К?ні/айы
П?ні:
Мектепалды даярлы? топ
16.03.2015ж.
Тіл дамыту
Карабаева Эльмира Миндикеевна
Саба?ты? та?ырыбы
«Шілдехана бесік тойы»
Жалпы ма?саты
О?ушыларды? бойына ?аза? хал?ыны? рухани байлы?ын сі?іру. ?аза? хал?ыны? салт – д?ст?рлері туралы білімдерін ке?ейту, ?лтымызды? д?ст?рлерінен ?лгі, ?неге алу
Саба? т?рі
Жа?а саба?
О?ыту ?дісі
Т?сіндіру, топпен ж?мыс, жеке ж?мыс.
К?тілетін н?тижелер
?аза? хал?ыны? салт – д?ст?рлері туралы білімдерін ке?ейтеді, ?лтымызды? д?ст?рлерінен ?лгі, ?неге алады
Орындалатын ж?мыстар
1.О?ушыларды топ?а б?лу
Тренинг
1.Топ?а б?лу (т?стер бойынша)
2. Саба?ты? ма?сатын т?сіндіру
3. Саба?ты? та?ырыбын ашу
4. Та?ырып бойынша негізгі тапсырмаларды орындату
5. Рефлексия
Ресурстар
?лестірмелі пара?шалар. компьютер, ватман, маркерлер
Саба? кезе?дері
М??алім ?рекеті
О?ушы ?рекеті
?йымдастыру кезе?і
І. Саба?ты? ма?сатын хабарлау.
1) Амандасу 2) Топ?а б?лу
2.Психологиялы? тренинг
ІІ. ?й ж?мысын тексеру ?ле?ін жат?а с?рау.
1.Саба??а назар аудару
Жа?а саба?:
- Балалар, б?гін бізді? сынып?а ?она?тар келіп отыр. ?она?тар?а не к?рсетуіміз керек?
- ?она?жайлы?ымызды ?алай к?рсетеміз?
- Жа?сы білімімізбен т?ртібімізді к?рсетсек, ?она?тарды? к??ілдері мар?айып ?айтады.
- Мына та?тада?ы ребус?а к??іл б?ліп шешейік.
«Шілдехана»
Б?гін біз «Шілдехана бесік тойы» - деген та?ырыпты ?алап алып, осы екі д?ст?р туралы ма?л?мат аламыз. С?биге арнал?ан ал?аш?ы екі той ара жігі ажырат?ысыз, бір – біріне жал?ас?ан, д?ниеге келген с?би ??рметіне арнал?ан той.
Д?ниеге с?би келу – ?рпа? жал?асы, болаша? азамат, еліні?, жеріні?, отбасыны? тірегі деп ??ынуымыз керек.
- Н?рестені? д?ниеге келу ??рметіне арнал?ан той?
«Шілдехана»
- С?би д?ниеге келгенде туыстарынан не с?ралады?
С?йінші!
С?йінші!
Д?ниеге алтын айдарлы ?л келді!
Ат ?стар, елін ?ор?ар жан келді!
Немесе
?ылы?ы т?тті, с?йсінтер жанды,
А?ылына к?ркі сай ару келді! – деп с?йіншілеп, с?йіншісін ал?ан.
- С?би кіндігін кескен ананы кім дейміз?
«Кіндік шеше»
- Е? ал?аш киген киімі
«Итк?йлек», жас босан?ан ана?а арнап «?алжа». алып келеді
Ж?мба?
Иесі оны? - с?би,
?рі т?сек, ?рі ?й.
(Бесік)
Шілдехана – шілделік, шілде к?зет деп те аталады. Шілдехана - н?рестені жын-періден ?ор?ап, «к?зету» деген сенімге саяды. Оны? т?пкі м?ні – бала мен ананы тіл, к?зден са?тау, жын-шайтандардан ?ор?ау дегеннен шы??ан. Шілдеханыны? тарихы мен та?ылымы туралы к?птеген шы?армалар мен ?атар тарихи ескерткіш те бар.
