз бояуын алып, ұлпаны бояу үшін пигментті қолдана алады, немесе жеміс cығындыларын бояу ретінде қолдана алады.

Оқушыларға әдістеме ретінде ұсынуға болады:

1. Түрлі жапырақтан 3 г өлшеп алу.

2. Қайшымен жапырақтарды ұсақтап, үккішке салу. 2 г кварц құмын салып, езу.

3. Езілген жапырақтар жұмсағына 3 мл этил спиртін қосып араластыру.

4. Сүзгіш қағаздың төменгі ұшынан 10 мм жерде қарындашпен көлденең бастау сызығын сызу. Сызықтың тең ортасын белгілеу.

5. Белгіленген орынға 1 тамшы пигмент ерітіндісін тамызу.

6. Стаканға 3 мм шамасында этил спиртін құю.

7. Пигмент ерітіндісі тамызылған қағаздың бір шетін малып, стақанға орналастыру.

Пигменттердің таралуын бақылау.

(С) Оқушылардан өсімдік пен жануарлардың айырмашылықтарын: өсімдіктерде пластидтің болуы туралы еске түсіруді сұраңыз.

(С) Фотосинтез кезінде күн энергиясының көмегімен заттар түзілетіндігі туралы білімдеріне сүйеніңіз.

(Э) Оқушылар қараңғы ортада 2 күннен астам уақыт бойы тұрған жапырақты көріп, жарықсыз крахмалдың болуы мүмкін еместігін айтады.

.

(С) Оқушыларға фотосинтез процессінің анықтамасын беріп, ол үшін оттегі, су және көмірқышқыл шазы мен хлорофиллдің қажет екендігіне тоқталыңыз.

(Э) Оқушылар жапырақта крахмалдың бар-жоқтығын алдымен оны қайнап жатқан суға салып, сосын ыстық су құйылған химиялық стаканға салынған алкоголі бар қайнап жатқан түтікшеге салып тексереді.

Бірнеше минут өткен соң жапырақ ақ түске енеді. Жапырақты жұмсарту үшін ыстық суға салыңыз. Сосын жапырақты ақ тақташаға қойып, бетіне йод ерітіндісін құяды.

Мына сайттардан нұсқауларды табуға болады:

http://www.hsu.edu/pictures.aspx?id=1653

Келесі сайттар осындай эксперименттерді сипаттайды.Олар әр түрлі ертінделерді қолданатынан назар аударыңыз:

http://www.biologycorner.com/worksheets/plant_pigments.html

Өсімдік пигменттерін қолдану бойынша идеяларды зерттеу үшін:

http://www.ehow.com/info_12053286_natural-plant-dyes-activities-children.html

Құрал-жабдықтар:

Түрлі жапырақтар, үккіш, қайшы, этил спирті, сүзгіш қағаздың ұзынша кесіндісі, тамшуыр, пинцет, қағазды стаканның шетіне бекітенін қысқыш, стакан, кварц құмы.

Тәжірибелерді мына жерден табуға болады:

http://www.biology-resources.com/biology-experiments2.html#Photosynthesis

Жапырақта крахмалдың болуын тексеру әдістемесі:

http://www.nuffieldfoundation.org/practical-biology/testing-leaves-starch-technique

Қажетті жабдықтар:

Сынып үшін:

• су қайнату үшін шағын газ плитасы немес электр шайнегі

Әр топ үшін:

• крахмалсыздандырылатын өсімдік, яғни герань

• оқшаулаушы лента

• ақ плитка

• йод

• тамызғыш

сорғыш қағаз

Үй жұмысы

• Фотосинтез туралы қосымша ақпарат табу

Рефлексия

Жеміс ағашы

«Плюс» - оң әсер еткен фактілерді жазыңыз;
«Минус» - “қолымнан келмей жатыр” немесе “ түсініксіз болып тұрған ” сұрағыңызды жазыңыз;

Саралау – оқушыларға қалай көбірек қолдау көрсетуді жоспарлайсыз? Қабілеті жоғары оқушыларға қандай міндет қоюды жоспарлап отырсыз?

Бағалау – оқушылардың материалды меңгеру

деңгейін қалай тексеруді жоспарлайсыз?

Денсаулық және қауіпсіздік техникасының сақталуы

Кейбір оқушылар нұсқаулық бойынша өте жақсы жұмыс жасайды. Әр оқушының сөйлеуі олардың тілдік қорын дамытады.

Сабақ бойынша рефлексия

Сабақ мақсаттары/оқу мақсаттары дұрыс қойылған ба? Оқушылардың барлығы ОМ қол жеткізді ме?

Жеткізбесе, неліктен?

Сабақта саралау дұрыс жүргізілді ме?

Сабақтың уақыттық кезеңдері сақталды ма?

Сабақ жоспарынан қандай ауытқулар болды, неліктен?

Бұл бөлімді сабақ туралы өз пікіріңізді білдіру үшін пайдаланыңыз. Өз сабағыңыз туралы сол жақ бағанда берілген сұрақтарға жауап беріңіз.

Жалпы баға

Сабақтың жақсы өткен екі аспектісі (оқыту туралы да, оқу туралы да ойланыңыз)?

1:

2: Сабақта оқу атмосферасы өте жақсы деңгейде болды,

Сабақты жақсартуға не ықпал ете алады (оқыту туралы да, оқу туралы да ойланыңыз)?

1:

2: Сабақ барысында сынып туралы немесе жекелеген оқушылардың жетістік/қиындықтары туралы нені білдім, келесі сабақтарда неге көңіл бөлу қажет?