То?табай Ахмет, этнограф - ?ожа Ахметті? алпыс ?ш жастан кейін жер астында отыр?ан жеріні? жанында ?лкен «Шілдехана» деген ??рылыс бол?ан, б?л ??рылысты? ?зі де сол ислам?а дейінгі ?аза?ты?, т?ркі халы?тарыны? сенімінен туады, б?л сондай бір тазару, жа?ару, со?ан байланысты салын?ан ??рылыс сия?ты. Сол шілдехана?а келушілер, бірінші шілдехана?а келіп та?зым етіп, жуынып, шайынып, ?ожа Ахметті? отыр?ан жеріне барады, ал енді осы ??рылыс 1950-жылдар?а дейін са?талып келді.
Шатты?ты? шашуы шашылып, д?йім ж?рт тойлау?а асы?ып, тілеулес а?айынды абыр да сабыр ?уаныш?а б?лейтін шілдеханалы ша?ыра?тар ?манда к?п бол?ай! Атадан м?ра бол?ан «асыл ?азынамыз» ?рпа??а аманат.
Бесік – ?аза? хал?ыны? м?дени м?раларыны? бірі, ?лт ?неріні? т?л туындысы, т?рбие ??ралы, н?рестеге арнап жасалын?ан а?аш т?сек.
С?биді желді? ?тінен, жерді? сызынан, сал?ынны? ?а?арынан, аптапты? ысты?ынан ?ор?айтын – киелі ?я. Иесі ?аза? баласы осы бесіктен ?сіп шы?ты.
Бесік - ы?шам, атты? жалында, т?йені? ?омында ??геріп алып ж?руге болады. Тазалы? мекені, денсаулы? ?ор?аны, тербелмелі – с?биге ж?баныш сыйлар жайлы орын.
Бесікті? ??рылысымен таныстыру.
Б?ген, ар?алы? (бела?аш), жа?тау, сабау, шаба?, жор?а, т?бек, ш?мек. Т?бек – ішіне к?л салын?ан киіз ?алта.
Шілдехана ?ткеннен кейін баланы? ?ке – шешесі бесік тойын жасайды. Егер с?би б?л ?йді? т???ышы болса бесікті с?биді? на?ашы ж?рты немесе ?рпа?ы жал?аса берсін деген ниетпен ?адірлі, к?п балалы аналарды? бірі сый?а тартады. ?йде алды??ы балаларды? бесігі болса, сол бесікке салынады.
«Баланы бесікке салу» отбасы ?шін ?лкен ?уаныш. Баланы бесікке жасы ?лкен, жапыра?ы жайыл?ан ?адірлі ана салады. «Бесікке салар» сыйа?ыны иеленеді.
Осы д?ст?рге т?спа – т?с с?биге ат ?ою р?сімі ?теді. ?олайла?ан есімін молда алдырып, азан ша?ыртып, с?биді? ??ла?ына алма кезек «сені? аты? п?ленше», - деп ?ш рет атайды. Азан ша?ырып, ат ?ой?ан адам да сыйа?ысыз ?алмайды.
К?рініс. Азан ша?ыртып ат ?ою.
Бесікке байланысты ырым - тыйымдар:
Бос бесікті, тербетпе.
Бесікті ашы? ?алдырма.
Сатып алса? саудаласпа.
?з бала?а бесік жасама.
Бесік сыйла?анды елеусіз ?алдырма.
Бесікті пайдаланбаса? жо?ары ?ойып, таза са?та.
Шы?армашылы? тапсырмалар.
1-топ “Шілдехана” с?зіне ребус ??р.
2-топ “Бесік” с?зіне с?зж?мба? ??р.
3-топ “Бесік” с?зіне ?ле? жаз.
4-топ “Шілдехана” с?зінен с?здер ??растыр.
Бекіту, ?орыту
?андай салт-д?ст?рлер туралы айтты??
Ба?алау
- ?зара ба?алау
- спикер ба?алау ?а?азын толтыруды ая?тайды;
- м??алімні? ба?алауы.
?йге тапсырма
К?рші мемлекеттерді? туларыны? суреттерін жинау
Рефлексия
Смайликтер ар?ылы бірін- бірі марапаттау
